Wady zgryzu – kiedy konieczna jest pomoc stomatologa?
Wady zgryzu, jak każda choroba, którą widać na twarzy, może powodować olbrzymi dyskomfort, a także kłopoty z żuciem czy oddychaniem. Na szczęście takie schorzenia można skutecznie leczyć. Dowiedz się, kiedy iść do stomatologa, jak się diagnozuje i leczy wady zgryzu.
- Czym są wady zgryzu?
- Jakie są rodzaje wad zgryzu?
- Jakie są czynniki ryzyka powstania wady zgryzu?
- Kiedy iść z dzieckiem do dentysty?
- Leczenie ortodontyczne to nie tylko aparat
- Jak finansowane jest leczenie ortodontyczne?
Wady zgryzu często powstają w dzieciństwie, już w okresie niemowlęcym, i może się do nich przyczyniać np. nieprawidłowy kształt smoczka, który ssie dziecko. Na większość wad zgryzu u dzieci rodzice nie mają jednak wpływu, bo schorzenia te mają podłoże genetyczne. Najważniejsze jest to, by mały pacjent trafił do lekarza dentysty jak najwcześniej – już w wieku około półtora roku. Stomatolog zdiagnozuje ewentualny problem i zaleci odpowiednie leczenie. Co warto wiedzieć o wadach zgryzu?
Czym są wady zgryzu?
Światowa Organizacja Zdrowia definiuje wadę zgryzu jako stan narządu żucia, który znacznie ogranicza swobodę żucia oraz oddychania i jest odczuwany przez pacjenta jako upośledzenie. Stosując tę definicję dosłownie, znaczna liczba pacjentów wymaga bądź będzie wymagać w przyszłości konsultacji i leczenia z powodu wady w obrębie narządu żucia.
Nie zmienia to faktu, że wiele osób cierpi z powodu wady zgryzu, jednak poziom tego dyskomfortu jest zależny od rodzaju wady, która może wpływać nie tylko na czynniki związane ze zdrowiem fizycznym. U niektórych pacjentów już na pierwszy rzut oka można stwierdzić brak harmonii w obrębie twarzy, asymetrię czy zbytnio zaznaczoną żuchwę, co może wpływać na ich samoocenę, a w efekcie – na zdrowie psychiczne. Typem wad zgryzu które bardzo obciążają codzienne funkcjonowanie pacjentów są np. nieleczone wady rozszczepowe wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia.
Jakie są rodzaje wad zgryzu?
Klasyfikując wady zgryzu, możemy wyróżnić tzw. wady szkieletowe oraz zębowo-wyrostkowe.
- Wady szkieletowe – cechują się nieprawidłowym ustawieniem szczęki i żuchwy wobec siebie. Nieprawidłowości te mogą być zauważalne w każdej z płaszczyzn, również gołym okiem, w osi pionowej, poziomej i strzałkowej.
- Wady zębowe – wśród nich należy wymienić stłoczenia zębów oraz inne nieprawidłowości zębowe takie jak np.: zaburzenia budowy zębów, ich liczby, położenia czy czasu wyrzynania.
Należy pamiętać, że wyłącznie lekarz stomatolog, posiadający specjalizację z zakresu ortodoncji, ma kompetencje do tego, by właściwie zdiagnozować ewentualną obecność oraz rodzaj wady.Tylko on może też opracować dla pacjenta ścieżkę leczenia.
Jakie są czynniki ryzyka powstania wady zgryzu?
Istnieje szereg czynników, które mogą wpłynąć na wystąpienie wady zgryzu. Na część z nich nie mamy żadnego wpływu, gdyż wiele schorzeń zgryzu uwarunkowanych jest genetycznie. Co więcej, wada zgryzu może być elementem składowym zespołu chorobowego. Na szczęście,na część wad mamy wpływ i począwszy od okresu noworodkowego człowieka, możliwe jest stosowanie pewnych środków zapobiegawczych. Dla przykładu, wada zgryzu może powstać przez nieprawidłowy kształt smoczka,a nawet na skutek niewłaściwego ułożenia niemowlęcia podczas snu – może to przyczynić się do powstania zgryzu otwartego. Każdy rodzic może wprowadzić kilka prostych zmian, by pomóc w prawidłowym rozwoju zgryzu swojego dziecka.
