Szkorbut wraca - sprawdź, jakie są objawy tej choroby
Okazuje się, że choroba, o której do niedawna można było przeczytać jedynie w powieściach przygodowych, wróciła. Na szkorbut zapada coraz więcej osób z krajów rozwiniętych. Trudno w to uwierzyć, zwłaszcza że w tych krajach można bez problemu kupić owoce czy suplementy diety, zawierające witaminę C.
Jednak - jak wynika z doniesień medycznych - choroba ta pojawia się coraz częściej w wysoko rozwiniętych społecznościach. Przyczyną jest wysoko przetworzona żywność, diety odchudzające, które są monotonne i wykluczające wiele ważnych dla zdrowia produktów. Niekiedy również zła sytuacja finansowa. Wielu ludzi nie stać na dobre jedzenie, odżywiają się wysokotłuszczowymi, kalorycznymi pokarmami.
W pismach medycznych opisywanych jest wiele przypadków zachorowania na szkorbut, niektóre z nich kończyły się tragicznie. Jako przykład może nam posłużyć historia walijskiego nastolatka, który zmarł w lipcu 2016 r. Cierpiał on na anemię i awitaminozę. Jego zęby były luźno osadzone, a dziąsła rozpulchnione. Przyczyną była niewłaściwa dieta i jego zamiłowanie do fast foodów. Ten przypadek nie jest wcale odosobniony. W naukowym piśmie "Diabetic Medicine" opisane zostały przypadki 11 pacjentów z cukrzycą, u których zdiagnozowano szkorbut. Ich dieta była uboga w świeże owoce i warzywa.
Szkorbut - co to za choroba?
Szkorbut, inaczej gnilec, cynga, to choroba, która wywołana jest niedoborem lub całkowitym brakiem witaminy C (kwasu askorbinowego). Kiedyś była ona przekleństwem żeglarzy, którzy w czasie podróży mieli ograniczony dostęp do świeżych owoców i warzyw. Jednak dzięki odkryciu Jamesa Cooka, który na swoją wyprawę przez Pacyfik zabrał kiszoną kapustę oraz cytryny i karmił nimi swoich żeglarzy (żaden z nich nie zmarł na szkorbut podczas podróży), choroba ta poszła w zapomnienie. Przekonał on admiralicję brytyjską, by każdy marynarz codziennie wypijał szklankę soku cytrynowego. Jeszcze wtedy nie wiedziano, że tym "czynnikiem antyszkorbutowym" nie jest sama cytryna, tylko zawarta w niej witamina C. Odkrył to dopiero w latach 20. XX wieku węgierski lekarza Albert Szent Gyorgyi.
Kwas askorbinowy, czyli witamina C, jest organicznym związkiem, który nie jest syntetyzowany w organizmie człowieka. Trzeba go dostarczać wraz z dietą. Witamin C jest rozpuszczalna w wodzie, a więc nie jest magazynowana w organizmie człowieka, a jej nadmiar jest wydalany z moczem. Przedawkowanie jej jest prawie niemożliwe.
Niedobór tej witaminy wpływa na zmniejszenie odporności na infekcje, może powodować bóle mięśniowe, zmęczenie, apatię oraz przyczyniać się do braku apetytu. Może również przyczyniać się do niedokrwistości oraz zaburzać proces tworzenia się kolagenu. Brak tej witaminy może osłabiać naczynia włosowate i przyczyniać się do powstawania mikrowylewów. W skrajnych przypadkach brak tej witaminy prowadzi do szkorbutu.
Szkorbut - jakie są objawy?
Oznaki szkorbutu to między innymi:
- krwawiące dziąsła,
- chwiejące się zęby,
- wypadające włosy,
- ogólne osłabienie,
- gnijące zęby,
- podrażnione i suche oczy,
- nadwrażliwość na światło,
- ból i sztywność stawów, problemy z chodzeniem,
- wybroczyny pod skórą,
- trudno gojące się rany,
- ogólne obrzęki,
- skąpomocz,
- drgawki.
U niektórych osób mogą się pojawić również: depresja, zaburzenia neurologiczne, anemia (z powodu nieprawidłowego wchłaniania kwasu foliowego oraz żelaza), a także problemy z płucami i sercem.
Gdzie jest najwięcej witaminy C i ile trzeba jej suplementować?
Osoby dorosłe powinny dostarczać organizmowi około 45-90 mg witaminy C na dobę. To jedyna i dotychczas najlepsza forma zapobiegania tej chorobie. Witaminę C najlepiej przyjmować w formie naturalnej, czyli wraz z pożywieniem. Duże ilości witaminy C znajdują się w owocach dzikiej róży, cytrusach, papryce czy porzeczkach, natce pietruszki. W przypadku mięsa - największe ilości witaminy C znajdują się w wątróbce wołowej.
Warto wiedzieć! Powodem zachorowania na szkorbut mogą być:
- niewłaściwa dieta, wykluczająca niektóre produkty, lub opierająca się na mocno przetworzonych daniach,
- niedożywienie, spowodowane głodem, przewlekłą chorobą zaburzającą wchłanianie witaminy C (np. chorobą Leśniowskiego-Crohna), zaburzeniami odżywiania (jadłowstręt) lub alkoholizmem.
Na szkorbut mogą również zachorować dzieci, karmione wyłącznie mlekiem butelkowym (ponieważ kwas askorbinowy ulega zniszczeniu podczas obróbki termicznej), a także kobiety w ciąży, karmiące piersią oraz chorujące na nadczynność tarczycy.
Szkorbut - jak się leczy tę chorobę?
Szkorbut nieleczony może prowadzić do śmierci. Lekarz po potwierdzeniu tej choroby na podstawie wywiadu oraz badań laboratoryjnych (np. określając rzeczywisty poziom witaminy C w osoczu) może przepisać preparaty z witaminą C do przyjmowania w formie doustnej lub w formie kroplówki (w skrajnych przypadkach), a także zalecić zmianę diety z uwzględnieniem produktów bogatych w tę witaminę.
Pamiętaj, że witamina C ulega zniszczeniu podczas gotowania, dlatego powinno się spożywać jak najwięcej surowych i świeżych produktów bogatych w jej źródło.
Tu się dzieje
