Dieta w chorobie wrzodowej łagodzi dolegliwości. Jakie są jej najważniejsze zasady?
Choroba wrzodowa jest schorzeniem przewlekłym, jej leczenie trwa długo, mogą też pojawiać się nawroty. Choć dieta nie leczy wrzodów, może łagodzić dolegliwości, które występują u chorych osób. Jak jeść, by uzyskać taki efekt? Ważna jest częstotliwość posiłków, ich skład oraz sposób przygotowania.
- Zasady diety w chorobie wrzodowej
- Dieta łatwostrawna przy wrzodach żołądka – co to znaczy?
- Jak przygotowywać posiłki dla chorego na wrzody żołądka?
- Dlaczego, mając chorobę wrzodową, trzeba często jeść ?
- Jakich przypraw używać zamiast soli i ostrych przypraw?
- Wrzody żołądka – co jeść, czego unikać?
Choroba wrzodowa to jedno z najczęstszych schorzeń przewodu pokarmowego. Polega na tym, że w żołądku i dwunastnicy osób chorych powstają wrzody, czyli ubytki błony śluzowej, które mogą sięgać aż do warstwy mięśniowej. Choroba wrzodowa to schorzenie przewlekłe, co oznacza, że po okresach bezobjawowych, które mogą trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy, następują nawroty choroby – wrzody zwykle pojawiają się w tych samych miejscach co wcześniej.
Leczenie choroby wrzodowej polega nie tylko na przyjmowaniu leków, które zwalczają bakterię Helicobacter pylori odpowiedzialną za powstawanie wrzodów, ale także na zmianie trybu życia, m.in. rzuceniu palenia, unikaniu stresów, co pomaga łagodzić dolegliwości i przyspiesza leczenie. Tak samo działa odpowiednia dieta. Jakie są jej zasady?
Zasady diety w chorobie wrzodowej
Choć nie wszystkie zasady diety w chorobie wrzodowej sprawdzają się u każdego chorego, to specjaliści opracowali zalecenia dla osób z chorobą wrzodową. Oto zasady przygotowane przez dietetyków z Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej:
- Wyklucz z diety wszystkie produkty długo zalegające w żołądku, powodujące nadmierne wydzielanie soku żołądkowego, źle tolerowane i nasilające dolegliwości, np. tłuste produkty, potrawy smażone na tłuszczu, nasiona roślin strączkowych, alkohol.
- Spożywaj od 5 do 6 niewielkich objętościowo posiłków, o stałych porach (co 2-3 godziny).
- Ostatni posiłek jedz najpóźniej 2-3 godziny przed snem.
- Spożywaj posiłki o umiarkowanej temperaturze, aby nie podrażniać ścian żołądka.
- Nie jedz potraw gorących i zimnych.
- Unikaj dosalania posiłków i używania ostrych przypraw.
- Spożywaj posiłki w spokojnej atmosferze i bez pośpiechu, co pozwoli na dokładne przeżuwanie kęsów pokarmu.
Dieta łatwostrawna przy wrzodach żołądka – co to znaczy?
Dieta łatwostrawna polega na spożywaniu produktów, które nie obciążają żołądka, nie zalegają w nim długo i nie powodują nadmiernego wydzielania soków trawiennych. Łatwostrawne są m.in. chude mięsa gotowane na parze lub w wodzie, gotowane warzywa, posiłki przygotowywane bez wielu przypraw i z ograniczeniem soli. Natomiast do potraw ciężkostrawnych zaliczają się np. tłuste mięsa i produkty mleczne, np. żółte sery, produkty wzdymające (kapusta, groch), zawierające dużo błonnika (np. pieczywo pełnoziarniste), ostre przyprawy.
Nie da się (a nawet nie należy) całkowicie wykluczyć z diety tłuszczu czy błonnika, dlatego trzeba wybierać odpowiednie produkty, które zawierają te składniki, ale nie obciążają nadmiernie żołądka. Warto spożywać tłuszcze roślinne (oleje i oliwa), a błonnik czerpać z młodych i delikatnych warzyw i owoców oraz produktów zbożowych (ale niepełnoziarnistych).
W diecie łatwostrawnej surowe warzywa i owoce lepiej zastąpić sokami warzywnymi i owocowymi (rozcieńczonymi wodą), aby nie doprowadzić do zbyt małej ilości witaminy C w diecie. Lepiej jednak nie pić soku pomidorowego i soków cytrusowe, bo mogą podrażniać żołądek.
Jak przygotowywać posiłki dla chorego na wrzody żołądka?
Zalecane techniki przygotowywania posiłków w diecie wrzodowej to gotowanie i duszenie w wodzie lub na parze, pieczenie w pergaminie, folii aluminiowej, specjalnym rękawie lub woreczkach foliowych. Potrawy warto też rozdrabniać lub przecierać – nie dotyczy to tylko owoców i warzyw, lecz także potraw z mięsa, ryb, ryżu czy makaronu. W czasie stosowania diety lepiej zrezygnować z tradycyjnego smażenia na tłuszczu.
Dlaczego, mając chorobę wrzodową, trzeba często jeść ?
