Mosty, implanty, proteza – jaką metodę wybrać po utracie zęba?
Dlaczego tracimy zęby i czy możemy je w jakiś sposób odtworzyć? O współczesnych metodach przywracania pełnego uśmiechu odpowiada dr n. med. Michał Łobacz, specjalista chirurgii stomatologicznej i konsultant systemu implantologicznego Alpha Bio Tec.
Przyczyny utraty zębów
Utrata uzębienia jest zagadnieniem towarzyszącym ludzkości i pacjentom od zawsze. Przyczyn utraty zębów może być wiele, ale można wyróżnić trzy najczęstsze:
- powikłania zaawansowanej próchnicy, która uniemożliwia leczenie i pozostawienie naturalnego zęba lub zębów w jamie ustnej;
- zaawansowane periodontopatie, potocznie znane jako paradontoza – nazywamy tak grupę schorzeń, w wyniku których dochodzi do uszkodzenia struktur tkankowych utrzymujących ząb, co prowadzi do jego utraty;
- urazy fizyczne – w wyniku których dochodzi do wybicia zęba/zębów lub głębokiego złamania, które uniemożliwia prawidłowe wyleczenie.
Zgodnie z zasadami, które obowiązują w leczeniu stomatologicznym, utrata zęba stanowi wskazanie do jego uzupełnienia. W zależności od sytuacji klinicznej – np. liczby brakujących zębów – istnieje wiele możliwości terapeutycznych. Należy zaznaczyć, że utrata jakiegokolwiek zęba to nie tylko kwestia natury estetycznej, ale w dużej mierze również zaburzenia funkcji zgryzu. Wbrew obiegowym opiniom, również utrata zębów w odcinkach bocznych – niewidocznych nawet przy szerokim uśmiechu, doprowadza do znacznego osłabienia wydolności żucia oraz przejęcia tej funkcji przez pozostałe zęby. Często prowadzi to do ich nadmiernego zużycia.
Z tych względów utrata zęba lub zębów, powinna być początkiem drogi prowadzącej do ich uzupełnienia. Dzisiejsi pacjenci mogą skorzystać z wielu metod, i dobrać odpowiednią z nich – we współpracy z lekarzem – do własnych potrzeb, preferencji, oraz możliwości budżetu osobistego.
Mosty protetyczne
Najczęściej stosowaną metodą uzupełnienia brakującego uzębienia jest wykonanie mostów protetycznych. Jest to możliwe wtedy, kiedy do utraty zęba dochodzi na odcinku, który jest otoczony pozostałymi zębami. Most protetyczny, podobnie jak ten w konstrukcji drogowej, musi mieć swój początek i koniec, który stanowią zęby otaczające lukę. Wykonanie mostów polega na przygotowaniu zębów stanowiących początek i koniec omawianej konstrukcji poprzez oszlifowanie ich. Na przygotowanych zębach, z użyciem odpowiednich materiałów, cementuje się most – dosłownie jak na prawdziwych fundamentach.
Zaletą tej metody jest niewątpliwie czas potrzebny do jej wykonania (do przygotowania zębów filarowych można przystąpić ok. 6-8 tygodni od utraty zęba) oraz fakt, że nie angażuje żadnych procedur chirurgicznych w procesie leczenia. Przy prawidłowym wykonaniu laboratoryjnym można uzyskać estetykę pracy protetycznej, która jest w znacznym stopniu zbliżona do naturalnego uzębienia. Mosty protetyczne zaliczane są do stałych uzupełnień protetycznych, tzn. zacementowanie mostu na zębach filarowych nie pozwala na jego usunięcie przez pacjenta.
Pewną wadą leczenia z wykorzystaniem mostu będzie, w niektórych przypadkach, konieczność uprzedniego leczenia kanałowego zębów, na których miałby on zostać oparty.
Należy mieć na uwadze, że w przypadku rozległego braku zębowego, który obejmuje całe grupy zębowe, nie będzie możliwości wykonania mostu protetycznego. Dzieje się tak w sytuacji utraty ostatnich zębów w łukach zębowych oraz przy braku możliwości wykorzystania niektórych zębów jako filary. W takim wypadku pozostają do rozważenia dwie różniące się istotnie metody leczenia: wykonanie uzupełnienia ruchomego lub zastosowanie metod leczenia implantoprotetycznego.
Proteza zębowa
Proteza zębowa jest zaliczana do uzupełnień protetycznych ruchomych, co oznacza, że każdego dnia powinna być wyjmowana i zakładana. Istnieje kilka typów protez, jednak do dwóch najczęściej stosowanych można zaliczyć:
- osiadające;
- szkieletowe.
W przypadku, gdy pacjent posiada częściowe uzębienie, można rozważać wykonanie jednego lub drugiego typu protezy. U osób bezzębnych możliwe jest wykonanie wyłącznie protezy osiadającej, która uzupełnia całość utraconego uzębienia.
Do atutów protez należy zaliczyć czas leczenia, można go rozpocząć ok. 6-8 tygodni od daty usunięcia ostatniego zęba (o ile jest to konieczne). Ten okres wiąże się z odbyciem kilku wizyt – to etapy, podczas których lekarz określa konieczny zasięg protezy, wyznacza wysokość zwarcia, dba o odpowiedni dobór koloru i ustawienia zębów w protezie. Kolejnym atutem jest relatywnie niski koszt całego leczenia. Warto pamiętać, że także i ta metoda nie wiąże się z wykonaniem jakichkolwiek zabiegów chirurgicznych.
