Coraz więcej osób panicznie boi się zmian klimatycznych – alarmują psychologowie

Czym jest lęk ekologiczny?

Fani serialu HBO „Wielkie Małe Kłamstewka” na pewno pamiętają atak paniki 9-letniej Amabelli Klein, który zaczął się podczas nauki  o zmianach klimatu. Psycholodzy twierdzą, że ten rodzaj „lęku ekologicznego” jest zaskakująco powszechny.

Okazuje się, że lęk, żal, rozpacz o stan środowiska to problemy, które od dawna pacjencji poruszają w gabinetach. Padają zdania: „To, co się teraz się dzieje z planetą, przeraża mnie”, „Boje się, że nie będziemy mieli, co jeść i czym oddychać i udusimy się w jednej sekundzie”, „Anomalie pogodowe wpływają na moje samopoczucie. Wszystko tak szybko się zmienia. Boję się”.

W pojęciu „lęk ekologiczny” kryje się całe spektrum różnych objawów: od codziennych zmartwień o losy bliskich, świata, planety, aż po gwałtowne ataki paniki. Może nawet obejmować strach, jaki doświadczają ofiary klęsk żywiołowych. Termin „lęk ekologiczny”, choć mglisty, pomaga ludziom zrozumieć swój problem i wyrazić to, czego doświadczają. Psychologowie zgadzają się, że ważne jest otwarcie dyskusji na temat skutków zmian klimatycznych na zdrowie psychiczne. 

To, jak zmiany klimatyczne wpływają na zdrowie psychiczne, było widoczne po przejściu przez USA w 2005  r. huraganu Katrina. Na zniszczonych terenach podwoiła się liczba samobójstw i przypadki myśli samobójczych. PTSD diagnozowano u co szóstej osoby dotkniętej kataklizmem, a 49% osób cierpiało na stany lękowe i zaburzenia nastroju, w tym depresyjne. 

Jak oswoić lęk?

Wielu specjalistów zgadza się również co do tego, że lęk ekologiczny jest w gruncie rzeczy normalnym zjawiskiem, a stawianie diagnozy klinicznej może być ryzykowne. „Musimy zapytać, czy to bardziej patologiczne, że ktoś tak się martwi zmianami klimatycznymi, czy bardziej patologiczne jest to, że ludzie nie martwią się tym wcale?” – zastanawia się David Austern, psycholog kliniczny z NYU Langone Health.

Lęk to emocja, która popycha do zrobienia czegoś. Podejmowanie działań jest również jednym z najskuteczniejszych mechanizmów radzenia sobie z niepokojem ekologicznym. Można zacząć od małych zmian w życiu codziennym, jak recykling czy częstsze obcowanie z naturą, aż po angażowanie się w działalność grup działających na rzecz ochrony środowiska i klimatu.

Według badania Yale, który przeprowadzone zostało w grudniu 2018 r., 70% Amerykanów „martwi się” zmianami klimatu, 29% „bardzo się martwi”, a 51% z nich czuje, że są „bezradni”. Pomimo tych uderzających statystyk większość ludzi nie zdaje sobie sprawy z tego, jak powszechny jest niepokój ekologiczny. Ludzie też nie wiedzą, jak o tym mówić. Kryją w sobie lęk i myślą, że być może przesadzają.  

Zasada psychologii, prawo Yerkesa-Dodsona, pokazuje, że do pewnego momentu pobudzenie — stan taki jak czujny lub zmartwiony — sprawia, że ludzie podejmują działania i osiągają lepsze wyniki. Ale zbyt wysoki poziom lęku może stać się paraliżujący. Na przykład w jednym z badań opisano przypadki, w których strach przed ekstremalną pogodą zbliżał się do poziomu fobii. W takich przypadkach należy bezwzględnie szukać pomocy u specjalisty.

Naukowcy zwracają uwagę jeszcze na inną kwestię – uzależnień. Może do nich dojść pod wpływem długotrwałego stresu. Pod wpływem nieprzewidywalnych zmian istnieje ryzyko utraty tożsamości, podsycania wrogości i rozbijania jedności. Każdy i wszystko nagle staje się wrogie i niebezpieczne. 

Co może zmniejszyć strach o przyszłość planety?

• Zacznij o tym mówić. Mów o tym, jak się czujesz, o co się obawiasz.
• Możesz się martwić, ale nie pozwól, aby strach ciebie paraliżował.
• Jak najczęściej przebywaj w kontakcie z przyrodą.
• Angażuj się w grupy, które działają na rzecz środowiska. 
• Działaj, niech to będzie segregacja śmieci, recykling, rezygnacja z foliowych torebek, plastiku. 
• Przyjmuj postawę slow life. 

Warto wiedzieć:  Tych kilka sygnałów może zwiastować, że bliska osoba chce popełnić samobójstwo 

Źródło: Live Science, PAP