Różne oblicza depresji. Zaburzenia nastroju i stosowane terapie

W zmiennych warunkach życia człowieka dochodzi do naturalnych krótkookresowych zmian nastroju. Jeśli wahania te stają się coraz częstsze, większe i skrajne i pojawiają się bez czynników zewnętrznych mówimy o zmianach endogennych w układzie neuronalnym mózgu. 

Epizody manii i depresji w zaburzeniach nastroju 

Czas chorego można podzielić na czas depresji lub manii. Dla depresji charakterystyczne jest uczucie niepokoju, bezsilności i pustki. Towarzyszy temu pesymistyczna ocena przeszłości i przyszłości. Codzienne obowiązki sprawiają duże trudności, związane jest to ze spadkiem energii, napędu psychoruchowego, zaburzeniem rytmu okołodobowego i lękiem. Utrata zainteresowania światem zewnętrznym, izolacja od otoczenia i nadmierna koncentracja na chorobie, w połączeniu ze wszystkimi innymi negatywnymi odczuciami, mogą prowadzić do nasilonych myśli samobójczych. Mania charakteryzuje się występowaniem podwyższonego bądź drażliwego nastroju. Podwyższony nastrój przez chorego przyjmowany jest jako coś przyjemnego, dające poczucie szczęścia. To okres podwyższonej samooceny, poczucia wartości, nagłych planów, ryzykownych inwestycji, lekkomyślnych zachowań i zwiększonej energii seksualnej. 

Zaburzenia nastroju – podział według ICD-10

• F30 – epizod maniakalny;
• F31 – zaburzenia afektywne dwubiegunowe ChAD I i ChAD II;
• F32 – epizod depresyjny;
• F33 – zaburzenia depresyjne nawracające (zaburzenia afektywne jednobiegunowe).

F34 – Uporczywe zaburzenia nastroju (afektywne)

• F34.0 – cyklotymia; 
• F34.1 – dystymia.

F38 – Inne zaburzenia nastroju (afektywne)

F39 – Zaburzenia nastroju (afektywne), nie określone

Poza klasyfikacją ICD-10 wyróżnia się również sezonowe zaburzenia nastroju. 

Zaburzenia nastroju – leczenie  

W leczeniu zaburzeń nastroju stosuje się psychoterapią połączoną z farmakoterapią. Podawane są leki stabilizujące nastrój (lit), leki przeciwpsychotyczne, pacjenci z myślami samobójczymi, myślami autodestrukcyjni, nasilonymi objawami psychotycznymi i przejawami zagrożenia dla siebie i innych hospitalizowani są w szpitalu psychiatrycznym. Czas terapii uzależniony jest od stopnia zaburzenia i czasu jej trwania. Najważniejsze jest zapewnienie bezpieczeństwa chorego. 

W epizodach manii w początkowej fazie podawane są leki stabilizujące nastrój (lit) oraz leki przeciwpsychotyczne. Ma to zapobiec zaburzeniom zachowania występujących w ostrej manii. Po pewnym czasie, gdy zaczną działać leki stabilizujące nastrój, odstawia się leki przeciwpsychotyczne. Zbyt szybkie przerwanie leczenia może spowodować nawrót choroby.

Psychoterapia, jej przebieg, metody są zależne od wielu czynników. Dobrym przykładem jest terapia poznawczo-behawioralna, nastawiana na zmianę przekonań depresyjnych i mobilizowanie chorego do podejmowania różnego rodzaju aktywności. 

Ogromną rolę w terapii osób chorych na zaburzenia nastroju odgrywają najbliżsi. Aby skutecznie pomagać, osoby z otoczenia chorego powinni stosować do kilku ważnych porad:

• Nie zmuszaj chorego do podjęcia aktywności na siłę. Pamiętaj, że z pozoru błaha czynność może w danym momencie przerastać jego możliwości. Znacznie lepszym sposobem jest przyjęcie metody "małych kroczków".
• Nie wyręczaj chorego w codziennych czynnościach, pozbawiasz go tym samym możliwości.
• Unikaj sformułowań "Weź się w garść". Powtarzanie choremu, że "wszystko będzie dobrze" może prowadzić do poczucia niezrozumienia i osamotnienia w obliczu choroby.
• Daj czas. Wychodzenie z depresji to proces powolny i długotrwały. 
• Nie przerywaj choremu w wykonywaniu czynności, którą zaczął, nawet jeśli zajmuje mu to zbyt wiele czasu.
• Jeśli chory informuje cię o myślach samobójczych, nie bagatelizuj tego sygnału. Nie wstydź się pytać i prosić o wsparcie również wtedy, gdy czujesz, że po prostu nie dajesz już rady. Nigdy nie zapominaj także o swoich potrzebach i zdrowiu. 

Przyczyny zaburzeń nastroju nie są znane. Wymienia się predyspozycje genetyczne, zażywanie narkotyków lub stresujące i traumatyczne wydarzenia w życiu.