Ostropest plamisty – roślina, którą polubi nasza wątroba
Działa ochronnie na wątrobę, skórę, układ pokarmowy. Ma działanie przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, rozkurczowe. Obniża poziom złego cholesterolu. Lista właściwości zdrowotnych ostropestu plamistego jest bardzo długa. Jakie jeszcze działanie ma ostropest plamisty?
Liście tego ostu mają charakterystyczne białe plamy, stąd jego polska nazwa OSTROPEST PLAMISTY (Silybum marianum (L.) Gaertner). Właściwości tej rośliny znane są już od czasów starożytnych – jej nasiona były wykorzystywane jako środek wspomagający pracę wątroby i dróg żółciowych. Obecnie przeżywa renesans popularności, głównie dzięki zawartości sylimaryny, czyli związku o silnym działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym.
Ostropest plamisty jest w Polsce rośliną uprawną, głównie dla przemysłu farmaceutycznego (dojrzewa pod koniec lata). Jednak jego naturalnym środowiskiem są rejony Morza Śródziemnego oraz tereny należące do Indii i Pakistanu. Ostropest plamisty należy do rodziny astrowatych, a wyglądem przypomina oset, jest jednak od niego znacznie większy – może urosnąć nawet do 2 metrów.
Ostropest plamisty – co zawierają w sobie jego nasiona?
W medycynie wykorzystuje się głównie nasiona ostropestu, które zawierają mnóstwo bioaktywnych składników, np.
- sylimarynę, czyli kompleks flawonolignanów – to najcenniejsza substancja aktywna w ostrpeście, dzięki niej ta roślina ma działanie regenerujące i ochronne na wątrobę;
- witaminę E i C, czyli naturalne przeciwutleniacze;
- olejki eteryczne i gorycze – mają one działanie stymulujące i pobudzające trawienie, działają też rozkurczowo na przewód pokarmowy;
- olej, w tym triglicerydy kwasu linolowego, oleinowego oraz palmitynowego, oraz sterole – substancje te skutecznie obniżają poziom cholesterolu;
- aminy biogenne (w tym tyramina, histamina)
- flawonoidy (m.in. kwercetyna, kemferol i ich glikozydy)
- sole mineralne.
Ostropest plamisty – właściwości lecznicze
Ostropest plamisty, a właściwie jego nasiona i zawarte w nich substancje aktywne, ma wszechstronne działanie zdrowotne, m.in.:
- działa hepatoprotekcyjnie – chroni wątrobę przed uszkodzeniami i działa na nią regeneracyjnie,
- działa ochronnie na przewód pokarmowy,
- stymuluje wydzielanie soków żołądkowych i poprawia trawienie,
- ma działanie przeciwnowotworowe,
- działa przeciwwirusowo i przeciwzapalnie,
- hamuje postęp chorób neurodegeneracyjnych,
- jest silnym przeciwutleniaczem, redukuje wolne rodniki tlenowe,
- ma właściwości przeciwkrwotoczne, przeciwzakrzepowe,
- wzmacnia ściany naczyń krwionośnych,
- ma działanie odtruwające, usprawnia naturalne procesy detoksykacji organizmu,
- działa rozkurczowo,
- obniża poziom złego cholesterolu i hamuje zmiany miażdżycowe,
- działa żółciopędnie
- poprawia stan skóry.
Sylimaryna – jak działa ta substancja?
Pozyskiwana z łupin nasiennych ostropestu plamistego sylimaryna (czyli kompleks substancji zwanych flawonoglikanami) ma wiele udowodnionych właściwości, m.in. pomaga wyrównać cukrzycę, zmniejsza insulinooporność i pomaga utrzymać prawidłowy poziom cholesterolu. Od wielu lat jej działanie wykorzystywane jest w leczeniu ostrych i przewlekłych chorób wątroby. Wchodzi ona zresztą w skład popularnych leków, które chronią wątrobę przed substancjami toksycznymi. Poza działaniem detoksykacyjnym, sylimaryna ma również działanie przeciwzapalne, rozkurczowe, żółciopędne i żółciotwórcze. Może również hamować podziały komórek nowotworowych oraz działać jako przeciwutleniacz (wymiata wolne rodniki). Sylimaryna ma również działanie antyhiperglikemiczne, nie tylko poprawia nieprawidłowy profil lipidowy, ale także koryguje zbyt wysokie wartości glikemii na czczo. Stosuje się ją również do odtruwania organizmu, np. przy zatruciu muchomorem sromotnikowym.
Z przeprowadzonych dotychczas badań wynika, że najlepiej ją przyjmować doustnie, w dawce 150-200 mg dziennie, najlepiej nieprzerwanie przez pół roku, w trzech wskazaniach: profilaktycznie (u osób, które są narażone na uszkodzenia wątroby), leczniczo (gdy pojawia się problemy z wątrobą) oraz na pobudzenie trawienia (np. po zjedzeniu ciężkostrawnych posiłków). Jednak w każdym przypadku warto skonsultować przyjmowanie sylimaryny z lekarzem.
