Czy antydepresanty faktycznie leczą przewlekły ból? Zaskakujące ustalenia

Międzynarodowe Stowarzyszenie Badania Bólu (The International Association for the Study of Pain) określa przewlekły ból jako utrzymujący się dłużej niż normalny czas gojenia się tkanek. Przewlekły ból to taki, który nawraca lub trwa dłużej niż trzy miesiące. Według ekspertów w takim stanie życie przynajmniej jedna trzecia światowej populacji. Codzienny ból bardzo utrudnia życie i jest czynnikiem rozwoju wielu poważnych chorób, m.in. depresji. Ból nierozerwalnie wiąże się z cierpieniem psychicznym. Może być też odwrotnie: to depresja przyczynia się do przewlekłego bólu.

– Jeśli ból trwa dłużej i przybiera postać przewlekłą, przestaje pełnić funkcję ostrzeżenia. W sensie medycznym nie jest pacjentowi potrzebny, niczego nie sygnalizuje, a jedynie przysparza cierpienia. Wówczas sam staje się odrębną chorobą i może całkowicie zmienić życie człowieka. Tak jest m.in. w przypadku migren, bólów krzyża, stawów, bólów neuropatycznych – zwraca uwagę Andrzej Kübler, koordynator Centrum Leczenia Bólu i Opieki Paliatywnej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu.

W leczeniu przewlekłego bólu stosuje się m.in. środki przeciwdepresyjne, głównie leki trójpierścieniowe (ang. tricyclic antidepressants). Według niektórych teorii, niektóre systemy mózgowe odpowiedzialne za przewlekły ból i nastrój pacjenta mogą się pokrywać, dlatego preparaty zwiększające poziom dopaminy, mogą też wpłynąć korzystnie na dolegliwości bólowe.

Jednak trwające dwa lata badanie przeprowadzone przez organizację non-profit “Cochrane” wykazało właśnie, że stosowanie leków przeciwdepresyjnych w celu złagodzenia przewlekłego bólu nie jest uzasadnione.

Antydepresanty wcale nie łagodzą bólu?

Analiza obejmowała 176 badań z udziałem niemal 30 tysięcy uczestników. Zweryfikowano łącznie 25 różnych leków przeciwdepresyjnych. (m.in. duloksetynę, fluoksetynę, paroksetynę i sertralinę). Wykazano, że tylko jedna ze wszystkich analizowanych substancji (duloksetyna)  faktycznie przynosi ulgę w bólu. Potrzeba jednak dalszych badań.

– Obecnie wygląda naprawdę dobrze, jeśli chodzi o krótkotrwałe uśmierzanie bólu, ale chcę podkreślić, że pacjentom nie przepisuje się duloksetyny ani żadnego leku przeciwdepresyjnego przez trzy tygodnie, cztery tygodnie, sześć tygodni, lecz przez sześć miesiące. To naprawdę szokujące, że nie mamy żadnych dowodów na długotrwałe stosowanie nawet duloksetyn – tłumaczy autor badania, prof. Tamar Pincus z Uniwersytetu w Southampton.

Uwaga: naukowcy ostrzegają, że osoby, które przyjmują antydepresanty, nie powinny, pod wpływem wyników badań, rezygnować z leczenia bez konsultacji z lekarzem. Należy też pamiętać, że każdy pacjent inaczej reaguje na dany lek. Dlatego potrzeba dodatkowych badań na ten temat.

– Przewlekły ból jest problemem dla milionów, którym przepisuje się leki przeciwdepresyjne bez wystarczających dowodów naukowych, że pomagają, ani zrozumienia długoterminowego wpływu na zdrowie – komentuje autorka badań, Tamar Pincus z Uniwersytetu w Southampton.

Zobacz także

Czy leki przeciwdepresyjne uzależniają? Wyjaśniamy

Depresja może powodować urojenia. Tak rozpoznasz depresję psychotyczną

Źródło:

• Birkinshaw H, Friedrich CM, Cole P, Eccleston C, Serfaty M, Stewart G, White S, Moore RA, Phillippo D, Pincus T. Antidepressants for pain management in adults with chronic pain: a network meta-analysis. Cochrane Database Syst Rev. 2023 May 10;5:CD014682. doi: 10.1002/14651858.CD014682.pub2. PMID: 37160297.