Obserwuj w Google News

Amantadyna: właściwości, wskazania, przeciwwskazania. Czy leczy z COVID-19?

5 min. czytania
Aktualizacja 16.11.2020
28.10.2020 15:14
Zareaguj Reakcja

Amantadyna stosowana jest przede wszystkim w leczeniu grypy oraz choroby Parkinsona. Hamuje wczesną replikację wirusa grypy typu A, nasila również przewodnictwo dopaminy. Ostatnio o amantadynie zrobiło się głośno z powodu choroby COVID-19. Czy amantadyna leczy z koronawirusa? Jakie są wskazania i przeciwwskazania do stosowania amantadyny?

Amantadyna na grypę, Parkinsona
fot. Shutterstock

Amantadyna to organiczny związek chemiczny z grupy amin, pochodna adamantanu. Amantadyna stosowana jest jako lek przeciwparkinsonowski i przeciwwirusowy - w leczeniu i profilaktyce grypy typu A u dorosłych.

Amantadynę przyjmuje się doustnie w formie tabletek, substancja ta wchłania się z przewodu pokarmowego, a wydalana jest przez nerki z moczem.

Amantadyna: właściwości

Amantadyna została zsyntetyzowana jako lek przeciwwirusowy, działający przede wszystkim na wirusa grypy typu A przez hamowanie wczesnego etapu replikacji. Głównym mechanizmem jest blokowanie kanału jonowego M2, będącego integralnym białkiem błonowym wirusa grypy A.

Amantadyna używana jest również w leczeniu choroby Parkinsona, ze względu na nasilanie przewodnictwa dopaminergicznego, choć jej działanie jest słabsze od lewodopy. Zastosowanie amantadyny w leczeniu Parkinsona pozwala zmniejszyć dawki lewodopy, co z kolei prowadzi do zmniejszenia działań niepożądanych.

Amantadyna stosowana jest także w zaburzeniach stanu czuwania i w leczeniu półpaśca

Amantadyna: wskazania

Amantydynę stosuje się w leczeniu grypy wywołanej przez wirusa grypy typu A, a także w leczeniu choroby Parkinsona i zespołów parkinsonowskich (sztywność, drżenie, hipokinezja, akinezja).

Amantadyna stosowana jest także w zaburzeniach stanu czuwania i w leczeniu półpaśca. 

Amantadyna: przeciwwskazania

Amantadyny nie wolno stosować, gdy występuje u pacjenta: nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, niewydolność serca, kardiomiopatia, zapalenie mięśnia sercowego, bradykardia, zaburzenia rytmu serca, padaczka, hipokaliemia, hipomagnezemia, ciąża (lek może powodować wystąpienie ciężkich wad wrodzonych), okres karmienia piersią.

Szczególne środki ostrożności należy zachować w przypadku osób, które równolegle przyjmują memantynę, mają rozrost gruczołu krokowego, jaskrę z zamykającym się kątem przesączania, stany pobudzenia lub splątania, niewydolność nerek, zespół majaczeniowy.

W czasie leczenia nie należy spożywać alkoholu ani prowadzić pojazdów i obsługiwać urządzeń mechanicznych.

Amantadyna: koronawirus i COVID-19

Pojawiają się doniesienia na temat leczenia choroby COVID-19 wywoływanej przez koronawirusa SARS-CoV-2 za pomocą amantadyny. Lekarz Włodzimierz Bodnar twierdzi, że amantydyna może wyleczyć z COVID-19 w zaledwie 48 godzin.

Wielu ekspertów ostrzega jednak przed tego typu terapiami. Leczenie COVID-19 za pomocą amantydyny to terapia niepotwierdzona, badania dot. działania amantydyny w leczeniu COVID-19 dotyczyły małej, kilkunastoosobowej grupy osób.

Wykorzystywanie amantadyny w leczeniu chorych na COVID-19 jest niezgodne z rejestracją w Charakterystyce Produktu Leczniczego. 

Chociaż amantadyna ma działanie przeciwwirusowe, to do tej pory nie potwierdzono, by była skutecznym lekiem na COVID-19. Zatem próby leczenia chorych tą substancją są raczej eksperymentalne. 

Wypowiedź eksperta

Dr. hab. Tomasz Dzieciątkowski z Katedry i Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej WUM

