Czym jest efekt jo-jo, czyli jak zatrzymać wahanie masy ciała?
Jo-jo to prosta dziecięca zabawka, która dostarcza jej użytkownikom wiele radości. Kolorowe kółko na sznurku porusza się w górę i dół, gdy zostanie odpowiednio wprawione w ruch ręką. Niestety wielu osobom ten uroczy gadżet kojarzy się źle. Z wahaniem masy ciała.
Efekt jo-jo – co to znaczy?
Efekt jo-jo to wahania masy ciała związane z odchudzaniem. Pojawia się on zwykle po szybkiej utracie kilogramów, które po jakimś czasie wracają (nawet do pięciu lat po zakończeniu diety odchudzającej). Waga może być wtedy wyższa (nawet o 10 proc.) niż przed odchudzaniem.
U kogo najczęściej pojawia się efekt jo-jo?
Efekt jo-jo zwykle dotyka osób z dużą nadwagą lub otyłych, o wiele rzadziej osób szczupłych, które chcą schudnąć z konkretnej części ciała, np. ud, brzucha czy bioder. Tych, które nieodpowiednio się przygotowały do odchudzania i stosowały restrykcyjne diety odchudzające. Dlaczego? Doskonale tłumaczy to dr n. med. Anna Lewitt w książce "Jedzenie to leczenie":
"Kiedy stosujemy restrykcyjną dietę odchudzającą i dostarczamy organizmowi mniej kalorii niż potrzebuje do codziennego funkcjonowania, następuje przystosowawcze obniżenie podstawowej przemiany materii. Ograniczenie jest tym większe, im bardziej restrykcyjna metoda tracenia kilogramów została zastosowana (np. dieta 1000 kcal). Gdy po zakończeniu odchudzania zaczynamy odżywiać się tak jak wcześniej (przyjmować 2000-3000 kcal), organizm nie potrafi zmienić swoich nowych przyzwyczajeń i to, co kiedyś było normą, traktuje jako nadmiar. Przy obniżonym zaopatrzeniu energetycznym bardzo szybko następuje więc przyrost masy ciała. Mamy więc do czynienia z efektem jo-jo."
Jakie są konsekwencje efektu jo-jo?
Najtrudniejszą do zaakceptowania konsekwencją efektu jo-jo, a właściwie mechanizmu, jaki do niego prowadzi, jest to, że każda następna kuracja odchudzająca jest trudniejsza do przeprowadzenia i nie daje oczekiwanych efektów. Wahania masy ciała mają też swoje konsekwencje zdrowotne:
- spowolnienie metabolizmu,
- zmniejszenie masy mięśniowej,
- nadwaga lub otyłość,
- pogorszenie samopoczucia i brak sił na jakąkolwiek aktywność fizyczną,
- problemy z układem krążenia.
Jak można zapobiec efektowi jo-jo?
Aby zapobiec efektowi jo-jo, należy włączyć zdrową redukcyjną dietę połączoną z regularną, ale umiarkowaną aktywnością fizyczną. Dzięki temu stracimy tkankę tłuszczową i odbudujemy masę mięśniową. Tych zmian nie należy traktować jako tymczasowych, doraźnych, np. przed ślubem, wakacjami czy sylwestrem, bo to może skończyć się efektem jo-jo. Jeśli decydujecie się na zmianę, to bądźcie w tym konsekwentni.
Efekt jo-jo nie będzie wam groził, jeśli nie będziecie się głodzić i powoli przyzwyczaicie organizm do zmiany nawyków żywieniowych. Organizm bowiem o wiele łatwiej przyzwyczai się do zmiany posiłków na zdrowsze i smaczniejsze niż do nieregularnych pór odżywiania i niedojadania.
Unikajcie też diet monotematycznych, skupiających się tylko na jednej wybranej grupie produktów (np. tylko na mięsie, albo na warzywach i owocach). Dieta musi być zbilansowana i dostarczać organizmowi potrzebnych do funkcjonowania witamin i składników odżywczych.
Najlepiej byłoby prowadzić dietę odchudzającą pod czujnym okiem dietetyka, który pomoże wam oszacować podstawową przemianę materii (PPM) i dostosować dietę tak, abyście trwale i na długo osiągnęli swój cel, czyli stracili na wadze.
Źródło: "Jedzenie to leczenie" dr n. med. Anna Lewitt, Wydawnictwo Rodzinne, Bielsko-Biała 2012
Tu się dzieje
