Nadmiar witaminy D może zaszkodzić. 7 poważnych skutków przedawkowania

14.07.2021
Aktualizacja: 17.10.2021 19:07

Witamina D jest niezwykle ważna dla wielu procesów zachodzących w organizmie. Najlepiej czerpać ją ze słońca - poprzez wystawianie skóry na jego działanie. Niestety, w naszym klimacie przez większą część roku konieczne jest przyjmowanie suplementów tej witaminy, bo synteza słoneczna jest niewystarczająca, a z diety nie da się czerpać zbyt dużych jej ilości. Czy suplementy diety z witaminą D można przedawkować? A jeśli tak, to jakie mogą być tego skutki?

Nadmiar (przedawkowanie) witaminy D objawy
fot. Shutterstock
  1. Jakie mogą być skutki przedawkowania witaminy D?
  2. Kto nie powinien przyjmować witaminy D?
  3. Najczęstsze objawy zbyt dużej ilości witaminy D w organizmie

Choć witamina D jest jedną z ważniejszych składników, potrzebnych człowiekowi do zachowania zdrowia, to jej nadmiar może być również szkodliwy i wywoływać wiele objawów, które mogą być niebezpieczne, a nawet zagrażać życiu. Na nadmiar witaminy D każdy może zareagować nieco inaczej.

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę D u konkretnej osoby zależy od indywidualnych czynników, takich jak wiek, płeć i stan zdrowia. Zgodnie z aktualnymi polskimi zaleceniami z 2021 roku maksymalna dzienna dawka witaminy D na dobę w suplementach diety dla osób dorosłych wynosi:

  • 2000 IU (50 µg) dla suplementów diety przeznaczonych dla zdrowej populacji osób dorosłych do 75. roku życia;
  • 4000 IU (1000 µg) dla suplementów diety przeznaczonych wyłącznie dla osób zdrowych powyżej 75. roku życia.

Jakie mogą być skutki przedawkowania witaminy D?

Nadmiar witaminy D w organizmie może być związany z nieprawidłowościami:

  • we wchłanianiu i regulacji poziomu wapnia, magnezu i fosforu w organizmie,
  • z regeneracją, wzrostem i przebudową kości,
  • ze wzrostem i przebudową komórek w ciele,
  • w funkcjonowaniu układu odpornościowego,
  • w funkcjonowaniu nerwów i mięśni.

Ważna informacja

Lekarze zwykle uważają poziom witaminy D za odpowiedni, jeśli jest co najmniej 20 nanogramów (ng) witaminy na mililitr (ml) krwi. Jeśli poziom wzrośnie powyżej 50 ng/ml, osoba może doświadczyć niepożądanych skutków ubocznych. Jednak większość badań wskazuje, że próg toksyczności witaminy D jest dość wysoki, około 200–240 ng/ml.

Poniżej 7 najpoważniejszych działań niepożądanych związanych z nadmierną suplementacją witaminą D.

1. Hiperkalcemia

Większość skutków ubocznych związanych z toksycznością witaminy D wiąże się z hiperkalcemią, czyli nadmiarem wapnia we krwi, ponieważ istnieje silny związek między witaminą D i wapniem. Kiedy we krwi występuje wysoki poziom metabolitów witaminy D, zwiększa się też ilość wapnia wchłanianego przez jelita.

Wysoki poziom metabolitów witaminy D może również sprzyjać uwalnianiu wapnia z kości do krwiobiegu. Zbyt duże stężenie wapnia we krwi może prowadzić do wielu powikłań i objawów. Do najpoważniejszych zalicza się:

  • utratę apetytu,
  • biegunkę i zaparcia,
  • splątanie, dezorientację lub problemy z myśleniem,
  • nudności i wymioty,
  • bóle stawów i mięśni,
  • ciągłe bóle głowy,
  • drażliwość i niepokój,
  • stałe uczucie wyczerpania,
  • brak siły w mięśniach,
  • zwiększone pragnienie i częstsze oddawanie moczu,
  • nieregularne bicie serca,
  • metaliczny posmak w ustach,
  • wysokie ciśnienie krwi.

2. Uszkodzenie nerek

Nadmiar wapnia we krwi może wiązać się z fosforem i tworzyć kryształy osadzające się w miękkich tkankach ciała. Kryształy te mogą powodować uszkodzenie tkanek i narządów, w zależności od ich położenia, liczby i wielkości. Nerki są szczególnie wrażliwe na złogi wapnia ze względu na to, że pełnią w organizmie rolę filtra. Złogi wapnia mogą utknąć w tkankach nerek, a wtedy dochodzi do nefrokalcynozy, która może powodować trwałe uszkodzenie nerek, a w konsekwencji ich niewydolność. Objawy nefrokalcynozy obejmują:

  • nudności i wymioty,
  • gorączkę i dreszcze,
  • silny ból brzucha, boków pleców lub pachwin, w tym jąder u mężczyzn.

