Dieta przy refluksie – co wolno jeść, a czego nie? Ważne zasady
Refluks żołądkowo-przełykowy to choroba, której towarzyszą nieprzyjemne objawy. Najważniejszym elementem leczenia jest dieta. Poznaj najważniejsze zasady diety przy refluksie.
Refluks żołądkowo-przełykowy to jedna z najczęstszych chorób przewodu pokarmowego. Szacuje się, że dotyka około 10 proc. populacji, a ryzyko tej choroby rośnie wraz z wiekiem. Jej charakterystycznymi objawami są:
- zgaga,
- nieprzyjemny smak w ustach,
- poranna chrypka,
- ból w klatce piersiowej,
- uporczywy kaszel,
- świszczący oddech.
Bezpośrednią przyczyną refluksu jest osłabienie lub rozluźnienie mięśnia zwieracza przełyku, co powoduje zarzucanie kwaśnej treści żołądkowej z powrotem do przełyku. Kwas solny podrażnia jego ściany, prowadząc do stanów zapalnych, nadżerek, w skrajnych przypadkach, a nawet do nowotworów.
Leczenie refluksu odbywa się na dwóch poziomach – farmakologicznym (m.in. przyjmowanie preparatów zobojętniających kwaśny odczyn), a także dietetycznym. Czasami konieczna jest całkowita zmiana diety.
Najważniejsze zasady diety przy refluksie
W przypadku refluksu dieta jest podstawową metodą leczenia. Jej najważniejsze zasady to:
- Wykluczenie posiłków tłustych i smażonych, a także cebuli i czosnku. Produkty te zmniejszają napięcie dolnego zwieracza przełyku, nasilając dolegliwości. Dodatkowo produkty wysokotłuszczowe opóźniają opróżnianie żołądka.
- Wykluczenie kawy, herbaty i alkoholu – napoje te zwiększają wydzielanie kwasu solnego, a także zmniejszają napięcie dolnego zwieracza przełyku, nasilając dolegliwości.
- Wykluczenie produktów, które pobudzają receptory czuciowe w przełyku, m.in. cytrusów, soków owocowych, pomidorów i ostrych przypraw, takich jak pieprz czy chrzan.
- Spożywanie posiłków umiarkowanie ciepłych – dania zimne i gorące podrażniają błonę śluzową przełyku.
- Należy jeść 4-5 posiłków dziennie o niedużej objętości, w regularnych odstępach czasowych. Duże objętościowo dania zwiększają ryzyko zarzucania treści do przełyku, zwłaszcza przy spinaniu mięśni brzucha np. podczas ćwiczeń, śmiechu lub siedzenia.
- Po jedzeniu minimum przez pół godziny należy pozostawać w pozycji pionowej – drzemki poobiednie wzmagają refluks. Z tego samego powodu bezpośrednio po jedzeniu należy zrezygnować z ćwiczeń angażujących mięśnie brzucha.
- Ostatni posiłek powinien być zjedzony na 2-3 godziny przed snem.
- Do spania lepiej wybrać wysoką poduszkę, tak by głowa była nieco wyżej od reszty ciała. Zapobiega to przedostawaniu się drażniącej treści żołądka do przełyku w trakcie snu.
– Rezygnacja z produktów zwiększających wydzielanie kwasu solnego oraz opóźniających tempo opróżniania żołądka przyniesie ulgę pacjentowi i ułatwi regenerację podrażnionym błonom przełyku. Organizm potrafi się sam regenerować, jeśli nie będziemy mu w tym przeszkadzać. Warto pamiętać o prawidłowym dostarczaniu witaminy C oraz kwasów omega-3, które pomagają w gojeniu ran o zmniejszaniu stanów zapalnych. Doraźnie, w sytuacji zgagi, można napić się mleka, które ze względu na swój skład ma miejscowe działanie alkalizujące i przeniesie chwilową ulgę w dolegliwościach – uważa Celina Całka-Kinicka, dietetyczka Centrum Medycznego Damiana i ekspertka MediDiety.
Jakie produkty poleca się przy refluksie żołądkowo-przełykowym?
