Afta na języku, dziąśle i policzku. Jak leczyć bolesne nadżerki?

Afty to nadżerki lub owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej. Mogą być maleńkie, pojedyncze lub mnogie i rozległe. Zazwyczaj afta ma kształt owalny, pokryta jest nalotem i otoczona stanem zapalnym. Przypomina plamkę białą w środku i otoczoną czerwoną obwódką. Afta pojawia się zazwyczaj na nierogowaciejącej powierzchni błony śluzowej warg i policzków, dolnej powierzchni języka (od spodu języka), na podniebieniu miękkim, łukach podniebiennych i dnie jamy ustnej.

Zazwyczaj pojawienie się afty poprzedza lekkie swędzenie, mrowienie i pieczenie w miejscu, gdzie po krótkim czasie tworzy się nadżerka. Objawy te odczuwalne są przeważnie do 24-48 godzin przed pojawieniem się afty. Nie jest to jednak regułą. Niektóre osoby o obecności afty dowiadują się w chwili, gdy nadżerka jest już widoczna, boli i piecze podczas mówienia i jedzenia.

Afty mają tendencję do nawracania, choć nie zawsze związane są z działaniem choroby. Te bolesne nadżerki występują zarówno u osób chorych, jak i zdrowych. W wielu przypadkach afty występują jako problem rodzinny.

Wyróżnia się trzy rodzaje aft:

• Afty małe: to bardzo bolesne nadżerki, mnogie lub pojedyncze, osiągające wielkość ok. 1-2 mm (maksymalnie 10 mm). Afty małe ustępują samoczynnie (goją się) w ciągu 7-14 dniu nie pozostawiając blizn.
• Afty duże Suttona: są poważniejsze od aft małych, ale występują znacznie rzadziej. Objawem aft dużych są bolesne owrzodzenia wielkości ok. 10-20 mm. Aftom dużym mogą towarzyszyć dodatkowe objawy, takie jak osłabienie, stany podgorączkowe, trudności w mówieniu i jedzeniu, a czasami powiększenie węzłów chłonnych (limfadenopatia). Leczenie aft dużych odbywa się pod opieką lekarza. Po wdrożeniu odpowiedniej terapii, afty zaczynają się goić. Proces ten trwa zazwyczaj do 14 dni, pozostawiając za sobą blizny.
• Afty opryszczkopodobne: występują rzadko, ale są uciążliwe. Tego typu afty są maleńkie i niezwykle liczne. Występują zazwyczaj na podniebieniu twardym i dziąsłach. Goją się w ciągu ok. 20 dni bez pozostawienia blizn.

Przyczyny powstawania aft

Afty występują bardzo często, zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Ponieważ mają tendencję do nawracania, wiele osób męczy się z aftami przez całe życie. O ile afty są małe i szybko się goją, nie stanowią większego problemu dla zdrowia człowieka. Choć nadżerki są powszechne, to nadal nie poznano bezpośredniej przyczyny ich powstania. Potwierdzono jednak w wielu badaniach, że afty towarzyszą niektórym chorobom i stanom przewlekłym.

Afty towarzyszą często:

• niedokrwistości z niedoboru żelaza;
• zaburzeniom układu nerwowego;
• chorobom przewodu pokarmowego;
• celiakii;
• nietolerancji pokarmowej;
• chorobie Leśniowskiego-Crohna;
• zaburzeniom hormonalnym;
• wrzodziejącym zapaleniom jelita grubego;
• chorobie Behçeta;
• niedoborom witaminy B12, kwasu foliowego, cynku, żelaza.

Czynnikiem wpływającym na powstawanie aft jest ogólnie osłabienie organizmu, także na skutek długotrwałego stresu. Wiadomo również, że miejscowy uraz w jamie ustnej może prowadzić do powstania nadżerki. Wiedzą o tym doskonale osoby, które noszą aparaty ortodontyczne, protezy zębowe, a także wszyscy, którym zdarzył się uraz podczas mocnego szczotkowania zębów i spożywania twardych pokarmów.

Aftoza nawrotowa to stan, w którym afty nawracają regularnie. W wielu przypadkach z aftozą zmaga się cała rodzina.

Jak wyglądają afty? Zobacz na zdjęciu:

fot.

Leczenie aft

Małe afty, które występują sporadycznie, zazwyczaj nie wymagają specjalnego leczenia. Zaleca się zazwyczaj ograniczenie działania drażniącego poprzez powstrzymanie się od jedzenia kwaśnych i ostrych pokarmów, a także mocnego szczotkowania zębów w okolicy powstałej nadżerki. Leczenie miejscowe małych aft obejmuje stosowanie preparatów przeciwzapalnych, przeciwbólowych i przyspieszających gojenie.

Afty często nawracające lub duże i wyjątkowo bolesne są wskazaniem do wizyty u lekarza stomatologa lub lekarza rodzinnego. Konieczne może okazać się wykonanie badań wykluczających niektóre choroby, którym towarzyszy zazwyczaj występowanie aft. Do najczęściej przeprowadzanych badań należą: morfologia krwi, badanie poziomu glukozy, żelaza, witaminy B12, testy alergiczne.

W przypadku ciężkiej postaci klinicznej aft nawrotowych, rozległych i bolesnych, oprócz leczenia miejscowego stosuje się także leczenie ogólnoustrojowe obejmujące m.in. sterydoterapię, antybiotykoterapię, suplementację niektórych witamin oraz wypalanie aft za pomocą związków chemicznych lub ciepła. Afty nawracające leczy się także za pomocą laseroterapii.

Domowe sposoby na afty

Nie istnieje cudowny środek zapobiegający aftom lub leczący nadżerki w szybkim czasie. W celu zapobiegania powstawaniu aft zaleca się odpowiednią higienę jamy ustnej, regularne wizyty u stomatologa, a także szczotkowanie zębów w łagodny sposób. Najlepiej także unikać pokarmów kwaśnych, ostrych i słonych, bo mogą one pogarszać stan nadżerki.

W leczeniu aft pomaga płukanie ust wodą z solą lub sodą oczyszczoną. Na aftę można także nakładać miejscowo pastę zrobioną z sody oczyszczonej i wody.

Zobacz także

Mycie zębów nie jest wcale takie proste. Jak robić to poprawnie?

Źródło: Regina Antoniv, Weronika Lipska, Barbara Kęsek, Marcin Lipski, Dagmara Gałecka-Wanatowicz, Maria Chomyszyn-Gajewska, Afty nawracające – przegląd piśmiennictwa, Katedra i Zakład Periodontologii i Klinicznej Patologii Jamy Ustnej, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Kraków, Katedra Anatomii, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Kraków/ Borgis - Nowa Stomatologia 3/2014, s. 142-146

zdrowie.radiozet.pl/nk