Powiększenie prostaty czeka niemal każdego mężczyznę. Na co zwrócić uwagę?

Powiększona prostata (łagodny przerost prostaty) to inaczej gruczolak stercza zwany BPH (z ang. benign prostatic hyperplasia). To problem większości starzejących się mężczyzn. Jest wynikiem zmian hormonalnych, które zachodzą w organizmie mężczyzny. Rozrost to proces powolny, trwają nawet wiele lat. Po pewnym czasie rozbudowana prostata coraz silniej zaciska się wokół cewki moczowej i pojawiają się kłopoty z oddawaniem moczu - charakterystyczny objaw powiększenie tego gruczołu.

Prostata (gruczoł krokowy, strecz) to narząd typowo męski. Ma kształt i wielkość orzecha włoskiego i znajduje się tuż pod pęcherzem moczowym, otaczając cewkę moczową. Gruczoł krokowy produkuje specjalny płyn, który jest ważnym składnikiem nasienia. 

Rozwój gruczołu krokowego zaczyna się już w momencie podjęcia produkcji testosteronu przez jądra w ósmym tygodniu życia płodowego. Proces wzrastania i różnicowania gruczołu krokowego stymuluje dihydrotestosteron (DHT), który działa pośrednio poprzez receptory androgenowe w obrębie jądra komórkowego, pobudzając odpowiednie geny odpowiedzialne za produkcję czynników wzrostowych. Gruczoł krokowy rośnie do pewnych rozmiarów i utrzymuje ten rozmiar przez dłuższy okres czasu. Jednak po 45.-50. roku życia prostata zaczyna stopniowo się powiększać, co nazywa się łagodnym rozrostem stercza. U wielu mężczyzn stanowi to przyczynę problemów z oddawaniem moczu.

Przerost stercza stwierdza się u 40 proc. mężczyzn w wieku 60 lat, 80 proc. mężczyzn w wieku 75 lat, a objawy przerostu występują u ok. 50 proc. starszych mężczyzn. Jest to zatem wyjątkowo powszechna przypadłość, choć nie zawsze wiąże się z zagrożeniem zdrowia i życia. Większość przypadków powiększenia prostaty kwalifikuje się jako łagodny rozrost.

Łagodny rozrost stercza należy do najczęstszych chorób urologicznych, a mimo to jego przyczyny nie są do końca znane. Wiadomo jednak, że ważną rolę w rozroście prostaty stanowi testosteron. Terminu ,,łagodny'' przerost używa się w wymiarze onkologicznym. Chodzi o to, że nie jest to rak, ale wcale nie znaczy, że łagodny przerost stercza można bagatelizować. Nieleczona choroba może mieć bowiem powikłania. 

Przerośnięta prostata nie musi zawsze świadczyć o łagodnym rozroście tego gruczołu. Może być także wynikiem toczącego się procesu nowotworowego. Niestety, rak prostaty może długo rozwijać się, nie dając objawów, a te, gdy się pojawią, przypominają zazwyczaj łagodny rozrost stercza. Dlatego problemów z oddawaniem moczu nie wolno lekceważyć, bo mogą one świadczyć o rozwoju raka.

Przerost (rozrost) prostaty: objawy

Objawy powiększenia prostaty nie są nagłe i pojawiają się stopniowo, na początku są ledwo zauważalne. Powiększająca się prostata powoduje zwężenie cewki moczowej, która przebiega przez środek stercza, stąd zazwyczaj pierwszym objawem rozrostu prostaty są problemy z oddawaniem moczu. 

Objawy powiększonej prostaty:

• słaby strumień moczu i niemożność całkowitego opróżnienia pęcherza, załatwianie się trwa długo;
• słabnięcie strumienia moczu pod koniec mikcji (oddawania moczu) - mocz wypływa kroplami;
• zwłoka w oddawaniu moczu - strumień pojawia się dopiero po chwili od chęci oddania moczu;
• uczucie ciągłego parcia na pęcherz;
• konieczność częstego oddawania moczu, nawet, jeśli strumień jest bardzo słaby;
• uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza;
• ból i pieczenie podczas oddawania moczu;
• śladowe ilości krwi w moczu;
• całkowite zatrzymanie mikcji.