Produkty zalecane przy refluksie to:
- pieczywo jasne, kasze drobnoziarniste (kuskus, kasza manna), mąka pszenna jasna, ryż, makarony,
- ziemniaki gotowane w wodzie, purée bez masła, ziemniaki pieczone bez dodatku tłuszczu,
- mleko do 2% zawartości tłuszczu, kefir, mleko zsiadłe, jogurty naturalne i owocowe, ser homogenizowany, ser twarogowy chudy, ser kozi, napoje roślinne niesłodzone,
- mięso gotowane, duszone bez smażenia, pieczone w folii, przygotowane bez dodatku tłuszczu; mięso chude: kurczak, indyk (bez skóry), chuda wołowina, cielęcina, chude wędliny wieprzowe i drobiowe, chude ryby: okoń, leszcz, sola, sandacz, dorsz, ryby tłuste – w ograniczonych ilościach, jajka gotowane na miękko, na twardo, jajecznica na parze,
- w niewielkich ilościach: margaryna, masło, oleje roślinne,
- warzywa wykluczające warzywa niezalecane, warzywa i przetwory warzywne gotowane na parze, pomidory sparzone bez skórki – w ograniczonych ilościach,
- banany, jagody, maliny, truskawki, arbuzy, brzoskwinie, morele, winogrona, jabłka gotowane lub pieczone – w ograniczonych ilościach,
- bazylia, oregano, rozmaryn, szałwia, wanilia, koperek,
- musy owocowe, budyń, galaretki, kisiele, biszkopty, dżemy niskosłodzone, ciasto drożdżowe – w ograniczonych ilościach,
- kompoty, woda mineralna niegazowana, słaba herbata, herbaty ziołowe (z wykluczeniem mięty), herbaty owocowe, kawa zbożowa, chude mleko, napoje niezawierające kofeiny,
- sosy na bazie jogurtu naturalnego.
Jakie produkty należy wykluczyć przy refluksie żołądkowo-przełykowym?
Produkty zakazane (a właściwie niezalecane) przy refluksie to:
- pieczywo razowe, pumpernikiel, pieczywo czosnkowe, kasza gryczana, makaron pełnoziarnisty,
- frytki, ziemniaki smażone, chipsy, placki ziemniaczane,
- mleko tłuste, ser twarogowy tłusty, ser żółty, ser pleśniowy, ser feta, ser topiony, śmietana,
- mięso smażone, mięso tłuste: boczek, żeberka, karkówka, golonka, gęś, kaczka, baranina, mięso drobiowe ze skórą, pasztety, tłuste wędliny, kiełbasa, wędzone wędliny, konserwy mięsne, jajecznica na tłuszczu/boczku,
- smalec, słonina,
- cebula, por, czosnek, karczochy, papryka, pomidory, nasiona roślin strączkowych, ogórek, rzodkiewka, szparagi, warzywa smażone lub z dodatkiem majonezu i/lub śmietany,
- owoce cytrusowe (pomarańcze, cytryny, limonki, mandarynki, grejpfruty), wiśnie, czereśnie, porzeczki, śliwki, agrest, gruszki,
- curry, chilli, musztarda, pieprz, tabasco, mięta,
- czekolada, torty, praliny, chałwa faworki, pączki, ciasta i desery z kremem, ciasta francuskie, ciasta i desery z bitą śmietaną, desery z kawą, alkoholem,
- kawa, mocna czarna herbata, kakao, wywary z mięty, gorąca czekolada, napoje gazowane, soki cytrusowe, napoje wysokosłodzone, sok pomidorowy, alkohol, tłuste mleko,
- sosy na bazie majonezu lub wywaru z tłustych mięs, z dodatkiem zasmażki, sosy pikantne.
Psychika przy refluksie też jest ważna
Pacjenci z refluksem żołądkowo-przełykowym bardzo często mają obniżony nastrój, czują zmęczenie i poddenerwowanie.
– Choroby gastryczne, w tym refluks, potrafią odcisnąć silne piętno na psychice człowieka. Chorych dotykają nie tylko przykre dolegliwości fizyczne, ale i – a może przede wszystkim – konieczność przeorganizowania swojego życia i poświęcenia wiele czasu i uwagi swoim dotychczasowym nawykom żywieniowym. W przypadku refluksu oznacza to nieraz radykalne przebudowanie diety, wykluczenie wielu ulubionych produktów, przykładanie specjalnej wagi do przygotowywania i spożywania posiłków. To może się okazać bardzo obciążające – mierzenie się z chorobą i zmiana dotychczasowych nawyków – tłumaczy Martyna Hnatyszyn, psycholog i psychodietetyk z Mind Health Centrum Zdrowia Psychicznego w Gdańsku i dodaje, że przy chorobie somatycznej mogą pojawić się negatywne emocje, frustracja, obniżony nastrój, objawy stresu i napięcia – i nie jest to nic nietypowego. Pacjenci mogą i mają prawo czuć się zagubieni i osamotnieni. Duże zmiany w życiu niosą za sobą dyskomfort psychiczny, z którym samodzielnie trudno jest sobie poradzić.
W takich sytuacjach pomocna jest konsultacja z psychologiem, a najlepiej z psychodietetykiem, który pokaże, jak odnaleźć się w warunkach życia z chorobą gastryczną. Większość pacjentów nie wie, co robić, by poprawić jakość życia w chorobie refluksowej i zmniejszyć jej objawy, nie wiedzą też, wprowadzić zmiany. Psychodietetyk pomoże wypracować metodą małych kroków proces zmiany nawyków żywieniowych, oferując profesjonalne wsparcie. Psychodietetyk pomaga zbudować realny plan procesu zmiany, dopasowany do potrzeb i możliwości pacjenta.
Źródło: Centrum Medyczne Damiana/ MediDieta.pl
Tu się dzieje
