Oceń
Wiele osób odreagowuje stres sięgając po pracy "po kieliszek". Szklaneczka whiskey, kieliszek wina, drink na poprawę humoru lub jako nagroda za pracowity dzień. Jeśli jest to incydentalne, nie ma problemu. Jeśli jednak powtarza się często, może świadczyć o alkoholizmie wysokofunkcjonującym. Dowiedz się, jak rozpoznać problemy z alkoholem i kim jest alkoholik wysokofunkcjonujący.
Alkoholizm wysokofunkcjonujący – na skróty:
- Alkoholizm wysokofunkcjonujący – definicja
- Kim jest alkoholik wysokofunkcjonujący?
- Alkoholizm wysokofunkcjonujący – objawy
- Alkoholizm wysokofunkcjonujący – diagostyka
Alkoholizm wysokofunkcjonujący (HFA) – co to znaczy?
Alkoholizm wysokofunkcjonujący (ang. high-functioning alcoholism - HFA) to choroba alkoholowa, która jednak ma trochę inny przebieg niż w przypadku typowego alkoholizmu. Manifestuje się ona w podobny sposób, ale jej diagnoza jest bardzo utrudniona.
Badania dotyczące alkoholizmu wskazują, że istnieje pięć typów alkoholików, a ich charakterystyka opiera się na kilku istotnych informacjach: rodzinnej historii używania alkoholu, wieku wystąpienia uzależnienia, obecności zaburzeń współwystępujących, poszukiwania pomocy terapeutycznej oraz na kryteriach alkoholizmu według DSM-IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Jednym z takich typów jest właśnie alkoholizm wysokofunkcjonujący, który dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Z badań wynika, że około 20 proc. osób uzależnionych od alkoholu to alkoholicy wysokofunkcjonujący. Ale ta liczba może być znacznie wyższa, bo wiele osób borykających się z tym problemem nie szuka pomocy specjalistów, zaprzeczając istnieniu swojej choroby alkoholowej.
Alkoholik wysokofunkcjonujący (HFA) – czyli kto?
Z badań przeprowadzonych 2007 r. przez grupę badaczy (Moss, Chen i Yi) wynika, że alkoholicy wysokofunkcjonujący wyróżniają się przede wszystkim dobrym funkcjonowaniem społecznym, zawodowym oraz rodzinnym. Są to zwykle osoby wykształcone, mające wysokie dochody, będące w stałych relacjach, niemające konfliktów z prawem, które dość późno przeszły inicjację alkoholową (średnio w wieku 18,5 lat).
To, co wyróżnika alkoholików wysokofunkcjonujących to brak zaburzeń psychicznych oraz innych uzależnień substancjalnych (poza paleniem tytoniu). Dość późne uzależnienia się od alkoholu – średnio około 37. roku życia (szacuje się, że wysokofunkcjonujący alkoholicy są diagnozowani średnio 10-11 lat później niż osoby borykające się z alkoholizmem w klasycznej postaci). W ich rodzinach nie występowały problemy związane z nadużywaniem alkoholu.
Choć ich sposób lub częstotliwość korzystania z alkoholu wskazują na uzależnienie, z reguły nie szukają oni specjalistycznej pomocy.
Wśród alkoholików wysokofunkcjonujących są lekarze, psychologowie, prawnicy, dziennikarze, aktorzy, artyści, politycy, sportowcy, menadżerowie... Właściwie może to dotyczyć każdej grupy społecznej.
Jak rozpoznać alkoholizm wysokofunkcjonujący (HFA)?
Sarah Allen Benton, psycholożka, autorka książki "Understanding the High-Functioning Alcoholic: Professional Views and Personal Insights", która powstała na bazie osobistych doświadczeń autorki z problemem alkoholowym, napisała, że alkoholicy wysokofunkcjonujący cierpią na tę samą chorobę co pozostali alkoholicy, ale u nich inaczej się ona przebiega. Pozwala im dość długo żyć w ukryciu, bo dość długo funkcjonują oni w pełni poprawnie. Prowadzą podwójne życie, a proces degradacji nieunikniony w alkoholizmie przebiega u nich wolniej niż u innych alkoholików. Wysokofunkcjonujący alkoholicy nie porzucają dotychczasowych aktywności, zainteresowań, ról ani obowiązków z powodu swojej choroby.
