Masło i margaryna. Który tłuszcz wybrać?
Walka masła z margaryną trwa od lat. Masło uważane jest za produkt delikatesowy i lepszy od margaryny. Czy słusznie? Eksperci przekonują, że nie ma jednej diety dobrej dla wszystkich. Sprawdź, czy margaryna może konkurować z masłem i czy warto przepłacać za kostkę ulubionego smarowidła.
Masło i margaryna mają swoich zagorzałych zwolenników i przeciwników. Wielbiciele masła podkreślają jego walory smakowe, zwracając uwagę na delikatny zapach. Masło uważane jest również za zdrowsze, ponieważ jest produktem naturalnym, bogatym w witaminy. Zwolennicy margaryny cenią sobie natomiast obecność nienasyconych kwasów tłuszczowych i olejów roślinnych w ulubionym smarowidle. Kto ma rację? Eksperci do spraw żywienia podkreślają, że nie ma idealnego rozwiązania dla każdego. Margaryna polecana jest seniorom, natomiast masło powinno znaleźć się w diecie małych dzieci. Wszyscy są jednak zgodni, że zarówno masło, jak i margaryna są lepszym rozwiązaniem niż popularne miksy tłuszczowe do smarowania pieczywa.
Masło – co musisz wiedzieć?
Masło to tłuszcz mleczny, który otrzymuje się ze śmietany mleka krowiego. Masło dostępne w sklepach można podzielić na cztery rodzaje: delikatesowe, ekstra, stołowe i wyborowe. Wszystkie masła z wyjątkiem stołowego muszą zawierać nie mniej niż 80 proc. tłuszczu i nie więcej niż 16 proc. wody. Masło stołowe zawiera ok. 73 proc. tłuszczu i 24 proc. wody. Masło ekstra uważane jest za najlepsze, ma delikatny smak i pozbawione jest drażniącego aromatu. Do masła nie dodaje się ulepszaczy, dodatków smakowych i aromatów, czasami spotkamy jedynie masła solone (wyborowe lub ekstra).
Dla kogo masło? Dla małych dzieci poniżej trzeciego roku życia, dla kobiet w ciąży i seniorów. Polecane jest również osobom cierpiącym na schorzenia związane z zaburzeniami wchłaniania tłuszczu.
Masło jest najlepiej przyswajalnym tłuszczem zwierzęcym, jest źródłem witamin A, D i E, nie zawiera chemicznych dodatków. Składa się w większości z nasyconych kwasów tłuszczowych (ok. 67 proc. wagi), które mają wpływ na wzrost poziomu cholesterolu we krwi, jest także źródłem cholesterolu. Z tego względu nie powinno być spożywane przez osoby z podwyższonym poziomem cholesterolu, cierpiące na choroby układu krążenia, nadciśnienie tętnicze, miażdżycę i zagrożone zawałem serca.
Margaryna – co musisz wiedzieć?
Margaryna to mieszanka tłuszczów roślinnych, wody lub mleka z dodatkiem lecytyny. Bywa wzbogacana o polepszacze smaku i substancje barwiące. Jeszcze kilka lat temu, ze względu na proces produkcji, margaryna była źródłem kwasów tłuszczowych trans, które są szkodliwe dla zdrowia. Obecnie margaryny twarde, powstające w procesie uwodornienia olejów, zawierają większe ilości tłuszczów trans. Natomiast margaryny miękkie, tzw. margaryny kubeczkowe, utwardzane są metodami enzymatycznymi, dzięki czemu zawierają śladowe ilości tych kwasów (mniej niż 1 proc.).
