Niepłodność u mężczyzn: diagnozowanie. Jakie badania wykonać?
Ze statystyk Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu jasno wynika, że niemal w połowie przypadków problem z płodnością leży po stronie mężczyzny. O tym, gdzie i jak szukać pomocy, opowiada prof. dr hab. n. med. Robert Jach, kierownik Oddziału Klinicznego Endokrynologii Ginekologicznej i Ginekologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie.
Do zapłodnienia dochodzi w następstwie kontaktu jednego plemnika z komórką jajową. Istnieje jednak bardzo wiele zaburzeń andrologicznych, endokrynologicznych, fizycznych czy też seksuologicznych, które mogą znacznie utrudnić to zadanie.
Dlatego podstawą diagnostyki niepłodności jest zawsze dokładnie przeprowadzony wywiad lekarski. W trakcie wywiadu lekarz powinien dowiedzieć się, czy para starająca się o dziecko w ogóle ze sobą współżyje. W dzisiejszych czasach wielu pacjentów jest bardzo zapracowanych, często mieszkają w innych miastach, więc do stosunku dochodzi po prostu rzadko. Ponadto, oprócz częstotliwości współżycia i jakości nasienia, przyczyn niepłodności u mężczyzn może być wiele.
ZOBACZ: Przyczyny męskiej niepłodności: od infekcji do nowotworów
Następnie warto wykonać przynajmniej jedno badanie seminologiczne, by ocenić nasienie.
– Należy przy tym pamiętać, że uzyskanie nieprawidłowych wyników takich badań nie jest jeszcze powodem do niepokoju. Płodność mężczyzny, podobnie jak i kobiety, może zmieniać się z czasem, także w zależności od np. zanieczyszczenia środowiska czy stylu życia. Dlatego warto powtórzyć badania nasienia pacjenta mniej więcej po miesiącu od uzyskania wcześniejszych wyników – wyjaśnia prof. Robert Jach.
Niepłodność u mężczyzn: jakie badania wykonać?
BADANIE NASIENIA (SEMINOGRAM)
Po wywiadzie często kieruje się pacjenta na badanie nasienia najlepiej przeprowadzone specjalnym urządzeniem przy wspomaganiu systemu komputerowego, czyli CASA (Computer-Assisted Sperm Analysis). Taka analiza pozwala ocenić nie tylko liczbę, budowę i ruchliwość plemników, ale też objętość i jakość samego nasienia, a także strukturę chromatyny oraz parametry genetyczne plemników.
– Jeżeli podczas badania wykryje się nieprawidłowości, nie świadczy to od razu o niepłodności pacjenta. Niepłodny jest dopiero mężczyzna, u którego nie stwierdza się ani jednego plemnika w nasieniu, co jest sytuacją niezwykle rzadką. Najczęściej mamy do czynienia z ograniczeniem płodności, czyli subfertylnością. Ocenia się ją na podstawie parametrów Światowej Organizacji Zdrowia czy Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu i Embriologii. Te wytyczne regularnie podlegają aktualizacji, która zazwyczaj polega na obniżaniu standardów jakości nasienia. Plemniki współczesnej populacji mężczyzn są coraz mniej ruchliwe i gorszej jakości, ale mimo to wciąż są zdolne do zapłodnienia – tłumaczy prof. Robert Jach.
Warto wiedzieć, że aby mężczyzna mógł być uznany za w pełni płodnego, wystarczy, że w jego ejakulacie występować będzie zaledwie 4 proc. prawidłowych plemników.
Jeśli wynik badania nasienia będzie niekorzystny, diagnostykę należy poszerzyć. Diagnozowaniem męskiej niepłodności zajmują się różni specjaliści.
KONSULTACJA Z ENDOKRYNOLOGIEM
Warto skonsultować swój stan z endokrynologiem, bo przyczyną (przedjądrową) problemów z płodnością mogą być: zaburzenia wydzielania i działania hormonów steroidowych, hormonów tarczycy, gonadotropin przysadkowych oraz zaburzenia stylu życia (palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, stosowanie narkotyków, nadmierna podaż cukru). Na płodność może też wpływać siedzący tryb pracy, otyłość czy cukrzyca.
KONSULTACJA Z UROLOGIEM LUB ANDROLOGIEM
W walce z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami budowy jąder - wnętrostwem, zapaleniem jąder, urazami mechanicznymi oraz żylakami powrózka nasiennego, pomóc może urolog (zwany męskim ginekologiem) lub androlog.
Urolog zajmuje się także diagnozowaniem i leczeniem pozajądrowych przyczyn niepłodności, które obejmują problemy z docieraniem plemników do pochwy - zapalenia gruczołów najądrzy, nasieniowodów oraz cewki moczowej, a także przyczyny jatrogenne, czyli podwiązane lub przecięte nasieniowody.
Specjaliści rekomendują, by podczas diagnozowania przyczyn problemów z płodnością u mężczyzn, wykonywać dodatkowo badania endokrynologiczne, USG jąder i prostaty oraz w wybranych przypadkach badania genetyczne.
KONSULTACJA Z SEKSUOLOGIEM
Jeśli występują zaburzenia seksualne, brak wzwodu czy problemy z wytryskiem, warto zrobić badanie moczu i dodatkowo udać się po pomoc do seksuologa.
W trakcie rozmów na temat problemów z płodnością bardzo często mówi się o winie, zadaje się pytanie, po czyjej stronie ona tkwi. To krzywdzące i nieprawidłowe podejście. Nikt w związku dwojga ludzi nie powinien czuć się winien temu, że para z jakiegoś powodu nie może mieć dziecka.
– Pamiętajmy o tym, że takie sformułowanie to niedopuszczalna stygmatyzacja osób starających się o dziecko – mówi prof. Robert Jach. – Mówimy zawsze o przyczynach problemu, z którymi doświadczeni lekarze pomagają uporać się pacjentom, aby spełniać ich marzenia o dziecku.
Tu się dzieje