Co prawda pojawiają się u nich objawy typowe dla alkoholizmu, takie jak:
- silne pragnienie picia alkoholu,
- upośledzona zdolność kontroli nad piciem,
- objawy stanu abstynencyjnego w przypadku ograniczenia albo odstawienia substancji,
- wzmożona tolerancja na działanie alkoholu czy przyjmowanie substancji pomimo świadomości szkodliwych następstw,
jednak umiejętnie potrafią je maskować.
Wysokofunkcyjni alkoholicy nie uważają się za osoby uzależnione, nie widzą problemu w piciu. Sięganie "po kieliszek" tłumaczą ciężkim dniem, koniecznością relaksu, chęcią zapomnienia o codziennych problemach. Szukają również towarzystwa osób podobnych do nich, również pijących. W ich barkach znajdziemy drogie alkohole.
Takie osoby zwykle unikają ryzykownych sytuacji, by nie stracić kontroli nad nałogiem, a właściwie ukrywaniem go.
Co może świadczyć o problemie z alkoholem?
- zaprzeczanie piciu,
- picie alkoholu w ukryciu, w samotności,
- szukanie towarzystwa osób pijących alkohol,
- szukanie okazji do spożycia alkoholu,
- problem z kontrolowaniem wypitej ilości alkoholu,
- deklarowanie wypicia mniejszej dawki alkoholu niż w rzeczywistości,
- wyraźna zmiana zachowania po wypiciu alkoholu,
- zwiększająca się tolerancja organizmu na alkohol.
Alkoholizm wysokofunkcjonujący (HFA) – jak wygląda diagnostyka?
Alkoholizm wysokofunkcjonujący – zdaniem naukowców – nadal jest słabo zbadany. Kryteria diagnostyczne są takie same jak dla wszystkich innych typów, czyli:
- utrata kontroli,
- przerwy w pamięci,
- szkody wynikające z picia.
Dodatkowo do kryteriów diagnostycznych zaliczyć trzeba:
- późną inicjację alkoholową,
- późniejszy początek choroby,
- łagodny przebieg choroby,
- wyższy poziom funkcjonowania psychospołecznego,
- niski wskaźnik alkoholizmu w rodzinie,
- rzadsze występowanie innych zaburzeń psychicznych,
- mniejsze nasilenie objawów abstynencyjnych.
Terapeuci zajmujący się leczenie alkoholizmu podkreślają, że dogłębniejsze zbadanie tego typu choroby alkoholowej mogłoby pozwolić na dobranie skuteczniejszej terapii. Chorzy najczęściej dowiadują się o problemach z alkoholem przypadkiem, przy okazji wizyty u specjalisty związanej z innym problemem, a na leczenie decydują się zwykle w momencie odczuwalnej straty związanej z nadużywaniem alkoholu, np. rozpadu małżeństwa, utraty pracy, konfliktu z prawem.
Leczenie wysokofunkcjonujących alkoholików jest trudne, bo oni zazwyczaj nie dopuszczają do siebie myśli, że alkohol wpływa negatywnie na ich zdrowie. Aktywność fizyczna, zdrowa dieta, odpowiednia suplementacja dają im złudzenie dbania o własny organizm, a skutki zdrowotne regularnego, nadmiernego picia alkoholu pojawiają się dopiero po wielu latach, najczęściej w postaci chorób wątroby, nowotworów czy zaburzeń psychicznych.
Bibliografia: "Alkoholicy wysokofunkcjonujący – odrębny typ? Poszukiwanie wspólnych cech w istniejących typologiach alkoholizmu", Kamila Morawska, Jan Chodkiewicz, Psychiatria Psychologia Kliniczna, 2019, 19 (4), p. 411–417
Oceń artykuł
