Nowy zawód w ochronie zdrowia psychicznego – asystent zdrowienia. Pomysł wzbudza kontrowersje
O kryzysie w systemie ochrony zdrowia psychicznego mówi się od dawna. Jednym z głównych problemów jest brak specjalistów. Tym, którzy są, jest coraz trudniej, bo osób, które doświadczają kryzysu psychicznego, przybywa. Tymczasem w wielu miejscach kraju oczekiwanie na przyjęcie do lekarza psychiatry w ramach NFZ wynosi 3 miesiące, a do psychologa do 4 miesięcy dla dorosłych i dłużej dla dzieci. Ogólnopolski Związek Zawodowy Psychologów zauważa, że pacjenci nie mogą dostać szybkiej pomocy z powodu ograniczeń finansowania świadczeń.
Asystent zdrowienia: nowy zawód
Ministerstwo Zdrowia wpadło na pomysł uaktywnienia osób, które doświadczyły kryzysów psychicznych w przeszłości. Taki model aktywizacyjny już dawno został wprowadzony w krajach Europy Zachodniej. Środowisko psychologów z niepokojem przygląda się działaniom resortu na rzecz utworzenia nowego zawodu. W szczególności niepokój wzbudza sposób wdrażania kwalifikacji nowego zawodu.
Asystent zdrowienia jako osoba niebędąca specjalistą w dziedzinie medycyny, psychiatrii i psychologii klinicznej, psychoterapii, pomimo przygotowania (proponowana ścieżka przygotowania zawodowego – 400 godz.) nie będzie miał odpowiedniej wiedzy co do zalecania działań pomocowych i rehabilitacyjnych, aby służyć nią w sposób zindywidualizowany osobie pozostającej aktualnie w kryzysie psychicznym (pacjentowi) – opiniuje związek.
Asystent zdrowienia: wymagania
Przyjrzeliśmy się, jak wyglądać ma szkolenie osoby do zawodu asystenta zdrowienia. Odpowiadać będzie za to Fundacja Polskiego Instytutu Otwartego Dialogu. Zaproponowany jest kurs specjalistyczny dla instruktorów zdrowienia, staże zawodowe, poradnictwo psychologiczne i rodzinne. Osoba musi spełniać dodatkowo określone warunki:
- Doświadczyła przynajmniej jednego kryzysu psychicznego.
- Odbyła specjalistyczny, wielomiesięczny kurs i pracę związaną z poddaniem refleksji własnych przeżyć (rozwój tzw. wiedzy „o mnie”), skąd może czerpać wiedzę wykorzystywaną na wiele różnych sposobów: umie mówić o swoich doświadczeniach, poznaje historie innych chorujących, potrafi słuchać i na różne sposoby wspierać w procesie zdrowienia zarówno chorego (m.in. poprzez rozwój tzw. wiedzy „o nas”), jak i jego otoczenie, jest jego towarzyszem, który jest przy nim obecny i uczestniczy z nim w terapii zajęciowej i innych zajęciach, może spowodować, by osoba chorująca uwierzyła, że wyzdrowienie jest możliwe.
- Może współpracować i wspomagać pracę zespołów terapeutycznych zaangażowanych w pomoc ludziom przeżywającym kryzys, zaburzonym lub chorującym psychicznie (jako ekspert przez doświadczenie może służyć pomocą i wiedzą ekspertom przez edukację: psychiatrom, psychologom, terapeutom, pielęgniarkom itd.) – wspólne działanie z nimi może przynieść efekty w postaci poprawy opieki psychiatrycznej i profilaktyki chorób psychicznych.
- Uczestniczy w spotkaniach z lekarzami i dostaje od nich zadania, choć nie jest dopuszczana do wiedzy objętej tajemnicą lekarską – szczególnie diagnozy i terapii, nie ma też prawa udzielać pacjentowi wskazówek i porad z zakresu wiedzy medycznej.
- Jest szczególnie pomocna w sytuacjach kryzysowych, zwłaszcza dla osób, które nie mają wsparcia ani w rodzinie, ani w środowisku – lekarz głównie przepisuje leki i kontroluje skutki ich działania, lecz nie zastąpi wpływu środowiska, co może skutkować szybkim powrotem na oddział szpitalny.
- Może stanowić pomoc dla szpitala w sytuacji, gdy liczba lekarzy jest niedostateczna.
- Poza szpitalami może pracować w środowiskowych domach samopomocy, zespołach leczenia środowiskowego itp.
Psychologowie obawiają się, że działania asystenta zdrowienia, który byłby członkiem profesjonalnego zespołu terapeutycznego z „głosem doradczym”, będzie w konflikcie ról – osoba w remisji objawowej choroby i ekspert od leczenia. Dlatego chcą doprecyzowania pojęcia „ścisły kontakt” z personelem organizacji.
Ogólnopolski Związek Zawodu Psychologów alarmuje, że jest konieczność utworzenia jasnych kryteriów dopuszczenia osoby do aplikowania do przyuczenia do zawodu asystenta zdrowienia. Według nich powinny być one oparte o ocenę aktualnego stanu zdrowia, rodzaj i wielokrotność kryzysów, długość okresów bez objawów (remisji), które uprawniałyby dopuszczenie do certyfikacji.
Jedno jest pewne — w Polsce pilnie potrzebna jest standaryzacja opieki zdrowia psychicznego, by pacjenci nie byli ofiarami nadużyć — dlatego są naciski na ożywienie ustawy o zawodzie psychologa. Potrzebne jest standaryzowanie, podstawowe kryteria i zapisy prawne dotyczące zawodu asystenta zdrowienia.
Tu się dzieje
