5 popularnych schorzeń jamy ustnej. Na te objawy warto zwrócić uwagę
Choroby jamy ustnej zwykle manifestują się niepokojącymi, bolesnymi objawami i utrudniają codzienne funkcjonowanie. Nieleczone mogą prowadzić do wielu niebezpiecznych, uogólnionych chorób. Jakie choroby jamy ustnej najczęściej występują? Jakie są ich objawy, przyczyny i konsekwencje? Na te pytania odpowiada lek. stom. Bartłomiej Karaś, endodonta, członek m.in. Działu Badawczego Polskiego Towarzystwa Endodontycznego.
- Próchnica
- Zapalenie dziąseł
- Grzybica jamy ustnej
- Afty
- Opryszczka
- Lepiej zapobiegać niż leczyć. 6 ważnych zasad
Schorzenia jamy ustnej – części z nich można uniknąć, na inne mamy zdecydowanie mniejszy wpływ. Jedno jest pewne, utrudniają one normalne funkcjonowanie i mogą mieć wpływ na ogólny stan zdrowia. Jakie są najpopularniejsze choroby jamy ustnej i jak im zapobiegać? Poniżej znajdziesz odpowiedź na te pytania.
Próchnica
Próchnica zębów to najczęstsza choroba cywilizacyjna na świecie. Naukowcy szacują, że występuje u około 2,4 mld ludzi na świecie. Jej obecność stwierdza się we wszystkich grupach wiekowych: u 60‐90 proc. dzieci w wieku szkolnym oraz u blisko 100 proc. dorosłych.
Główną przyczyną powstawania próchnicy jest brak odpowiedniej higieny zębów. W efekcie nagromadzone bakterie prowadzą do odkładania płytki nazębnej i demineralizacji. W konsekwencji prowadzi to do niszczenia twardych tkanek zęba, stanu zapalnego lub obumarcia miazgi, czyli żywego wnętrza zęba. W takiej sytuacji jedynym rozwiązaniem jest przeprowadzenie leczenia kanałowego, które ma za zadanie usunięcie infekcji, a także trwałą odbudowę wyleczonego zęba. To jednak ostateczność. Jeżeli ubytek próchnicowy w zębie zostanie wykryty odpowiednio wcześnie (dlatego tak ważne są regularne wizyty u stomatologa) i jest pojedynczy, wystarczy drobne wypełnienie.
O ile u osób młodszych powodem wizyt u stomatologa jest najczęściej leczenie próchnicy umiejscowionej w koronie zęba, o tyle u osób starszych również mamy do czynienia z próchnicą korzenia. I tu musimy pamiętać, że seniorzy bardzo rzadko odczuwają ostre dolegliwości bólowe ze strony miazgi, a istniejący w niej stan zapalny ma raczej charakter przewlekły, długotrwały i nie zawsze daje charakterystyczne objawy.
Co nas powinno zaniepokoić? Jednym z pierwszych objawów, które powinny skłonić nas do zainteresowania się stanem naszego uzębienia, jest reakcja zęba na słodkie, a także ból przy wysokiej lub niskiej temperaturze.
Nieleczona próchnica może prowadzić do jej rozprzestrzeniania się w obrębie jamy ustnej, a odpowiedzialne za nie bakterie są w stanie przedostać się do krwi i wywołać choroby układu sercowo-naczyniowego.
Zapalenie dziąseł
Zapalenie dziąseł to choroba, która dotyka średnio 70 proc. osób dorosłych. Jej przyczyną mogą być różnego typu bakterie, które wydzielają toksyny prowadzące między innymi do rozwoju stanu zapalnego i opuchlizny dziąseł. Stąd prosta droga do ich krwawienia. Przyczyną tego typu infekcji są bakterie, które namnażają się i odżywiają resztkami jedzenia nieusuniętymi podczas szczotkowania.
Objawem zapalenia dziąseł, które najczęściej pojawia się u osób starszych, nie jest ból dziąseł, ale ich krwawienie.
Brak leczenia zapalenia dziąseł może powodować chorobę przyzębia, czyli stanu zapalnego kości. W efekcie, oprócz krwawienia dziąseł, zęby zaczynają się chwiać i dosłownie wychodzić w kości. To sytuacja, która wymaga leczenia, ale zmiany są nieodwracalne, ponieważ kość, którą straciliśmy, raczej nie jest do odzyskania w całości. Naprawa i jej regeneracja jest możliwa tylko częściowo. Jednak to nie jedyna konsekwencja zapalenia dziąseł. Bakterie odpowiedzialne za ten stan, są w stanie przedostać się do układu oddechowego i stanowić przyczynę zapalenia płuc.
Rozwiązaniem jest oczywiście poprawa higieny jamy ustnej. Oprócz szczotkowania zaleca się również używanie płynu do płukania jamy ustnej oraz nici dentystycznej.
W przypadku przewlekłego zapalenia dziąseł konieczna jest wizyta w gabinecie stomatologicznym i przeprowadzenie profesjonalnej higienizacji. Dodatkowo lekarz może zalecić stosowanie płynów z lekarstwem, co w większości przypadków rozwiązuje problem.
