Jak często robić cytologię? Najnowsze zalecenia PTGiP
Cytologia ma za zadanie wykryć na jak najwcześniejszym etapie zmiany, które mogą świadczyć o raku szyjki macicy - to wtedy najłatwiej jest go wyleczyć. To badanie regularnie powinny robić wszystkie dorosłe kobiety. Jak często?
- Na czym polega cytologia?
- Kiedy zrobić pierwszą cytologię?
- Jak często należy robić cytologię?
- Dlaczego cytologii nie wykonuje się już co roku?
- Kiedy trzeba badać się częściej niż standardowo?
- Kto nie musi robić cytologii?
- Kiedy najlepiej robić cytologię?
Choć cytologia to najskuteczniejszy sposób wykrywania zmian nowotworowych szyjki macicy, niewiele z nas robi ją regularnie. To duży błąd, bo taki rak długo nie daje objawów, a gdy już się pojawiają, zwykle na skuteczne leczenie jest już za późno. Co roku na nawet 2,5 tys. Polek choruje na raka szyjki macicy. To nowotwór, który na czas wykryty, jest wyleczalny. Wystarczą regularne badania cytologiczne.
Na czym polega cytologia?
Badanie cytologiczne to bezbolesne i bezpieczne badanie komórek z szyjki macicy. Pozwala wykryć stany przednowotworowe i nowotworowe wtedy, gdy nie ma żadnych objawów. To procedura przesiewowa, podczas której za pomocą specjalnej szczoteczki lekarz pobiera wymaz z kanału i tarczy szyjki macicy, a następnie poddaje go badaniu pod kątem karcynogenezy, czyli nienormalnego wzrostu komórek.
Kiedy zrobić pierwszą cytologię?
Pierwsze badania cytologiczne należy wykonać między 20. a 25. rokiem życia albo maksymalnie 3 lata po rozpoczęciu współżycia. Jeśli wynik będzie prawidłowy, kolejne badanie powinno odbyć się po 3 latach.
Jak często należy robić cytologię?
Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników w ostatnich zaleceniach wydanych w grudniu 2021 r. zaleca, by wszystkie kobiety, niezależnie od wieku, wykonywały cytologię co 3 lata, chyba że na podstawie wyniku wcześniejszego badania istnieje potrzeba, by robić to częściej, np. co roku lub co 2 lata.
Eksperci PTGiP rekomendują, by była to tzw. cytologia na podłożu płynnym (LBC), która umożliwia jednoczesne wykonanie badania cytologicznego i wirusologicznego (pod kątem obecności wirusa HPV). Nie jest ona jednak wciąż w Polsce standardem, dlatego zalecana jest również klasyczna cytologia tzw. szkiełkowa, która nie daje możliwości jednoczesnej oceny obecności DNA wirusów HPV.
Dlaczego cytologii nie wykonuje się już co roku?
Jeszcze do niedawna zalecano wykonywanie cytologii raz w roku. Jednak jedno z badań amerykańskich naukowców ze stanu Nowy Meksyk, którzy przeprowadzili badania w grupie 876 kobiet z wykrytym rakiem szyjki macicy, udowodniło, że trzyletni odstęp pomiędzy kolejnymi cytologiami jest wystarczający. Okazało się, że badanie wykonywane raz na trzy lata zapobiega aż 83 proc. niezlokalizowanych nowotworów. Natomiast częstsze badania nie przynoszą znaczących korzyści.
Naukowcy z Nowego Meksyku uważają również, że częstsze badania to większe prawdopodobieństwo otrzymania wyniku fałszywie dodatniego. Może się on pojawić, gdy nie ma zmiany przedrakowej lub w sytuacji, gdy zmiana ta mogłaby ustąpić sama, bez interwencji lekarza.
Kiedy trzeba badać się częściej niż standardowo?
Częściej niż co trzy lata cytologię powinny wykonywać kobiety z grup ryzyka. W takiej sytuacji termin badania zwykle wyznacza ginekolog. Cytologia raz w roku wskazana jest, jeśli kobieta:
- ma już wykrytą infekcję brodawczakiem ludzkim (HPV)
- jest zakażona wirusem HIV
- często zmienia partnerów seksualnych
- w jej rodzinie kobiety chorowały na raka szyjki macicy.
Jeszcze częściej, czyli co pół roku, badanie cytologiczne należy wykonywać u kobiet, które są po leczeniu stanu przednowotworowego.
Kto nie musi robić cytologii?
Cytologia nie muszą wykonywać kobiety, które przeszły operację usunięcia macicy wraz z szyjką. W pozostałych przypadkach zależy to od decyzji lekarza oraz stanu zdrowia pacjentki. Samodzielnie nigdy nie należy decydować o przerywaniu regularnego wykonywania badań.
Kiedy najlepiej robić cytologię?
Najlepszy czas na pobranie cytologii to pierwsza połowa cyklu menstruacyjnego, czyli około 10 dni po miesiączce. Może to być też 4 dni po ostatnim dniu miesiączki i nie później niż 4 dni przed rozpoczęciem kolejnej – właśnie wtedy najlepiej zaplanować wizytę u ginekologa.
Na cytologię nie należy się zgłaszać w czasie krwawienia miesiączkowego, a co najmniej 4 dni przed pobraniem wymazu cytologicznego nie należy stosować żadnych leków dopochwowych. To ważne, by od ostatniego badania ginekologicznego lub USG przezpochwowego upłynął co najmniej jeden dzień.
Źródła: Mp.pl / Ptgin.pl / Pzuzdrowie.pl / Gov.pl
Tu się dzieje