Wszystkie doniesienia na temat przełomowego leczenia z Przemyśla powinny budzić wiele wątpliwości. Dlaczego? Pierwsza kwestia to sami pacjenci, którzy z rozpoznaniem COVID-19 powinni być leczeni albo w szpitalach jednoimiennych, albo na dedykowanych oddziałach obserewacyjno-zakaźnych. Jeśli lekarz pracujacy w nZOZ potwierdził u pacjenta zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2, to tego pacjenta kieruje się do izolacji, jeżeli jest on słabo objawowy lub bezobjawowy i nie prowadzi się u niego leczenia, a jeśli pogarsza się jego stan zdrowia, to wysyła się go do szpitala, gdzie nie zajmuje się nim lekarz nZOZ. Jeśli zaś chodzi o samą amantadynę, to jest ona stosunkowo starym lekiem używanym w tej chwili bardzo niechętne wyłącznie w terapii zakażeń wirusem grypy typu A, gdzie nie ma nawet wskazań, by stosować ją w przypadku grypy typu B. Ewentualnie znajduje ona zastosowanie w leczeniu choroby Parkinsona. Mechanizm jej działania w przypadku wirusa grypy polega na podwyższeniu pH endosomów, co zapobiega fuzji wirusa z błonami komórki oraz na wiązaniu się ze strukturalnym białkiem M2 wirusa grypy (kanał wapniowy) i jego blokowaniu. Proces ten uniemożliwia wnikanie jonów wapnia do wnętrza wirusa i utrudnia zakażenie. Koronawirusy SARS-CoV-2, mają zupełnie inny mechanizm wnikania wirusa do komórki niż wirusy grypy, a w związku z tym amantadyna jako taka nie będzie na nie działała. Dlatego też nie ma żadnych rekomendacji do stosowania tego typu leku w przypadkach zakażeń COVID-19. Natomiast jeśli jakiś lekarz czy zespół badawczy chcieliby przebadać terapeutyczne właściwości amantadyny w zakażeniach SARS-CoV-2, to musieliby oni poprosić o zgodę stosownej komisji bioetycznej na wykorzystanie tego leku – jak to się określa – „off-label”, czyli poza wskazaniami umieszczonymi w charakterystyce produktu leczniczego. Nie wolno tego robić tego na własną rękę. Nie należy też zapominać, że amantadyna ma szereg działań ubocznych, gdzie na pierwszy plan wysuwają się zaburzenia nerwowo-mięśniowe czy objawy psychotyczne. Ma ona też wpływ na elektrofizjologię serca, w tym na wydłużenie czasu trwania potencjału czynnościowego, poprzez zahamowanie napływu repolaryzujących jonów potasu, co może potencjalnie powodować arytmię. Jest to wyraźnie opisane w jej Charakterystyce Produktu Leczniczego. Jednocześnie prowadząc tego typu badania kliniczne, nie wolno zapominać o jednoczesnym prowadzeniu grupy kontrolnej, gdzie podawane byłyby inne zarejestrowane do COVID-19 leki oraz potencjalnie obojętne placebo. Bez tego trudno wyciągnąć jednoznaczne wnioski na temat skuteczności zastosowanej terapii eksperymentalnej. Jeszcze raz należy podkreślić, że amantadyna nie znalazła się w żadnym międzynarodowym badaniu klinicznym, poświęconym rozmaitym terapiom skierowanym przeciwko COVID-19. Ani badania SOLIDARITY, ani badanie RECOVERY nie rozważały nawet jej użycia. Chyba jednak o czymś to świadczy.

AKTUALIZACJA

Włodzimierz Bodnar wydał 13 listopada oświadczenie, w którym napisał, że ''W związku z ciągle negatywnym nastawieniem do mojego, w 100% skutecznego sposobu leczenia COVID-19 i powikłań, od dzisiaj nie będę udzielać żadnych konsultacji ani tele porad dla nowych osób bez badania pacjentów na miejscu''. Zapowiedział jednak, że będzie ''dalej skutecznie leczył, ale tylko pacjentów, których będę badać osobiście i nadzorować leczenie w Przychodni Lekarskiej Optima. Nadal będę udzielać porad dla lekarzy, którzy chcą skutecznie leczyć pacjentów chorych na COVID-19''.

O swojej metodzie, próbował Bodnar zawiadomić Ministerstwo Zdrowia i ekspertów, jednak nie spotkał się on z większym odzewem. Metoda zaproponowana przez Bodnara spotyka się z różnymi rekacjami. Przypadkiem lekarza zajmie się Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej przy Okręgowej Izbie Lekarskiej w Krakowie. Rzecznikowi przysługują 3 miesiące na podjęcie decyzji o ewentualnym wszczęciu postępowania.

Amantadyna: działania niepożądane

Zażywanie amantadyny, jak każdego innego leku, niesie za sobą ryzyko występowania działań niepożądanych. Do efektów ubocznych stosowania amantadyny zalicza się przede wszystkim: pobudzenie psychomotoryczne, bezsenność, omamy i halucynacje, drgawki, obrzęki, utrudnienia koncentracji.

Uwaga!

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku jakichkolwiek problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.

Źródło: ''Amantadyna i jej pochodne – leki o wielu możliwościach?'' Jerzy Maj (Instytut Farmakologii PAN, Kraków), Wojciech Danysz (Zakład Farmakologii, Merz+Co., Frankfurt n. Menem); mp.pl; ''Observational study of people infected with SARS-Cov-2, treated with amantadine'' (link.springer.com)