Osobowość anankastyczna – zaburzenie, które niszczy każdy związek. Na czym polega?
Perfekcjonizm, zamiłowanie do porządku, drobiazgowość, kontrolowanie otoczenia, traktowanie innych z dystansem… to nie zawsze cechy charakteru. Osobowość anankastyczna jest poważnym zaburzeniem obsesyjno-kompulsywnym, które można leczyć. Zobacz, jak rozpoznać je u bliskiej osoby.
- Jak rozpoznać osobowość anankastyczną? 12 charakterystycznych zachowań
- Osobowość anankastyczna a związki
- Osobowość anankastyczna: jak leczyć zaburzenie?
Osoba anankastyczna stara się mieć wszystko pod kontrolą, zaczynając od nieistotnych drobiazgów, a kończąc na planowaniu życia innym osobom. Czuje się odpowiedzialna za całe otoczenie, jednak ciągłe dążenie do perfekcji jest na tyle stresujące, że uniemożliwia wykonanie podstawowych zadań. Dobrze czuje się jedynie wtedy, gdy wokół panuje porządek, najlepiej w każdej sferze. Osobę anankastyczną doprowadza do szału brak podobnej sumienności i podporządkowania u innych. O ile chory może odnosić spore sukcesy w danej dziedzinie (zwykle związanej ze skrupulatnymi czynnościami), trudno mu odnaleźć się w codziennych, spontanicznych sytuacjach. Z tego względu raczej unika okazji do spotkań z innymi. Jeśli już znajdzie się w towarzystwie, jego zachowanie może być dziwne i niezrozumiałe dla otoczenia. Dlatego zaburzenie to wiąże się najczęściej z wyobcowaniem, samotnością, co jest bardzo wyczerpujące dla chorego (choć nie pokazuje tego innym).
Osobowość anankastyczna określana to inaczej osobowość obsesyjno-kompulsyjna, kompulsyjna lub obsesyjna.
Przyczyny rozwoju zaburzenia nie zostały do końca ustalone. Podejrzewa się, że osobowość anankastyczna może mieć podłoże genetyczne. Ryzyko może być też związane z wychowaniem (relacjami z rodzicami we wczesnym dzieciństwie) i czynnikami psychologicznymi (temperament, cechy osobowości). Pierwsze objawy zaburzenia pojawiają się we wczesnej dorosłości i nasilają się wraz z wiekiem. Zaburzenie jest najbardziej widoczne u osób w wieku 40–50 lat.
Jak rozpoznać osobowość anankastyczną? 12 charakterystycznych zachowań
Najważniejsze objawy wskazujące na zaburzenie, to:
- obsesyjne myślenie o porządku, panujących zasadach i regulaminach
- narzucanie własnych opinii otoczeniu
- przesadzona sumienność, skrupulatność
- układanie planów bliskim osobom, kontrolowanie ich na każdym kroku
- sztywność myślenia i zasad moralnych, upór i niechęć do jakichkolwiek zmian
- natarczywe myśli lub niechciane impulsy, ruchy
- perfekcjonizm, który uniemożliwia dokończenie danej czynności
- niechęć do przekazywania zadań innym (z obawy przed ich nieprawidłowym wykonaniem)
- sztywność emocjonalna, trzymanie innych na dystans
- nadmierna pedanteria, ciągłe układanie przedmiotów
- brak harmonii między życiem zawodowym i prywatnym (popadanie w pracoholizm)
- skupianie się przede wszystkim na produktywności (unikanie przyjemności i kontaktów międzyludzkich)
Osobowość anankastyczna a związki
W przypadku osoby anankastycznej kontakty z innymi przybierają najczęściej formalny, bardzo oficjalny kontakt. W związku taka osoba jest bardzo zdystansowana, zamknięta na nowe doświadczenia, woli raczej unikać silnych emocji, rzadko zdobywa się na jakiekolwiek wyznania, a zaangażowanie w relację przychodzi jej z trudem. Osoba anankastyczna unika mówienia o swoich uczuciach, co stanowi podłoże wielu konfliktów w związku. Próbuje również jak najbardziej dopasować partnera do swoich oczekiwań, a wszelkie odstępstwa od perfekcjonizmu powodują rozczarowanie czy wręcz gniew.
Osobowość anankastyczna to zaburzenie, które jest bardzo trudne dla otoczenia chorego, jak i jego samego.
Osobowość anankastyczna: jak leczyć zaburzenie?
Leczenie zaburzenia polega przede wszystkim na długotrwałej, regularnej psychoterapii, która pomaga pacjentowi zrozumieć schemat jego zachowań i uczy nowych nawyków. W niektórych przypadkach, gdy zaburzenie jest nasilone, niezbędne jest przyjmowanie leków, które łagodzą zachowania obsesyjne lub powikłania zaburzenia (takie jak depresja).
Źródło: mp.pl, psychologiawpraktyce.pl
Tu się dzieje
