Emocje związane z ciężkim przeżyciem mogą trwać wiele lat. Czym jest trauma i jak się ją leczy?

Trauma to reakcja na gwałtowne i przykre przeżycie, której towarzyszy trwała zmiana w psychice. Ludzie często nadużywają tego terminu, określając nim stan będący odpowiedzią na wszystkie przykre wydarzenia. Tymczasem trauma to głęboki uraz psychiczny, który powoduje szok i poziom ekstremalnego stresu, mogący prowadzić do chorób psychicznych.

Zobacz także: Toksyczny wstyd zniewala. Skąd się bierze i jak sobie z nim radzić?

Stresory traumatyczne to sytuacje zagrażające bezpieczeństwu człowieka i powodujące strach, przerażenie i bezradność. Efektem traumy może być żałoba, lęk, depresja, nasilone zachowania autoagresywne czy myśli samobójcze. Osoba, która ich doświadcza, może mieć trudności z powrotem do poprzedniego funkcjonowania. 

Osoby, które doznały ciężkich przeżyć, takich jak wykorzystywanie seksualne, gwałt, uwięzienie, wypadek, tortury, pobyt w obozie koncentracyjnym, katastrofy, klęski żywiołowe, mogą reagować objawami stresowymi nawet kilka lat po traumatycznej sytuacji. Mając je na uwadze, psychiatrzy stworzyli termin zespół stresu pourazowego (PTSD), czyli zaburzenie lękowe, zaliczane do kategorii reakcji na ciężki stres, charakteryzujące się przedłużoną lub opóźnioną reakcją na czynnik stresowy.

Trauma - rodzaje

• trauma z dzieciństwa 

W niektórych dysfunkcyjnych i patologicznych rodzinach dzieci doświadczają przemocy ze strony najbliższych. Dochodzi do wykorzystywania fizycznego (bicie, popychanie, kopanie). Równie częste jest wykorzystanie emocjonalne (krytykowanie, budzenie poczucia winy u dziecka, ośmieszanie, zawstydzanie, szantaż emocjonalny, manipulacja) lub seksualne. Do traumy u dzieci mogą prowadzić też: śmierć rodzica, długotrwała separacja od bliskich czy rozwód. Takie traumatyczne wydarzenia mogą dać o sobie znać nawet wiele lat później i wymagają leczenia.

• trauma po wypadku

Wypadek drogowy to jeden ze stresorów traumatycznych, który może spowodować PTSD. Traumatyczna reakcja może nasilać się wtedy, kiedy osoba, która doświadczyła przykrego wydarzenia, uświadomi sobie odpowiedzialność za swoje życie i życie pasażerów. Z kolei trauma może zostać złagodzona dzięki szybkiej reakcji, jeśli ofiary wypadku zostaną szybko hospitalizowane oraz zapewniona będzie opieka lekarska i psychologiczna dla osób dla ofiar i ich rodzin.

• trauma po porodzie

Szacuje się, że 1,5–5,6% rodzących przeżywa traumę po porodzie. Trudna sytuacja wraca do nich w koszmarnych snach, mają problem z przypomnieniem sobie przebiegu porodu lub słyszą płacz dziecka. Traumę po porodzie może spowodować nawet trudny poród z bólem i komplikacjami. Do najczęstszych przyczyn tego rodzaju traumy zalicza się najczęściej utratę dziecka po porodzie, traumatyczne doświadczenia w poprzednich ciążach, utratę kontroli nad sytuacją, samotne macierzyństwo, trudne warunki materialne, nieplanowaną ciążę, brak wsparcia ze strony partnera czy personelu oraz osobowość niedojrzałą.

• trauma wojenna

Zespół stresu pourazowego może wystąpić wśród żołnierzy uczestniczących w misjach wojskowych. Po powrocie do domu trauma wojenna powraca do nich w koszmarach, wykazują czujność nieadekwatną do sytuacji czy są nadmiernie podejrzliwi. 