Za główną wadę protez należy uznać konieczność codziennego ich wyjmowania i zakładania – jest to dla wielu osób dyskomfort natury funkcjonalnej i psychologicznej. Czas, w którym pacjent przyzwyczaja się do nowej sytuacji, określa się mianem „okresu adaptacji” – a jego długość zależna jest od konkretnego pacjenta. Dodatkowy mankament to całkowite zasłonięcie powierzchni podniebienia przez płytę protezy (dotyczy to wyłącznie przypadku protez całkowitych), która najczęściej wykonana jest z materiału akrylowego. Uniemożliwia to odbieranie bodźców termicznych i smakowych pożywienia. W początkowym etapie utrudnia to dodatkowo prawidłowe i wyraźne mówienie. Problem może stanowić też użytkowanie protezy w bezzębnej żuchwie, gdzie nie uzyskuje ona retencji i stabilizacji, co uniemożliwia jej normalne użytkowanie podczas jedzenia.
Implanty zębowe – alternatywne rozwiązanie
Na wstępie warto zwrócić uwagę, że wiele osób „implantem” nazywa widoczną gołym okiem, sztuczną koronę zęba. Jednak to właśnie wszczepiona część śródkostna, której na co dzień – na całe szczęście – nie widzimy.
Podstawową różnicą w leczeniu implantoprotetycznym jest konieczność przeprowadzenia zabiegów chirurgicznych, podczas których lekarz wprowadza implant w kość pacjenta. To na nim osadzana jest korona tymczasowa. To między innymi dlatego niektórzy pacjenci sceptycznie odnoszą się do tego zabiegu. Przy odpowiednim zaplanowaniu ścieżki leczenia i przeprowadzeniu procesu kwalifikacji pacjenta do zabiegu, wszczepienie implantu nie jest procedurą trudniejszą, niż chirurgiczne usunięcie zęba – które spora część z pacjentów przeszła podczas ekstrakcji ósemek.
Warto pamiętać, że nie u każdego pacjenta możliwe jest przeprowadzenie odbudowy implatnoprotetycznej. Wśród przeciwwskazań ogólnych wyróżnia się:
- schorzenia metaboliczne tkanki kostnej, w tym osteoporozę,
- choroby związane z zaburzeniami krzepnięcia krwi,
- nieunormowaną cukrzycę oraz inne nieleczone i nieuregulowane schorzenia metaboliczne
- padaczkę,
- choroby nowotworowe,
- uzależnienia mające negatywny wpływ na przebieg leczenia – alkoholizm, nikotynizm, narkomanię,
- niedobory witaminowe – zwłaszcza witaminy D3.
Natomiast do przeciwwskazań miejscowych zaliczyć trzeba:
- stany zapalne w planowanym miejscu zabiegu, związane np. z pozostawionym korzeniem zęba,
- zbyt małą przestrzeń w okolicy planowanego implantu do umieszczenia go w tkance kostnej lub niewystarczającą na umieszczenie korony przyszłego zęba przestrzeń pomiędzy zębami, spowodowaną przechyleniem zębów w kierunku luki. Sytuacja ta wymaga niekiedy leczenia ortodontycznego, w celu prawidłowego ustawienia zębów i „przygotowaniu” odpowiedniej przestrzeni,
- zły stan higieny jamy ustnej – ubytki próchnicowe, kamień nazębny, bądź choroby dziąseł oraz przyzębia, stanowią tymczasowe przeciwwskazanie dla realizacji leczenia,
- bruksizm, czyli patologiczne tarcie zębów żuchwy o zęby szczęki związane z nadmierną aktywnością mięśniową – stan ten wymaga podjęcia leczenia z użyciem szyn, toksyny botulinowej i technik fizjoterapeutycznych.
Przy uwzględnieniu standardowych protokołów leczenia osteointegracji wszczepu dla żuchwy proces leczenia implantoprotetycznego może trwać 3-4 miesiące, natomiast dla kości szczęki 5-6 miesięcy. Trzeba jednak mieć świadomość tego, że czas leczenia w przypadku wyboru rozwiązań opartych na implantach będzie się istotnie różnił w zależności od predyspozycji konkretnego pacjenta.
Za największy plus rozwiązań implantoprotetycznych uznać należy fakt, że w oparciu o wszczepione implanty, pacjentowi można dodatkowo zaoferować wykonanie uzupełnień stałych – stosując mosty, których wszczepione implanty stanowią filary, jak i uzupełnienia ruchome. Obecność implantów gwarantuje dobrą retencję, stabilizację a co za tym idzie: nieporównanie wyższy komfort. Mimo wszystkich zalet implantoprotetyki oraz postępującej dostępności tej metody pozostaje ona najdroższą z przedstawionych tu metod.
Wybór metody uzupełnienia braku zębów nie jest prosty – i nie istnieje uniwersalna odpowiedź dla każdego pacjenta. Każda z dostępnych metod ma zarówno zalety, jak i wady, i każdy powinien je rozważyć w odniesieniu do swojej indywidualnej sytuacji, oczywiście przy wsparciu lekarza. Lekarz jest jednak w tym procesie jedynie doradcą pacjenta: ostateczna decyzja musi odzwierciedlać jego potrzeby psychologiczne, fizyczne, jak i finansowe.
Tu się dzieje