– Obecnie (a praktycznie od kilku już lat) margaryny kubkowe, czyli do smarowania pieczywa, są tzw. beztransowe. W „bazie izomerów trans” Państwowego Zakładu Higieny podano, że średnia zawartość izomerów trans w margarynach kubkowych (czyli do smarowania) w Polsce wynosi: 0,06 g/100 g, a więc praktycznie nic. Warto dodać, że w kilku krajach Europy, Stanach Zjednoczonych czy Kanadzie wprowadzono limity zawartości izomerów trans w tłuszczach: poniżej 2 g/100 g. Znaczy to, że polskie margaryny są znacznie poniżej tego limitu. Takiego limitu oczekujemy w całej Unii Europejskiej, a więc też w Polsce, a taki limit spełniamy już dziś – wyjaśnia prof. dr hab. Krzysztof Krygier i dodaje: – Margaryna to produkt, który znacząco zmienił się pod względem jakości, ale również wartości zdrowotnej.
Zgodnie z prawem polskim i europejskim, producenci żywności nie mogą umieszczać na opakowaniach informacji na temat zawartości izomerów trans w produktach. Istnieje jednak sposób, by to sprawdzić. Po prostu należy przeczytać skład. Jeżeli na liście składników wymienione są tłuszcze częściowo uwodornione/częściowo utwardzone, oznacza to, że produkt jest źródłem szkodliwych tłuszczów trans i nie powinno się po niego sięgać. Warto również wiedzieć, że oleje całkowicie utwardzone (w odróżnieniu od tych częściowo utwardzonych) nie posiadają wiązań podwójnych w cząsteczkach kwasów tłuszczowych i dlatego nie stanowią źródła kwasów tłuszczowych typu trans w produktach.
Dotychczasowe badania naukowe nie pozwalają jednoznacznie stwierdzić, czy kwasy tłuszczowe typu trans, występujące na stałe w produktach, takich jak mleko, masło, sery, twaróg czy mięso, są mniej szkodliwe od tych, które powstają w procesie przemysłowym. Dlatego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) zaleca, aby izomery trans kwasów tłuszczowych pochodzące z obu źródeł ograniczać do minimum
Dla kogo margaryna? Przede wszystkim dla dorosłych i dzieci, które skończyły trzy lata. Powinna również znaleźć się menu osób z chorobami krążenia.
Margaryna nie jest jednak uznawana za szkodliwą dla zdrowia. Jest źródłem kwasów omega-3 i omega-6, a także witaminy E. Zawiera również sterole roślinne obniżające poziom cholesterolu. Z tych powodów jest rekomendowana osobom dorosłym, zmagającym się z chorobami układu krążenia i nietolerancją laktozy (tu należy zwrócić uwagę na ewentualną zawartość mleka w margarynie).
Na rynku można znaleźć margaryny, które zawierają aż 80 proc. olejów roślinnych, pachną i smakują delikatnie. Margaryna jest też często wzbogacana w witaminy A, D i E, kwas foliowy i witaminy z grupy B. Jest również źródłem jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które mają pozytywny wpływ na zdrowie, chronią przed chorobami serca, nowotworami, miażdżycą. Co ciekawe, margaryna zawiera mniej kwasów tłuszczowych nasyconych niż masło i z tego względu wiele osób decyduje się jej używać.
Miksy tłuszczowe dla niezdecydowanych
Nie wiesz, co wybrać do smarowania? Miksy tłuszczowe łączą w sobie składniki masła i tłuszczów roślinnych. Zawierają mniej niż masło niezdrowych nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu, często wzbogacane są o witaminy A, D i E oraz witaminy z grupy B. Wybieraj miksy, które są miękkie w dotyku. To oznacza, że mieszanka nie zawiera utwardzanej margaryny, czyli ma mniej szkodliwych tłuszczów trans. Miksy tłuszczowe nie są dobrym składnikiem diety małych dzieci i osób na diecie beztłuszczowej.
Miksy tłuszczowe lubią udawać masło. Bardzo często na etykiecie wypisane są dodatki mające na celu ulepszenie smaku i zapachu takiego produktu. Pamiętaj, by czytać skład i nie dać się nabrać.
Tu się dzieje
