Dieta bezglutenowa czyli jedyny sposób na leczenie celiakii

Celiakia, czym jest, jakie są jej objawy?

Celiakia, czyli inaczej choroba trzewna, jest poważną chorobą autoimmunologiczną, która występuje u ludzi predysponowanych genetycznie. U osób cierpiących na chorobę trzewną, spożycie glutenu prowadzi do uszkodzenia jelita cienkiego. Szacuje się, że dotyka ona 1 na 100 osób na całym świecie i może ujawnić się w każdym wieku.

U osób chorych na celiakię, spożywanie glutenu powoduje uszkodzenie kosmków jelitowych, które zwiększają powierzchnię wchłaniania. W efekcie prowadzi to do zaburzeń wchłaniania składników odżywczych, a co za tym idzie powstania specyficznych dla celiakii objawów, takich jak:

• niedobór składników mineralnych (np. anemia),
• utrata masy ciała,
• niski wzrost i zaburzenia rozwoju u dzieci,
• ból brzucha i częste wzdęcia,
• biegunki,
• afty i wrzodziejące zapalenia jamy ustnej,
• ciągłe zmęczenie,
• zmiany skórne.

Celiakia trwa całe życie, a jedynym sposobem jej leczenia jest ścisła dieta bezglutenowa. Jej nieprzestrzeganie prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Czym jest gluten?

Chorując na celiakię, musisz całkowicie wykluczyć ze swojej diety gluten. Czym on jest? Gluten to ogólna nazwa białek (gluteiny i gliadyny), występujących w niektórych zbożach. U osób chorujących na celiakię, znaczenie ma ten, wchodzący w skład:

• pszenicy (zwykła, durum, płaskurka, semolina, orkisz, farina, farro, kamut, samopsza, pszenżyto),
• żyta,
• jęczmienia.

Dlaczego większość chlebów i wypieków zawiera gluten? Pomaga on żywności zachować swój kształt, działając jak klej i podnosząc wartości wypiekowe. Daje produktom sprężystość i elastyczność, dlatego to właśnie mąka pszenna jest używana w piekarstwie najczęściej.

Gdzie znajduje się gluten?

Gluten znajduje się przede wszystkim w pszenicy, życie i jęczmieniu oraz wszystkich produktach wytworzonych przy ich użyciu. Dodatkowo należy uważać również na owies. Sam, u większości osób z celiakią (ok. 95%) może być spożywany. Jednak w warunkach polskich, bardzo często jest on wtórnie zanieczyszczony glutenem w fabrykach, w których obrabiane są zboża glutenowe. Dlatego w diecie osoby chorej na celiakię, należy go wyeliminować lub znaleźć owies z symbolem przekreślonego kłosa na opakowaniu (oficjalne znakowanie produktów bezglutenowych).

Co więcej gluten można znaleźć w wielu rodzajach żywności, nawet tych, w których możemy się tego nie spodziewać. Używany jest często jako zagęstnik a także nośnik smaku i aromatu. Dlatego ważne jest aby czytać skład produktów.

Pamiętaj, że gluten znajduje się we wszystkich produktach, które powstały ze zboża glutenowego, takich jak mąka, pieczywo, kasze czy makarony. Co więcej będzie on obecny w piwie, wielu słodyczach a także produktach, w których skład wchodzi syrop glukozowo-fruktozowy (często tworzony na bazie pszenicy).

Zobacz także

Celiakia, czyli choroba trzewna: co trzeba wiedzieć o nietolerancji glutenu?

Dieta bezglutenowa - jadłospis [przepisy]

Dieta bezglutenowa, czego nie jeść?

Jeśli cierpisz na celiakię, z diety należy wykluczyć pszenicę. Najczęściej znajduje się ona w:

• pieczywie białym (nie zawsze, dlatego czytaj skład!),
• kaszy manny,
• kaszy kuskus,
• tradycyjnych pierogach,
• tradycyjnych kopytkach,
• ciastkach i ciasteczkach (nie zawsze, dlatego czytaj skład!),
• zupach i sosach zagęszczonych mąką pszenną
• tradycyjnych makaronach,
• płatkach zbożowych smakowych,
• pizzy,
• panierkach,
• proszku do pieczenia,
• hydrolizowanym białku roślinnym,
• seitanie,
• opłatku świątecznym,
• syropie glukozowo-fruktozowym (zależnie od tego, z czego powstał)
• wszystkich innych produktach mających ją w swoim składzie.