Grzybica jamy ustnej
Grzybica jamy ustnej manifestuje się w postaci białego nalotu, który najczęściej pojawia się w okolicach policzków, języka oraz podniebienia. Dodatkowymi objawami są:
- ból zajętych miejsc,
- nieprzyjemny zapach z ust,
- pękanie kącików ust.
Przyczyną powstania grzybicy w jamie ustnej jest powierzchowne zapalenie błon śluzowych wywołane przez drożdżaki (Candida). Do innych przyczyn zalicza się:
- nieprawidłową higienę jamy ustnej,
- kserostomię ( suchość w ustach),
- zaburzenia odporności (w taki sposób może manifestować się na przykład obecność wirusa HIV w organizmie),
- antybiotykoterapię,
- zbyt długie stosowanie płynów do dezynfekcji, na przykład po zabiegach chirurgicznych.
Grzybica jamy ustnej najczęściej dotyka dzieci oraz osoby starsze (np. stosujące uzupełnienie protetyczne).
Skuteczne leczenie wymaga kontaktu z lekarzem, który zleci m.in. wykonanie badania mikologicznego. Jego wynik pozwali na wybór odpowiedniego leczenia farmakologicznego. Warto podkreślić, że nieleczone schorzenie może wykroczyć poza obręb jamy ustnej.
Afty
Afty to bolesne zmiany, które utrudniają jedzenie, picie, a nawet mówienie. Pojawiają się na błonach śluzowych policzków, języka, okolic podjęzykowych, podniebienia, gardła oraz na wargach. To niewielkie owrzodzenia lub nadżerki, które z czasem pokrywają się białym lub żółtym nalotem. W większości przypadków znikają samodzielnie do 10 dni. Afty można leczyć dostępnymi w aptece środkami bez recepty (żele, pasty, spreje czy płyny do płukania jamy ustnej).
Pojawienie się aft jest sygnałem, że w organizmie może dziać się coś niedobrego. Tym bardziej, kiedy problem nawraca. Wówczas warto skonsultować się ze stomatologiem, który ustali przyczynę i zaproponuje leczenie.
Przyczyny powstawania nawrotowych aft przewlekłych nie są do końca znane. Wymienia się m.in.:
- czynniki genetyczne,
- alergeny pokarmowe,
- miejscowe czynniki urazowe,
- zmiany hormonalne,
- stres,
- czynniki bakteryjne,
- zmiany immunologiczne,
- niedobór witaminy B12,
- niedobór kwasu foliowego,
- niedobór żelaza,
- hiperhomocysteinemię.
Naukowcom nie udało się na razie poznać jednoznacznej przyczyny. W efekcie leczenie (z wykorzystaniem preparatów glikokortykosteroidowych) skupia się przede wszystkim na działaniu przeciwzapalnym i niwelowaniu bólu związanego z obecnością wykwitów aftowych, co poprawia komfort podczas przyjmowania pokarmów oraz stan higieniczny jamy ustnej.
Opryszczka
Opryszczka wywoływana jest przez wirus HSV-1. Jego nosicielem może być nawet 9 na 10 osób dorosłych. Wirus ten uaktywnia się, gdy mamy spadek odporności.
Objawami wskazującymi na możliwość powstania opryszczki jest uczucie napięcia, pieczenia lub mrowienia w miejscu, w którym po kilku dniach pojawiają się pęcherzyki (najczęściej na wargach lub w ich bezpośrednim pobliżu). Towarzyszy im silny ból, który utrudnia m.in. przyjmowanie pokarmów. Jeszcze przed pojawieniem się opryszczkowego zapalenia jamy ustnej mogą pojawić się:
- podwyższona temperatura,
- utrata apetytu,
- złe samopoczucie,
- bóle mięśniowe.
Pęcherzyki opryszczki wypełnione są płynem. Po kilku dniach zwykle samoistnie pękają, pozostawiając strupy. Może jednak zdarzyć się, że w miejscu pęknięcia pojawi się większe owrzodzenia otoczone rąbkiem zapalnym. W leczeniu infekcji HSV wykorzystuje się dostępne preparaty przeciwwirusowe zawierające acyklowir lub denotywir.
Warto pamiętać, że opryszczka jest zakaźna. Można się nią zarazić przez bezpośredni kontakt z nosicielem wirusa HSV (np. pocałunek, ale też używanie wspólnych kosmetyków, czy sztućców).
Lepiej zapobiegać niż leczyć. 6 ważnych zasad
Najlepszą metodą na uniknięcie problemów w jamie ustnej jest profilaktyka. Co należy robić?
- Odwiedzajmy stomatologa przynajmniej dwa razy do roku.
- Korzystajmy ze wsparcia higienistki stomatologicznej.
- Regularnie myjmy zęby, minimum dwa razy na dobę. Zęby szczotkujmy co najmniej przez dwie minuty.
- Systematycznie – co 3-4 tygodnie – wymieniajmy szczoteczkę do zębów (nie ma znaczenia, czy jest to szczoteczka manualna, czy elektryczna), a także po każdej infekcji.
- Używajmy płynu do płukania jamy ustnej oraz nici dentystycznej.
- Ważna jest także odpowiednia dieta i suplementacja, która zapobiegają obniżeniu odporności organizmu, a tym samym ryzyku wystąpienia na przykład aft oraz opryszczek.
Tu się dzieje
