Stłuszczenie wątroby. Poznaj najważniejsze zalecenia dietetyczne
Stłuszczenie wątroby to choroba, która ma początkowo bezobjawowy przebieg. Niestety nieleczona może mieć fatalne konsekwencje dla zdrowia (może prowadzić m.in. do marskości wątroby). Dowiedz się, jakie są najważniejsze zalecenia dietetyczne dla osób mających problemy z wątrobą. Opracowała je Klaudia Wiśniewska, dietetyczka kliniczna.
- Jak dochodzi do stłuszczenia wątroby?
- Stłuszczenie wątroby – najczęstsze przyczyny?
- Jakie mogą być objawy stłuszczenia wątroby?
- Stłuszczenie wątroby – jakie badania warto wykonać?
- Stłuszczenie wątroby – najważniejsze zalecenia dietetyczne
Ponad 40 procent mężczyzn i 31 procent kobiet w Polsce ma stłuszczoną wątrobę i nawet o tym nie wie – tak wynika z badań profilaktycznych przeprowadzonych w ramach kampanii "Prowadź się zdrowo". Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) uznawana jest już za globalną epidemię. Dlaczego się tak dzieje?
Jak dochodzi do stłuszczenia wątroby?
Wątroba, podobnie jak serce i mózg, to jeden z najważniejszych narządów w naszym organizmie. Pełni funkcje m.in. metaboliczne, filtracyjne, magazynujące, detoksykacyjne. Dzięki niej nasza krew jest wolna od toksyn oraz szkodliwych produktów przemiany materii.
Gdy dojdzie w organizmie do nieprawidłowej przemiany materii w organizmie, w komórkach wątrobowych zaczynają się odkładać cząsteczki tłuszczu (wtedy mowa o stłuszczeniu wątroby). W początkowej fazie proces ten jest odwracalny, jednak gdy choroba jest nieleczona i postępuje, może dojść do zaawansowanych stadiów choroby, a w konsekwencji do m.in.:
- zwłóknienia wątroby,
- marskości wątroby,
- lub raka wątrobowo-komórkowego.
Otłuszczona wątroba pracuje nieefektywnie, choć przez długi czas nie daje to żadnych objawów.
Stłuszczenie wątroby – najczęstsze przyczyny?
Do stłuszczenia wątroby w wyniku nieprawidłowej przemiany materii, a przyczyn tego zjawiska może być wiele, np.:
- nadmiernego picia alkoholu (mowa wtedy o alkoholowym stłuszczeniu wątroby),
- nadwaga lub otyłość,
- siedzący tryb życia, a tym samym niska aktywność fizyczna,
- nieprawidłowa dieta.
Jakie mogą być objawy stłuszczenia wątroby?
Stłuszczenie wątroby, zwłaszcza w fazie początkowej, zwykle przebiega bezobjawowo, dlatego zdiagnozowanie tej choroby bywa tak trudne. Wraz z jej rozwojem (zaawansowaniem) mogą pojawić się:
- zaburzenia snu,
- powiększenie wątroby,
- podwyższenie stężenia glukozy,
- uczucie zmęczenia,
- ogólne złe samopoczucie,
- obniżenie aktywności fizycznej,
- dyskomfort w prawym podżebrzu,
- powiększenie śledziony,
- nieprawidłowe parametry profilu lipidowego.
Stłuszczenie wątroby – jakie badania warto wykonać?
– Leczenie marskości wątroby bywa bardzo trudne, czasem ratunkiem jest już tylko przeszczep. Dlatego lepiej zapobiegać tej chorobie niż ją leczyć – uważa Jan Gietka, hepatolog i dodaje: – Warto co roku robić badanie, takie jak morfologia krwi, próby wątrobowe, czy USG jamy brzusznej. Może je zlecić lekarz rodzinny. Taki przegląd wystarczy, by móc zdiagnozować problemy z wątrobą. A ma je ogromna większość Polaków.
Stłuszczenie wątroby – najważniejsze zalecenia dietetyczne
Klaudia Wiśniewska, dietetyczka kliniczna, ekspertka kampanii „Wątroba się sprawdza” wylicza najważniejsze zalecenia dietetyczne w przypadku stłuszczenia wątroby.