Kolejnym zbożem, którego należy unikać jest jęczmień, powszechnie występujący w:

• kaszy jęczmiennej (pęczak, mazurska, perłowa),
• słodach i produktach z ich dodatkiem,
• napojach mlecznych z dodatkiem słodu,
• barwnikach,
• gotowych zupach,
• piwie,
• kawie zbożowej,
• drożdżach piwnych,
• wszystkich innych produktach mających go w swoim składzie

Ostatnim zbożem o wysokiej zawartości glutenu jest żyto, obecne w:

• pieczywie razowym (nie zawsze, dlatego czytaj skład!),
• alkoholach żytnich,
• wszystkich innych produktach mających go w swoim składzie.

Warto również pamiętać, że gluten może znajdować się w żywności przetworzonej. Jego dodatek stosuje się często do wędlin, konserw mięsnych i rybnych, parówek, gotowych wyrobów garmażeryjnych (pierogi, krokiety, gotowe kotlety mielone). Gluten, często dodawany jest również do nabiału jako zagęstnik. Może wchodzić w skład jogurtów smakowych, produktów mlecznych o obniżonej zawartości tłuszczu, śmietany, niektórych serów, gotowych twarogów sernikowych. Obecny może być też w gotowych sosach, majonezach, musztardzie, ketchupie, produktach gotowych, syropie glukozowo-fruktozowym, niektórych słodyczach i słonych przekąskach, a także niektórych lekach. Dlatego kluczowe jest aby zawsze czytać etykiety produktów. Jeżeli nie jesteś pewien składu produktu pamiętaj, że pewność o tym że produkt jest bezglutenowy da ci symbol przekreślonego kłosa, który znajdziesz na opakowaniu. Jest to oficjalne znakowanie żywności bezglutenowej.

Jakie produkty są dozwolone na diecie bezglutenowej?

Dieta bezglutenowa prowadzi za sobą pewne restrykcje żywieniowe, które na początku mogą wydawać ci się trudne. Jednak z czasem zaczniesz płynnie posługiwać się etykietami i z łatwością znajdziesz żywość bezglutenową. Co więcej istnieje dużo produktów, które naturalnie nie zawierają glutenu.

Zboża, które mogą znajdować się w twojej diecie to:

• ryż biały i brązowy,
• kukurydza,
• gryka,
• proso,
• amarantus,
• komosa ryżowa (quinoa),
• kasza jaglana,
• płatki ryżowe,
• skrobia kukurydziana, ryżana i z tapioki,
• nasiona chia,
• pieczywo i makaron bezglutenowy,
• makaron z grochu, ciecierzycy, tapioki, ryżowy, gryczany i z innych dozwolonych zbóż,
• chrupki ryżowe i kukurydziane,
• popcorn,
• owies bezglutenowy.

Dodatkowo w twojej diecie mogą pojawiać się świeże nieprzetworzone mięso, ryby i jaja, naturalne produkty mleczne bez dodatków, wszystkie warzywa i owoce. Dodatkowo jeśli masz ochotę sam upiec chleb lub ciasto, możesz użyć mąki naturalnie bezglutenowej lub orzechowej. Rynek żywności bezglutenowej jest coraz większy, dlatego oprócz naturalnych produktów bezglutenowych, w sklepie szukaj tych z symbolem przekreślonego kłosa.

Dieta bezglutenowa jest wymagająca, ale łagodzi objawy celiakii

Dieta bezglutenowa niesie za sobą wiele restrykcji żywieniowych, jednak jest ona jedynym sposobem leczenia celiakii. Początkowo może wydawać się trudna, jednak z czasem zmienisz swoje nawyki żywieniowe, a przestrzeganie prawidłowych zasad diety sprawi, że uporczywe objawy celiakii ustąpią.

Źródła:
1. celiac.org
2. celiakia.pl