Osoby na diecie wrzodowej powinny spożywać nawet sześć posiłków dziennie, ale małych. W ten sposób żołądek będzie łagodnie pracował. Jedzenie powinno być ciepłe lub mieć temperaturę pokojową, ale nie może być gorące (a także zimne). Łagodzący wpływ na błonę śluzową żołądka może też mieć picie mlecznych napojów fermentowanych, np. jogurtu czy kefiru. Niezwykle ważne jest, żeby jeść w spokoju i bez pośpiechu.
Jakich przypraw używać zamiast soli i ostrych przypraw?
Ostre przyprawy, a także sól podrażniają błonę śluzową żołądka, wzmagając wydzielanie soków żołądkowych. Warto ograniczać dodatek soli do przygotowywanych potraw oraz częściej wybierać produkty świeże zamiast przetworzonych. Do przyprawiania dań dobrze jest używać łagodnych przypraw ziołowych – suszonych lub świeżych. Warto też zrezygnować z mieszanek przyprawowych, bo często zawierają sól i ostre przyprawy. Ograniczenie spożycia soli w przypadku choroby wrzodowej ma też znaczenie profilaktyczne – duża ilość soli zwiększa ryzyko rozwoju wrzodu na podłożu zakażenia Helicobacter pylori.
Wrzody żołądka – co jeść, czego unikać?
Oto szczegółowe zalecenia specjalistów do stosowania przez osoby mające chorobę wrzodową: produkty zalecane i niewskazane.
Produkty zbożowe
Zalecane: jasne pieczywo, maka pszenna, drobne kasze, sucharki, płatki owsiane, biały ryż, drobne makarony
Zakazane: pieczywo razowe, rogaliki francuskie, kasze gruboziarniste, grube makarony, mąka razowa, mąka żytnia
Warzywa
Zalecane: po ugotowaniu: ziemniaki, marchew, buraki, dynia, szpinak, kalafior, kabaczek, młoda fasolka szparagowa, młody zielony groszek; na surowo: zielona sałata, cykoria, utarta marchewka z jabłkiem, pomidory bez skórki
Zakazane: kapusta, brukselka, cebula, ogórek, rzodkiewka, kukurydza, szparagi, grzyby, warzywa marynowane, frytki, smażone ziemniaki, placki ziemniaczane, chipsy
Owoce
Zalecane: owoce dojrzałe, bez skórki i pestek, gotowane, ewentualnie przetarte; maliny, jeżyny, porzeczki w ograniczonych ilościach w postaci przecieru lub soku
Zakazane: owoce surowe w przypadku indywidualnej wrażliwości, owoce suszone
Mięso, ryby, jaja i ich przetwory
Zalecane: chude mięso (wołowina, cielęcina, królik), chudy drób bez skóry (kurczak, indyk), chuda wieprzowina; chude ryby, np. dorsz, mintaj, leszcz, pstrąg, sola, flądra; chude wędliny, np. szynka, polędwica; jajka gotowane na miękko, w koszulkach, jajecznica na parze, omlet
Zakazane: tłuste mięso (wieprzowina, baranina), tłusty drób (kaszka, gęś), mięso peklowane; tłuste ryby (węgorz, halibut); tłuste wędliny i wędliny podrobowe (pasztet, mortadela, pasztetowa); mięsa i wędliny wędzone, konserwy mięsne; jaja gotowane na twardo lub smażone, np. na boczku, jaja w majonezie
Produkty mleczne
Zalecane: mleko (0-2 proc.), mleko zsiadłe, biały ser (chudy, półtłusty), serek homogenizowany, jogurt, ewentualnie kefir (jeśli jest tolerowany), słodka śmietanka
Zakazane: sery żółte i topione, sery pleśniowe, ser typu feta, kwaśna śmietana
Tłuszcze
Zalecane: masło, oleje roślinne (rzepakowy, słonecznikowy, oliwa), margaryny miękkie
Zakazane: smalec, boczek
Cukier, desery, słodycze
Zalecane: cukier (dozwolony), miód, dżemy bez pestek, kompoty, kisiele, must, galaretki z owoców, kremy z mleka, ciasto drożdżowe, biszkopty
Zakazane: pączki, faworki, torty, ciasta z kremem lub bitą śmietaną, tłuste ciasta, ciasta piaskowe i kruche, makowiec, chałwa, słodycze zawierające orzechy, tłuszcz, kakao
Napoje
Zalecane: woda niegazowana, słaba herbata, kawa zbożowa z mlekiem, soki owocowe i warzywne (rozcieńczane)
Zakazane: mocna herbata, kawa, kakao, czekolada płynna, napoje gazowane, napoje alkoholowe
Przyprawy
Zalecane: łagodne przyprawy, np. koper zielony, natka pietruszki, kminek, bazylia, majeranek, tymianek, lubczyk, rozmaryn, sok z cytryny, imbir, wanilia, cynamon, anyż, goździki, sól (nie w nadmiarze)
Zakazane: ostre przyprawy, np. pieprz, ostra papryka, curry, maggi, kostki bulionowe, chrzan, musztarda, ocet, pikle, marynaty
Źródło: Ncez.pzh.gov.pl / Mp.pl / G. Rowicka, M. Czajka, Znaczenie diety w profilaktyce i leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, Medycyna Rodzinna, 1/2011, s. 15-18
Tu się dzieje