Początkowo objawy są łagodne i mało nasilone, dlatego są często przez mężczyzn bagatelizowane. Jednak z upływem czasu zaczynają się nasilać i powodować poważne problemu w życiu codziennym. U mężczyzn, którzy nie podjęli stosownego leczenia lub u tych, którzy leczenie przerwali, może dojść do powikłania w postaci zatrzymania moczu. 

Gdy dojdzie do całkowitego zatrzymania moczu i nie odpływa on z pęcherza, to pęcherz ulega rozciąganiu i powiększeniu, co może być przyczyną bólu w dole brzucha, początkowo silnego, z czasem słabnącego i ustępującego. Zdarza się, że tylko część moczu odpływa z pęcherza i z tego powodu jest on stale nim wypełniony, rozciąga się i powoduje ból. Może to być przyczyną utrudnienia odpływu moczu z nerek i rozwoju nefropatii zaporowej lub zakażenia układu moczowego.

U niektórych mężczyzn dochodzi do nietrzymania moczu, czyli wypływania moczu w sposób niekontrolowany z powodu stałego przepełnienia pęcherza. 

Całkowite zatrzymanie moczu jest stanem poważnym i wymaga interwencji medycznej – założenia cewnika do pęcherza i podania antybiotyków.

Powiększona prostata blokuje swobodny odpływ moczu i jest przyczyna wielu zaburzeń, w tym nawracających infekcji cewki i pęcherza. Niecałkowite opróżnianie pęcherza prowadzić może do zakażenia zalegającego moczu, a także do odkładania się kamieni w pęcherzu, kamicy nerkowej, niewydolności nerek. 

Przerost (rozrost) prostaty: badania

Można podejrzewać przerost prostaty już na podstawie występujących objawów. Wielkość i inne cechy stercza ocenia jednak lekarz na podstawie badania per rectum, czyli badania gruczołu palcem przez odbytnicę. 

Podstawowym, dokładnym badaniem prostaty jest jednak USG przezodbytnicze (TRUS). Badanie to wykonuje się, gdy pęcherz jest wypełniony moczem. Zleca się także wykonanie badania ogólnego moczu oraz pomiar stężenia we krwi swoistego antygenu sterczowego (PSA).

Do którego lekarza się zgłosić? Właściwym specjalistą badającym prostatę jest urolog. 

fot.

Przerost (rozrost) prostaty: leczenie

Nie każdy mężczyzna ze stwierdzonym rozrostem gruczołu krokowego wymaga leczenia. O konieczności leczenia decyduje stopień nasilenia objawów. 

Chorzy z objawami o niewielkim lub umiarkowanym nasileniu, u których przerost prostaty nie powoduje dużego dyskomfortu i nie obniża komfortu życia, zazwyczaj nie wymagają leczenia, a regularnych wizyt kontrolnych. Dopiero w momencie, gdy objawy zaczną być uciążliwe, wdraża się odpowiednie leczenie.

Stosuje się leczenie farmakologiczne, które ułatwiają opróżnianie pęcherza, powodują zmniejszenie objętości gruczołu krokowego lub wpływają na złagodzenie dolegliwości. 

Gdy leczenie farmakologiczne zawodzi, przeprowadza się operację - najczęściej zabieg metodą endoskopową z dojścia przez cewkę moczową, np. przezcewkowa elektroresekcja gruczołu krokowego lub usunięcie gruczołu krokowego przy pomocy lasera. Jednak w przypadku, gdy przerost prostaty jest duży, konieczne jest wykonanie ,,otwartej'' operacji, polegającej na usunięciu powiększonego gruczołu krokowego z dostępu przez cięcie w podbrzuszu. 

Nie są znane metody zapobiegania rozrostowi stercza, ponieważ przyczyny przerostu prostaty również nie są do końca znane. Istotne jest jednak zwracanie uwagi na objawy, bo wykrycie rozrostu prostaty na wczesnym etapie pozwala uniknąć powikłań. 

Zobacz także

Rak prostaty to „męski” nowotwór. Jakie objawy wskazują na raka stercza?

Rak jądra dotyczy głównie młodych mężczyzn. Jak rozpoznać objawy raka?

Źródło: mp.pl; przeglad-urologiczny.pl; klinikaurologii.edu.pl