Chciałbym jednak uspokoić każdą mamę i każdego tatę.
Znamienita większość wad zgryzu, dotyczących zwłaszcza nieprawidłowego ustawienia zębów – ich nadmiernej szparowatości lub stłoczeń czy też nadmiernej ich liczby lub braku zawiązków zębów – ma tło genetyczne. Co za tym idzie: rodzic nie ma praktycznie żadnego wpływu na ich wykształcenie się. Należy udać się z dzieckiem na konsultację do stomatologa, który pomoże opracować ścieżkę leczenia.
Kiedy iść z dzieckiem do dentysty?
Dziecko powinno trafić na fotel dentysty już mniej więcej w 18. miesiącu życia – i to niezależnie od tego, czy rodzic podejrzewa problemy z uzębieniem czy nie. Taką wizytę należy traktować jako wizytę adaptacyjną, podczas której mały pacjent może oswoić się z lekarzem oraz gabinetem stomatologicznym. Ta wizyta ma ogromne znaczeni ew procesie rozpoznawania oraz diagnostyki nieprawidłowości w obrębie ustawienia kości szczęk względem żuchwy, jak również nieprawidłowości w obrębie samych zębów. Już przy takim pierwszym, ograniczonym kontakcie w przypadku istotnie nasilonych wad kostnych, zwłaszcza związanych z obecnością zespołów chorobowych, lekarz dentysta powinien być w stanie je rozpoznać i skierować dziecko wraz z opiekunem do specjalistycznej poradni ortodontycznej lub poradni wad rozwojowych twarzoczaszki. Często leczenie takich pacjentów wymaga zespołowego podejścia i udziału ortodonty, chirurga dziecięcego, chirurga szczękowo-twarzowego i logopedy, a wspomniane ośrodki specjalistyczne są w stanie zapewnić taką skoordynowaną pomoc.
Leczenie ortodontyczne to nie tylko aparat
Korekta ustawienia zębów – zmniejszenie szparowatości czy też rozładowanie stłoczeń – jest możliwe z zastosowaniem aparatów ortodontycznych. Jednak niektóre wady, poza przygotowaniem ustawienia zębów przez ortodontę, wymagają także leczenia operacyjnego. Operacja w takim przypadku polega na prawidłowym ustawieniu kości szczęk i żuchwy względem siebie. Odbywa się to oczywiście na podstawie pomiarów i analiz wykonanych przed zabiegiem operacyjnym.
Dodatkowej oceny wymaga też sytuacja, w której u pacjenta stwierdzana jest obecność zębów nadliczbowych lub brak zawiązków niektórych z zębów (tzw. hipodoncja – gdy mówimy o braku zawiązków pojedynczych zębów – lub olidoncja – w sytuacji braku zawiązków licznych zębów). Obecnie za prawidłową ilość zębów przyjmuje się 28 lub 32 zęby w uzębieniu stałym i 20 zębów w uzębieniu mlecznym. Każda zmiana liczby zębów wymaga z całą pewnością oceny i ewentualnego postępowania leczniczego.
Jak finansowane jest leczenie ortodontyczne?
Wszystkie dzieci do 13. roku życia mają zapewnioną opiekę ortodontyczną w ramach świadczeń gwarantowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. W placówkach posiadających kontrakt z NFZ zarówno diagnostyka, jak i leczenie zostaną zrealizowane nieodpłatnie. Adresy takich placówek można znaleźć w internecie. W pozostałych przypadkach, leczenie ortodontyczne nie jest, niestety, objęte refundacją.
Tu się dzieje
