Wybity, złamany lub ukruszony ząb – co robić? Radzi stomatolog
Uraz zęba może przydarzyć się każdemu. Uderzenie może spowodować ukruszenie, złamanie lub nawet wybicie zęba. Jak wtedy postąpić? Czy zawsze trzeba biec do dentysty? Wątpliwości wyjaśnia lek. stom. Bartłomiej Karaś, endodonta.
Urazy zębów zwykle zdarzają się podczas wakacji i są zwykle wynikiem aktywności sportowych – częściej dochodzi do nich u dzieci niż u dorosłych. Co zrobić w sytuacji, gdy uderzony ząb się ukruszy, złamie albo zostanie wybity? Zawsze trzeba się zgłosić do lekarza dentysty. – W zależności od lokalizacji, skali uszkodzeń i ogólnego stanu ząb będzie wymagał interwencji stomatologicznej: rekonstrukcji (nadbudowy), leczenia kanałowego bądź wręcz usunięcia, a wersji najbardziej optymistycznej: trzymiesięcznej obserwacji, by nie przeoczyć momentu, kiedy będzie konieczne wdrożenie leczenia – mówi lek. stom. Bartłomiej Karaś*, endodonta, członek Działu Badawczego Polskiego Towarzystwa Endodontycznego.
U kogo najczęściej dochodzi do urazów zęba?
Badania Międzynarodowego Stowarzyszenia Traumatologii Stomatologicznej (IADT) pokazują, że najczęściej do urazów zęba dochodzi u dzieci między 9. a 10. rokiem życia. To nie tylko wynik ruchliwości dzieci i nieumiejętności przewidywania zagrożeń, ale także niedojrzałości struktur zębów stałych i niezakończenia procesów ich uwapnienia. Nawet stałe zęby u dzieci mają strukturę porowatą, która jest mniej odporna na uszkodzenia. Najczęstsze przyczyny urazów zębów u dzieci to wypadki szkolne i domowe (55 proc.), wypadki sportowe (21 proc.). Reszta to wypadki komunikacyjne i pobicia. U dorosłych do urazów zęba najczęściej dochodzi w czasie uprawiania sportów.
Czy z każdym urazem zęba należy iść do stomatologa?
Każdy uraz zęba, bez względu na stopień ciężkości, należy jak najszybciej skonsultować ze specjalistą, żeby ocenił rodzaj zmian i podjął decyzję dotyczącą ewentualnego leczenia. Warto pamiętać, że nawet pozornie niegroźne urazy, których skutki nie są dostrzegalne gołym okiem, mogą spowodować naruszenie struktury zęba. Uderzony ząb musi być więc obejrzany, prześwietlony i poddany badaniu żywotności miazgi, tzw. progu pobudliwości miazgi zębowej. – Pamiętajmy, by odebrać, i zachować, dokumentację wyników tych badań – przypomina lek. stom. Bartłomiej Karaś. – W czasie wakacji taką pourazową diagnostykę wykonujemy w klinikach poza miejscem stałego zamieszkania, gdzie nie leczymy się na co dzień. Ząb, który doznał urazu, musi być obserwowany mniej więcej przez 3 miesiące przez stomatologa, który sprawdza, czy nie ulega przebarwieniu, nie obluzowuje się. Dokumentacja sporządzona tuż po wypadku będzie niezbędna do porównania wyników – tłumaczy stomatolog.
Jak przewieźć wybity ząb do dentysty?
Jeśli dojdzie do wybicia zęba, odłamaną koronę należy opłukać pod bieżącą wodą i jak najszybciej przetransportować do stomatologa… we własnej jamie ustnej. Taki odłamany kawałek zęba można z powrotem przymocować i – w pewnych okolicznościach (zależnych m.in. od czasu i stanu zęba) – istnieje szansa, że ząb zrośnie się z dosztukowaną częścią. Najprawdopodobniej uratowany ząb będzie wymagał późniejszego leczenia kanałowego. Na pewno, im wcześniej zgłosimy się do lekarza, tym większa szansa na uratowanie zęba.
Czy każdy ułamany ząb trzeba leczyć kanałowo?
Nie, nie każdy. Zdarza się, że mimo silnego urazu ząb wraca po czasie do normalnego funkcjonowania. Jego stan powinien jednak monitorować stomatolog. – Po kilku tygodniach czy nawet miesiącach od urazu ząb może zacząć obumierać, może rozpocząć się proces jego resorpcji, czyli utraty twardych oraz miękkich tkanek oraz kości wyrostka zębodołowego. Pacjent powinien kontrolować te procesy, chodząc systematycznie do stomatologa – wyjaśnia lek. stom. Bartłomiej Karaś.
Kiedy konieczne jest leczenie kanałowe?
Uraz zęba wymaga leczenia kanałowego, gdy dojdzie do odsłonięcia miazgi – charakterystycznym objawem jest obecność tzw. punktu krwawego na powierzchni złamania (nie mylić z krwawieniem związanym z przecięcia warg czy dziąseł w wyniku urazu!). Ale jeśli na przykład złamiemy brzeg sieczny zęba, a uszkodzenie nie sięga miazgi, leczenie kanałowe nie jest konieczne. – W takiej sytuacji złamany ząb odbudowuje się materiałem kompozytowym (służącym do wypełnień), licówką albo koroną protetyczną. Jeśli jednak złamanie narusza komorę zęba, trzeba się liczyć z wdrożeniem leczenia endodontycznego – tłumaczy lek. stom. Bartłomiej Karaś.
Jak leczyć zwichnięcie zęba?
Leczenia kanałowego może wymagać też zwichnięcie zęba. To sytuacja, w której ząb – którego struktura nie zostaje naruszona – ulega przemieszczeniu. W takiej sytuacji na skutek urazu uszkodzony zostaje tzw. pączek naczyniowo-nerwowy, czyli splot nerwów i naczyń krwionośnych, które dochodzą do korzenia zęba. W przypadku zwichnięcia zęba leczenie endodontyczne najczęściej nie jest wdrażane natychmiastowo, ale po czasie potrzebnym na jego obserwację i wykonanie testów na żywotność miazgi. Dopiero potwierdzenie jej obumarcia daje stomatologowi sygnał do leczenia kanałowego.
Pęknięcie korzenia zęba – co wtedy?
Może się zdarzyć, że po urazie zęba korona pozostanie nienaruszona, natomiast pęknięciu lub złamaniu ulegnie korzeń zęba. Jako pacjenci nie zarejestrujemy takiego uszkodzenia, co jest kolejnym argumentem na to, by po każdym urazie w obrębie szczęki udać się do stomatologa na wizytę zakończoną badaniem RTG. Dalsze leczenie będzie zależeć od rodzaju złamania korzenia oraz stanu zęba. Oprócz leczenia endodontycznego konieczne może być przeprowadzenie zabiegów chirurgicznych: resekcji fragmentu korzenia (chirurgicznego odcięcia fragmentu korzenia zęba oraz zabezpieczenia wierzchołka specjalnym materiałem stomatologicznym), a czasami ekstrakcji zęba (usunięcia w całości korzenia i korony zęba).
*Lek. dent. Bartłomiej Karaś jest endodontą. Regularnie uczestniczy jako prelegent w najważniejszych konferencjach i wykładach dotyczących leczenia kanałowego w Polsce i na świecie. Prowadzi kursy dla dentystów, z którymi dzieli się swoimi doświadczeniami. Od 2013 roku przeprowadził ponad 300 kursów i wykładów na 4 kontynentach.
Źródło: www.bkaras.com
Tu się dzieje
