Oceń
Twórcą terminu “Efekt Lucyfera” jest Philip Zimbardo, znany amerykański psycholog. Za sprawą jego przerażającego eksperymentu, określenie to zaczęło funkcjonować w kulturze masowej. Twórca badania sam był zaskoczony jego wynikiem.
Okrutne badanie
Wszystko zaczęło się w roku 1971, kiedy to psycholog opublikował w lokalnej gazecie ogłoszenie o poszukiwaniu ochotników do swojego badania. Dotyczyło ono życia w więzieniu. Uczestnicy eksperymentu mieli otrzymywać za swoją pracę… 15 dolarów dziennie. Wyłoniono 18. kandydatów, w pełni władz umysłowych. Podzielono ich losowo na strażników i więźniów. Cele urządzono w podziemiach gmachu Wydziału Psychologii Uniwersytetu Stanforda. Strażnicy nosili mundury, otrzymali też pałki policyjne i ciemne okulary, natomiast więźniów ubrano w długie koszule z numerami, nogi unieruchomiono łańcuchem z kłódką. “Więźniowie” mieli przestrzegać regulaminu, a strażnicy mieli ich pilnować. Był jeden warunek: nie mogli bić więźniów.
Chociaż badanie zaplanowano na dwa tygodnie, konieczne było przerwanie go już po sześciu dniach, ze względu na pogarszającą się kondycję psychiczną uczestników badania. Wśród “więźniów” wystąpiły przypadki załamania nerwowego, natomiast strażnicy zaczęli tak dobrze odgrywać swoje role, że z łatwością przychodziło im znęcanie się nad podopiecznymi.
Dlaczego tak szybko stajemy się okrutni?
Philip Zimbardo po zakończeniu badań przyznał, że nie spodziewał się takich konsekwencji. Studenci, z dobrych ludzi, w ciągu kilku dni zmienili się w oprawców. Wystarczyło stworzyć im do tego odpowiednie warunki. To, co mogło mieć wpływ na tak drastyczną przemianę, to m.in.:
- anonimowość ofiar (jednolity strój, identyczne “oznakowanie”)
- możliwość przedmiotowego traktowania innych
- poczucie bezkarności, przyzwolenie na zło
- solidarność grupy strażników
Te wszystkie czynniki składają się na tzw. Efekt Lucyfera. Jego ofiarami możemy stać się w każdym momencie życia, jeśli wystąpią podobne okoliczności. Jednym słowem, istnieją warunki, które dobrych ludzi w kilka chwil zmieniają w złych, choć nie zawsze musi tak być.
Chociaż w późniejszych latach wykryto wiele nieścisłości w badaniu, sam autor broni swojej idei. Przyznaje jednak, że Przyznaje jednak, że nie traktował eksperymentu jak badania naukowego, a raczej “demonstrację psychologicznego fenomenu”.
Źródło Focus, Philip G. Zimbardo, “Efekt Lucyfera: Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?”, redakcja naukowa: Maria Materska, tłumaczenie: Anna Cybulko, Joanna Kowalczewska, Józef Radzicki, Marcin Zieliński, wyd. PWN 2008
Oceń artykuł