• trauma po katastrofie i klęsce żywiołowej

Klęski żywiołowe (trzęsienia ziemi, powodzie, tsunami), katastrofy czy terroryzm to gwałtowne zjawiska niszczące życie i mienie. Osoby, które ich doświadczyły, już do końca życia będą bać się o siebie i swoich bliskich, dlatego wymagają długotrwałej opieki psychiatrycznej.

Jak ludzie reagują na sytuacje ekstremalne? Według psychologów w sytuacji katastrof i klęsk żywiołowych wyróżniamy następujące etapy:

• odrętwienie psychiczne – dezorientacja i uczucie szoku bezpośrednio po zdarzeniu. Ludzie nie wiedzą, co się stało;
• automatyczne działanie – ofiary działają instynktownie, słabo pamiętają to, co się wydarzyło;
• wspólny wysiłek – ludzie współdziałają ze sobą podczas katastrofy, są dumni ze swoich czynów;
• rozczarowanie i poczucie opuszczenia – ofiary na tym etapie mogą dopiero zacząć odczuwać skutki tragedii;
• proces dochodzenia do siebie – końcowe stadium traumy po katastrofie, ludzie próbują znaleźć sens po poniesionej stracie.

Zobacz także

0

Syndrom Marilyn Monroe dotyka coraz więcej kobiet. Na czym polega?

Już w weekend stresujesz się na myśl o pracy? To może być syndrom poniedziałku

Trauma - objawy

Charakterystyczne objawy traumy:

• natrętne wspomnienia, obrazy i dźwięki, w których traumatyczne zdarzenie przeżywane jest na nowo, tzw. reminiscencje i flashbacki. Stresowa sytuacja odtwarzana jest na nowo ze wszystkimi emocjami, które jej towarzyszyły, takimi jak: lęk, poczucie zagrożenia, bezradność, złość, panika, smutek;
• unikanie sytuacji, które mogłyby przypominać przeżyty uraz;
• koszmary, w których przywoływana jest traumatyczna sytuacja, a w konsekwencji bezsenność;
• „odrętwienie” i otępienie uczuciowe, zamarcie bez ruchu;
• przyspieszony oddech i puls;
• drżenie, płacz w reakcji na bodziec przypominający uraz psychiczny;
• ataki paniki i agresji;
• izolacja, brak reakcji na próbę kontaktu;
• obawy o życie swoje i swoich bliskich;
• nadmierna czujność;
• nadmierne pobudzenie;
• napięcie lękowe;
• depresja;
• anhedonia - niezdolność odczuwania przyjemności;
• zaburzenia nastroju;
• niestabilność emocjonalna,
• myśli samobójcze,
• objawy somatyczne: bóle głowy, kręgosłupa, żołądkowo-jelitowe.

Trauma - leczenie

Jeśli objawy traumy są wyjątkowo nasilone i utrudniają funkcjonowanie, warto zwrócić się o pomoc do specjalisty. Leczeniem traumy zajmuje się psycholog i psychiatra. W poważniejszych przypadkach lekarz może przepisać leki przeciwdepresyjne i przeciwlękowe, które złagodzą nieprzyjemne objawy.

W przypadku traumy dużą rolę odgrywają wszelkie grupy wsparcia czy psychoterapia grupowa, gdzie ludzie mogą się podzielić trudnymi doświadczeniami i uświadomić sobie, że nie zostali sami z problemem. 

W leczeniu traumy pomocne są także zmniejszające lęk, dzięki lepszemu poznaniu siebie, terapia behawioralna i biofeedback.

Trauma może towarzyszyć nam wiele lat po zdarzeniu, które do niej doprowadziło. Aby wyjść z tego stanu, trzeba chęci, motywacji, a nierzadko także specjalistycznej pomocy. Pamiętaj, że zwracanie się o nią nie jest niczym wstydliwym. Ludzie borykają się z różnymi problemami, przeżywają w życiu różne sytuacje, które mogą zostawić uszczerbek na ich zdrowiu. Najważniejsze jest zdiagnozowanie tego, co się dzieje, a następnie działanie. Zdrowie psychiczne jest tak samo ważne, jak zdrowie fizyczne. Musisz pamiętać o tym, żeby o nie dbać.

Pamiętaj, że powyższy artykuł nie zastąpi wizyty lekarskiej.