Terapia behawioralna – co to jest i kiedy się ją stosuje?
Jedną z najbardziej znanych metod psychoterapeutycznych jest tak zwana terapia behawioralna. Cieszy się dużą popularnością i bywa pomocna w leczeniu wielu zaburzeń psychicznych. Jest także bardzo skuteczna, a efekty zauważalne są już w niedługim czasie po jej rozpoczęciu.
Terapia behawioralna jest jedną z najstarszych metod, stosowanych w nowoczesnej, empirycznej psychologii. Jej początki zbiegły się w czasie z rozwojem psychoanalizy, wyprzedzając przy tym inne nurty terapeutyczne, jak terapia Gestalt czy terapia psychodynamiczna. Obecnie terapia behawioralna coraz częściej łączona jest z podejściem tzw. psychologii poznawczej, przez co bywa określana jako terapia poznawczo-behawioralna. Ten rodzaj psychoterapii okazał się bardzo skuteczny w leczeniu wielu zaburzeń psychicznych, takich jak nerwice czy fobie.
Zobacz także: Stygmatyzacja – kiedy inni przyczepiają „złą” etykietkę
Terapia behawioralna – co to jest?
Behawioryzm czerpie z wielu poglądów o charakterze filozoficznym (fizykalizm, pragmatyzm, skrajny empiryzm, pozytywizm), a jako metoda terapeutyczna narodziła się w pierwszej połowie XX wieku. Do głównych przedstawicieli behawioryzmu należeli m.in. Iwan Pawłow, John Watson i Burrhus Skinner. Behawioryzm zyskał popularność przede wszystkim w USA, stając się przez wiele lat jednym z wiodących paradygmatów w psychologii akademickiej.
Behawioryści zajmują się badaniem zachowań (behaviour) człowieka, pomijając analizę treści świadomości w oparciu o introspekcję. Zachowanie rozumie się w tym nurcie jako zespół reakcji fizycznych organizmu na bodźce zewnętrzne. Behawioryści skupiają się przede wszystkim na związkach między bodźcami a reakcjami, uważając przy tym, że zachowania ludzkiego nie można interpretować w kontekście jakichś wrodzonych instynktów czy popędów. Za brytyjskim filozofem J. Lock’iem przyjmują koncepcję „tabula rasa” (czysta, niezapisana tablica) dla wyjaśnienia natury ludzkiego umysłu.
Terapia behawioralna kładzie akcent na:
- analizę zachowań, rozumianych jako reakcje na bodźce
- analizę „tu i teraz” (większy nacisk kładzie się na zachowania teraźniejsze, aniżeli na przyczyny zaburzeń z przeszłości)
- zmianę niepożądanych zachowań i kształtowanie zachowań akceptowalnych.
W przypadku metod poznawczo-behawioralnych dochodzi do tego również:
- poznanie błędnych sposobów interpretacji zdarzeń i nabytych wzorców zachowań,
- modyfikacja sposobu myślenia oraz nabycie umiejętności odpowiedniego reagowania na bodźce.
Terapia behawioralna – dla kogo?
Dzięki wykorzystaniu różnych technik (np. modelowanie) oraz możliwości pracy w grupie (terapia grupowa), psychoterapię behawioralną zaleca się w przypadku wielu zaburzeń psychicznych.
Terapia behawioralna bywa pomocna w leczeniu:
- zaburzeń lękowych
- nerwicy (np. zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, nerwica lękowa, nerwica hipochondryczna)
- depresji (a także choroby afektywnej dwubiegunowej)
- fobii (np. fobia społeczna, fobia szkolna, arachnofobia, klaustrofobia)
- uzależnień (alkoholizm, narkomania)
- schizofrenii
- zaburzeń odżywiania (anoreksja, bulimia)
- zespołu stresu pourazowego.
Jak widać, terapia behawioralna ma szerokie zastosowanie. Jej wdrożenie jest konieczne, jeżeli dana osoba zupełnie nie radzi sobie z lękami lub depresją. Tylko terapia behawioralna jest w stanie odmienić życie takiej osoby - sprawić, że znów będzie chciała ona żyć i to bez żadnych ograniczeń. Jest to jedna z najskuteczniejszych i jednocześnie najbardziej zbadanych terapii stosowanych w psychiatrii. Lekarze polecają ją osobom, u których inne praktyki zawiodły. Terapia behawioralna może być stosowana w połączeniu z lekami albo jako jedyna forma leczenia pacjenta. O tym decyduje specjalista.
Tu się dzieje
