Depersonalizacja jak główna rola w filmie. Jak leczyć ten stan?

Depersonalizacja to objaw psychopatologiczny powodujący, że człowiek czuje się obco we własnym ciele. Każdemu z nas raz na jakiś czas zdarza się doświadczyć czegoś takiego. Osoba z depersonalizacją stale odczuwa dyskomfort z tym związany. Ma poczucie, że stała się nierealna, utraciła poczucie własnej tożsamości lub wyszła ze swojego ciała.

Depersonalizacja może wystąpić w przebiegu chorób psychicznych takich jak depresja czy nerwica (chory jest świadomy tego, co się z nim dzieje) lub schizofrenii (traci krytycyzm w stosunku do tego, co go spotyka).

Depersonalizacja występuje u około 2,5 procent społeczeństwa i często pojawia się po 20. roku życia. Jeśli uczucie obcości towarzyszy ci raz na jakiś czas, nie ma powodów do niepokoju. Problem zaczyna się, kiedy taki stan trwa stale, zaburza codzienne funkcjonowanie na polu społecznym i zawodowym. Wtedy możemy mówić o zaburzeniu psychicznym i należy poszukać przyczyny depersonalizacji.

Depersonalizacja - objawy

Na czym polega depersonalizacja? Osoba, która jej doświadcza, ma poczucie odłączenia od własnego ciała lub psychiki. Czuje się, jakby była obserwatorem swojego życia, przygląda mu się z boku, jakby śniła lub oglądała film. Wydaje się sobie obca i nierealna. Ma wrażenie, jakby przebywała poza rzeczywistością i utraciła własną tożsamość. Temu stanowi często towarzyszą zawroty głowy.

Zdaniem specjalistów depersonalizacja nie przypomina urojeń, a bardziej sen, jednak uczucie to wcale nie jest przyjemne. Zakłócenie w postrzeganiu siebie wywołuje ogromny dyskomfort i poczucie rozszczepienia na osobę uczestniczącą w świecie realnym i taką, która znajduje się poza nim. Depersonalizacja sprawia, że chory bardzo cierpi, nie odczuwa ciągłości swojej osoby, codzienne zadania wykonuje mechaniczne oraz uważa, że nie ma wpływu na to, co się dzieje.

Depersonalizacja - a derealizacja

Czasem depersonalizacji towarzyszy inny stan - derealizacja. W depersonalizacji człowiek ma poczucie obcości własnego ciała i psychiki. Z kolei w derealizacji inaczej postrzega świat - jako nieprawdziwy i nierzeczywisty.

Najczęstszymi objawami derealizacji są:

• uczucie snu na jawie,
• wrażenie braku poczucia czasu,
• wrażenie braku spójności z otoczeniem,
• myśli egzystencjalne,
• anhedonia - odcięcie od emocji.

Depersonalizacja i derealizacja często współwystępują ze sobą.

Depersonalizacja - przyczyny

Depersonalizacja może wystąpić u osoby całkowicie zdrowej psychicznie. Pojawia się wtedy przy silnym napięciu psychicznym lub na skutek przemęczenia. Na ogół jednak towarzyszy osobom z zaburzeniami nerwicowymi (np. zaburzeniami dysocjacyjnymi, polegającymi na utracie własnej tożsamości, kontroli nad kończynami oraz częściowej lub całkowitej utracie integracji między przeszłością a teraźniejszością). Układ nerwowy podczas depersonalizacji działa jak podczas doznawania silnego stresu. Przyczyną zaburzeń dysocjacyjnych mogą być traumatyczne wydarzenia, np. gwałt, wypadek, itp.

Depersonalizacja sama w sobie nie jest chorobą, ale jej objawem. Może wystąpić m.in. chorobach psychicznych (zaburzeniach lękowych i zaburzeniach nastroju) takich jak: 

• depresja
• choroba dwubiegunowa
• zaburzeniach osobowości (borderline, osobowości schizoidalnej)
• nerwica natręctw
• schizofrenia

Depersonalizacja może wystąpić jako jeden z objawów u osób nadużywających alkohol i zażywających substancje psychoaktywne:

• kanabinole
• grzyby halucynogenne (z rodzaju Psylocybe),
• LSD (dietyloamid kwasu lizergowego),
• wyciągi z kaktusa meksykańskiego z meskaliną czy fencyklidyną (PCP). 

Może też pojawić się u pacjentów:

• z zespołem abstynencyjnym, w momencie próby odstawienia psychoaktywnej substancji,
• cierpiących na epilepsję tuż przed napadem padaczkowym i w niektórych stanach ponapadowych,
• mających problemy z tarczycą,
• chorujących na boreliozę.

Depersonalizacja - leczenie

Depersonalizacja wymaga wnikliwego wywiadu lekarskiego. Nie wystarczy jednak nazwanie tego stanu. Depersonalizacja to objaw, a lekarz musi odkryć jej przyczynę i wdrożyć odpowiednie leczenie.

Jeśli spowodowany został przez zaburzenia nerwicowe lub psychotyczne (psychoza), najczęściej przepisuje się leki przeciwdepresyjne (np. selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny SSRI), leki przeciwpsychotyczne oraz stabilizatory nastroju.

Jeśli depersonalizacja została wywołana urazami psychicznymi, leczenie można wspomóc psychoterapią.

Depersonalizacja powstała na skutek nadużywania środków psychoaktywnych powinna minąć wraz z ustaniem działania substancji, która ją wywołała.

Zobacz także

Borderline: gdy skrajne emocje biorą górę. Jak rozpoznać osobowość borderline?

Schizofrenia paranoidalna: urojenia i halucynacje. Jak rozpoznać chorobę?