Zmęczenie, wypadanie włosów, bóle stawów? To może być selenoza
Dlaczego spożywanie selenu w nadmiarze może być szkodliwe? Jakie są objawy selenozy? Czy selen spożywany w nadmiarze może przyczynić się do cukrzycy typu 2?
Selen jest mikropierwiastkiem potrzebnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga m.in. układ odpornościowy, ma działanie antyoksydacyjne – bierze udział w ochronie komórek przed szkodliwym działaniem reaktywnych form tlenu. Ta jego funkcja jest również wykorzystywana we wspomaganiu leczenia różnych typów nowotworów, chorób neurodegeneracyjnych, m.in. choroby Parkinsona czy choroby Alzheimera, a także chorób tarczycy (suplementację selenem stosuje się w chorobach Gravesa-Basedova oraz w niedoczynności tarczycy).
W Polsce zalecane dzienne spożycie selenu wynosi:
- 65 µg/dzień dla mężczyzn,
- 40 µg/dzień dla kobiet.
Najlepiej przyswajalną formą selenu jest selenocysteina, która absorbowana jest prawdopodobnie w jelicie cienkim. Głównym źródłem selenu w diecie Polaków są mięso oraz ryby, a także produkty zbożowe, takie jak makaron czy płatki owsiane. Jednak produktem zawierającym najwięcej tego pierwiastka są orzechy brazylijskie (Bertholletia excelsa).
Należy jednak pamiętać, że selen spożywany w nadmiarze jest toksyczny dla organizmu. Bezpośrednim skutkiem zatrucia tym pierwiastkiem jest selenoza. Ta dolegliwość dotyka najczęściej pasjonatów zdrowego odżywiania, którzy stosują wiele suplementów diety, zawierających ten pierwiastek.
Jakie są objawy selenozy?
W jednym z badań przebadano 227 osób, które przyjmowały zbyt duże dawki selenu w postaci suplementu diety. Skarżyły się one na następujące objawy:
- Biegunka (78%)
- Mdłości (58%)
- Zmęczenie (75%)
- Bóle stawów (70%)
- Łamliwość paznokci (61%)
- Wypadanie włosów (72%)
Większość objawów ustępowała niedługo po zakończeniu suplementacji, jednak objawy, takie jak zmęczenie, utrata włosów, czy łamliwość paznokci utrzymywały się aż do 90 dni po zakończeniu przyjmowania tych preparatów. Dlaczego? Zdarza się, że dochodzi do zamiany siarki na selen w aminokwasach budujących keratynę, co może przyczynić się do wypadania włosów czy złej kondycji paznokci.
Jakie jeszcze mogą być konsekwencje selenozy?
Selen spożywany w nadmiarze może przyczynić do rozwoju cukrzycy typu 2. Nie wiadomo dokładnie, jakie są mechanizmy działania selenu mające przyczyniać się do rozwoju tej choroby. Istnieją badania, z których wynika, że osoby chore na cukrzycę miały podwyższony poziom selenoproteiny P (enzymu, w którego budowie selen odgrywa ogromną rolę). W jednym z badań dowiedziono, że selenoproteina P może powodować insulinooporność w hepatocytach. W ten sposób selen może wpływać na sekrecję w komórkach wątroby, a tym samym powodować stan zapalny charakterystyczny dla cukrzycy.
Biorąc pod uwagę powyższe, ważne jest, by przed podjęciem decyzji o suplementacji selenu zbadać poziom tego pierwiastka w osoczu krwi. Jednak najlepiej jest korzystać z naturalnych źródeł tego pierwiastka (wtedy suplementacja nie będzie konieczna).
Źródło: Bromatologia, "Selen w organizmie człowieka – charakterystyka pierwiastka i potencjalne zastosowanie terapeutyczne", Barbara Klecha, Bożena Bukowska
Tu się dzieje