Ostropest plamisty a wątroba
Zawarte w ostropeście plamistym substancje aktywne wspierają pracę wątroby. Chronią miąższ wątroby i nerek przed szkodliwym działaniem trucizn, m.in. alkoholu, pestycydów, i przyspieszają ich usuwanie z organizmu. Łagodzą również skutki uboczne farmakoterapii – chronią wątrobę przed silnie działającymi lekami, np. tymi stosowanymi w chemioterapii.
Zawarte w ostropeście plamistym substancje obniżają poziom bilirubiny we krwi, stymulują regenerację starych komórek wątroby oraz wytwarzanie nowych. Zapobiegają tym samym marskości wątroby, stłuszczeniu wątroby. Ostropest plamisty zapobiega także przewlekłemu zapaleniu wątroby, także temu na tle cukrzycowym oraz będącym skutkiem złej diety. Zaleca się jego stosowanie w leczeniu WZW A, WZW B i WZW C.
Zawarta w nasionach ostropestu sylimaryna podnosi poziom glutationu, który jako silny przeciwutleniacz, zapobiega uszkadzaniu komórek wątroby przez wolne rodniki. Roślina ta zmniejsza ryzyko pojawienia się raka wątroby, ponieważ hamuje podziały komórek nowotworowych. Ponadto obniża stężenie cholesterolu we krwi i hamuje wytrącanie się blaszek miażdżycowych.
Ostropest plamisty a endometrioza
Ostropest plamisty ma również wpływ na przebieg endometriozy – pomaga wyregulować czas i obfitość krwawienia menstruacyjnego.
Ostropest plamisty a kamica żółciowa
Zawarte w nasionach ostropestu plamistego substancje są również pomocne w leczeniu kamicy żółciowej, zapaleniu dróg żółciowych oraz woreczka żółciowego.
Ostropest plamisty a problemy trawienne
Ostropest stosuje się również w leczeniu zgagi, niedokwaśności soku żołądkowego oraz w problemach z łaknieniem – zwiększa wydzielanie soków trawiennych i poprawia apetyt. Ogólnie ostropest jest bardzo skuteczny w zwalczaniu dolegliwości żołądkowo-jelitowych.
Ostropest plamisty a starzenie się skóry
Pozyskiwany z ostropestu plamistego olej pomaga w leczeniu stanów zapalnych skóry (m.in. łuszczycy, AZS) oraz spowalnia jej proces starzenia się. Poprawia zdolności regeneracyjne skóry, rozjaśnia ją i zmniejsza zaczerwienienia. Działa regenerująco, przeciwzapalnie i łagodząco na przesuszoną skórę.
Ostropest plamisty – kto nie powinien go stosować?
Generalnie ostropest plamisty jest bezpieczny, nie wykazuje szkodliwego działania nawet przy długotrwałym stosowaniu. Może mieć jedynie łagodne działanie przeczyszczające. Jednak nie zaleca się podawania preparatów na bazie ostropestu plamistego dzieciom poniżej 12. roku życia, a także kobietom w czasie ciąży i laktacji. Głównie dlatego, że nie ma badań na temat stosowania tej rośliny w tych grupach.
Ostrożne również powinny być osoby z niedrożnością kanalików żółciowych (roślina ta stymuluje wytwarzanie żółci) oraz cierpiące na alergię. Ostropest, podobnie rumianek, arnika, nagietek czy krwawnik, może wywoływać reakcję alergiczną.
Wyciągi z ostropestu, które zawierają sylimarynę, mogą również zmieniać działanie leków, które są metabolizowane w wątrobie. Na przykład ostropest obniża działanie metronidazolu i indynawiru.
Dlatego stosowanie ostropestu plamistego warto ZAWSZE skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.
Jak stosować ostropest plamisty?
W sklepach zielarskich możemy kupić nasiona, owoce ostropestu plamistego lub gotowe torebki gotowe do zaparzania. Dostępne są też oleje z ostropestu oraz wyciągi (m.in. na bazie alkoholu) na bazie owoców. Roślina ta, a właściwie jej cenne składniki mogą być też sprzedawane w formie tabletek lub kapsułek, a także w formie kosmetyków, np. kremów, szamponów.
Ziarna ostropestu plamistego warto kupować w całości i mielić tuż przed podaniem (dzięki temu zachowują swoje cenne składniki). Mielone nasiona ostropestu można jeść na surowo bez dodatków lub dodawać do (maksymalnie 2 łyżeczki dziennie):
- herbaty,
- koktajli lub smoothies,
- owsianek, jogurtów,
- różnych rodzajów kasz (w tym jaglanej),
- naleśników,
- pieczywa.
Olej z ostropestu plamistego ma lekko orzechowy, goryczkowy posmak można go stosować do sosów vinegret jako dodatek do sałatek. Dobrze się komponuje też z cytryną, miodem oraz octem jabłkowym.
Tu się dzieje