3. Nieregularne bicie serca i zawał serca

Ekstremalna hiperkalcemia może upośledzać działanie serca, co powoduje jego nieregularne bicie. U osób z bardzo wysokim poziomem wapnia lub fosforanu we krwi mogą rozwijać się złogi wapnia lub płytki w tętnicach lub zastawkach serca. Niektóre objawy powikłań serca związane z toksycznością witaminy D obejmują:

  • nieregularne bicie serca,
  • ból w klatce piersiowej,
  • wyczerpanie organizmu,
  • wysokie ciśnienie krwi,
  • ból podczas ćwiczeń,
  • zawroty głowy,
  • ból w klatce piersiowej.

4. Kruche kości i ból kości

Kiedy w krwiobiegu swobodnie krąży zbyt dużo wapnia, organizm może nie mieć wystarczającej ilości hormonów, aby skutecznie związać ten minerał z kośćmi. Hiperkalcemia spowodowana przez nadmiar witaminy D będzie więc też przyczyną kłopotów z kościami. Ich objawy to:

  • ból kości,
  • niestabilność ruchowa,
  • podatność na złamania,
  • pochylona postawa ciała,
  • silny ból pleców lub stawów.

5. Odwodnienie

Przedawkowanie witaminy D może też spowodować odwodnienie. Podwyższony poziom wapnia we krwi uszkadza zdolność nerek do koncentracji moczu. Badacze nie są do końca pewni, dlaczego tak się dzieje, ale jedna z teorii głosi, że wysoki poziom wapnia zmniejsza działanie hormonów antydiuretycznych. Hormony te „zachęcają” nerki do zatrzymywania wody, a mniejsza ilość hormonów może skutkować większą ilością rozcieńczonego moczu. Wydalanie dużych ilości rozcieńczonego moczu powoduje utratę wody i elektrolitów z organizmu. Objawy odwodnienia obejmują:

  • suchość w ustach i język,
  • niepokój,
  • drażliwość,
  • podkrążone oczy,
  • zwiększone pragnienie,
  • zmniejszone wydalanie moczu,
  • zmniejszona produkcja łez i suchość oczu,
  • wiotkość skóry - skóra powoli powraca do normy po ściśnięciu

6. Zapalenie trzustki

Hiperkalcemia może także powodować ostre zapalenie trzustki. Objawy zapalenia trzustki obejmują:

  • ból w górnej części brzucha, który rozciąga się na plecy,
  • nudności i wymioty,
  • szybki puls,
  • utrata masy ciała,
  • gorączka.

7. Uszkodzenie płuc

Kiedy wysoki poziom wapnia i fosforu we krwi wiąże się, tworząc kryształy, które osadzają się w tkankach miękkich, zwłaszcza w płucach. Duża ilość takich złogów zaburza pracę tego narządu. Niektóre oznaki uszkodzenia płuc obejmują:

  • kaszel,
  • problemy z oddychaniem,
  • ból w klatce piersiowej.

Kto nie powinien przyjmować witaminy D?

Nie wszyscy powinni przyjmować suplementy witaminy D, ponieważ mogą one wchodzić w interakcje z niektórymi lekami. Przed podjęciem decyzji o suplementowaniu tej witamy, należy skonsultować się z lekarzem. Również niektóre schorzenia mogą zwiększać wrażliwość na witaminę D. Osoby cierpiące na poniższe choroby również powinny zasięgnąć porady lekarza przed rozpoczęciem suplementacji:

  • pierwotna nadczynność tarczycy,
  • rak,
  • sarkoidoza,
  • gruźlica ziarniniakowa,
  • przerzutowa choroba kości,
  • Zespół Williamsa.

Najczęstsze objawy zbyt dużej ilości witaminy D w organizmie

Objawem nadmiaru witaminy D w organizmie jest przede wszystkim brak sił i wyczerpanie, które nie ma innych przyczyn. Większość osób, które przedawkowały witaminę D, doświadczyło co najmniej dwóch z następujących objawów:

  • wyczerpanie bez większego wysiłku,
  • utrata apetytu i utrata masy ciała,
  • zaparcia,
  • suchość w ustach,
  • wiotkość skóry
  • zwiększone pragnienie i częstotliwość oddawania moczu,
  • ciągłe bóle głowy,
  • nudności i wymioty,
  • zmniejszone odruchy,
  • splątanie, dezorientacja lub problemy z myśleniem,
  • nieregularne bicie serca,
  • osłabienie mięśni i zmniejszenie napięcia mięśniowego,
  • zmiany we wzorcu chodu.

U osób z ciężkim lub przewlekłym zatruciem witaminą D mogą wystąpić objawy zagrażające życiu, w tym:

  • ekstremalne odwodnienie,
  • wysokie ciśnienie krwi,
  • spowolniony wzrost,
  • problemy z oddychaniem,
  • tymczasowa utrata przytomności,
  • niewydolność serca i zawał serca,
  • kamienie nerkowe i niewydolność nerek,
  • utrata słuchu,
  • szum w uszach (dzwonienie w uszach),
  • zapalenie trzustki,
  • wrzody żołądka,
  • śpiączka.

Uwaga!

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku jakichkolwiek problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.

Źródło: www.medicalnewstoday.com