- Należy zmniejszyć ilość cukru w diecie – chodzi nie tylko o cukier z cukierniczki, ale również też ukryty w produktach spożywczych oraz owocach. Unikać należy więc jedzenia zbyt dużej ilości owoców, produktów o wysokim stopniu przetworzenia (np. słodycze, pieczywo cukiernicze, dania typu instant). Warto również pamiętać, że cukier ukryty jest też w produktach takich jak pieczywo czy jogurtu, dlatego trzeba zawsze czytać etykiety i wybierać te produkty, które mają najmniejszą zawartość cukrów prostych.
- Należy ograniczyć spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych – nasycone kwasy tłuszczowe znajdują się między innymi w tłustym mięsie i wędlinach, maśle, smalcu, olejach palmowym i kokosowym, ale także w pełnotłustym nabiale, pieczywie cukierniczym, słonych przekąskach, gotowych daniach instant, daniach typu fast food.
- Unikaj smażenia potraw – potrawy smażone, zwłaszcza w głębokim tłuszczu, są kaloryczne, ciężkostrawne i rakotwórcze (podczas długotrwałego smażenia powstają wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne).
- Ogranicz picie alkoholu oraz palenie papierosów – używki te znacznie obciążają pracę wątroby.
- Zwiększ spożycie warzyw i owoców – należy spożywać minimum 400 g warzyw dziennie (powinny one stanowić przynajmniej połowę każdego talerza).
- Jedz produkty zbożowe – błonnik pokarmowy optymalizuje pracę wątroby, a jego najbogatszym źródłem są produkty zbożowe. Warto więc sięgać po pieczywo pełnoziarniste, makarony pełnoziarniste, brązowy ryż, czy kasze, takie jak: jaglana, gryczana, czy pęczak.
- Ogranicz spożycie mięsa – mięso i jego przetwory są źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych, dlatego warto czasem zamienić je na nasiona roślin strączkowych, takie jak: fasola, soczewica, ciecierzyca, bób, groch czy soja. Dzięki temu swoją dietę wzbogacimy dodatkowo w witaminy z grupy B, błonnik pokarmowy i korzystną dla pracy wątroby skrobię oporną.
- Wybieraj dobre tłuszcza – tłuszcze są nam potrzebne do życia, więc nie należy ich wykluczać z diety. Warto jednak wybierać te, które mają najlepszy wpływ na nasze zdrowie, czyli tłuszcze roślinne ( oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany), a także tłuste ryby morskie (np. łosoś, śledź, halibut) oraz orzechy, nasiona, pestki.
- Odpowiednio nawadniaj organizm – należy pić co najmniej 2 litry płynów dziennie. Podstawę nawodnienia powinna stanowić woda, ale w kontekście prewencji chorób wątroby płynem bardzo pożądanym jest kawa. Jej regularne spożycie (przynajmniej 2-3 filiżanki dziennie) będzie miało pozytywny wpływ na wątrobę.
- Zadbaj o aktywność fizyczną – jest ona konieczna, by nasz organizm dobrze funkcjonował. Aktywność fizyczna korzystnie wpływa na wszystkie przemiany metaboliczne zachodzące w wątrobie, zmniejsza stłuszczenie wątroby oraz pozostałych narządów wewnętrznych, ograniczając gromadzenie tzw. tkanki tłuszczowej wisceralnej, otaczającej narządy wewnętrzne. Ponadto zmniejsza oporność tkanek na insulinę. Według WHO minimalna ilość czasu poświęcona przez osoby dorosłe na dodatkowe ćwiczenia powinna wynosić 150 minut tygodniowo w przypadku, kiedy intensywność ćwiczeń jest umiarkowana, lub 75 minut, gdy mamy do czynienia z intensywnym wysiłkiem fizycznym. Ale warto pamiętać, że liczy się regularność, dlatego warto zaplanować z wyprzedzeniem treningi każdego dnia, które powinny trwać przynajmniej 30 minut. Warto też codziennie spacerować i aktywnie spędzać weekendy.
Źródło: materiały prasowe przygotowane w ramach kampanii "Prowadź się zdrowo"/ "Poradnik dietetyczny dla osób mających problem z wątrobą", Klaudia Wiśniewska, dietetyk kliniczny
Tu się dzieje
