Obowiązkowe testy dla starszych kierowców? To może być konieczne
Czy osoby po 70. lub 75. roku życia powinny przechodzić specjalne testy sprawdzające ich funkcje poznawcze? Nowe badania rzucają nowe światło na tę sprawę.
Czy osoby po 70. roku życia powinny przechodzić obowiązkowe badania, pozwalające stwierdzić, czy nadal są w stanie samodzielnie prowadzić samochód? To pytanie pojawia się w związku z opublikowaniem na łamach „Journal of the American Geriatrics Society” wyników najnowszego badania naukowców z Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health.
Zmiana prawa drogowego w Japonii a liczba wypadków
Ich celem było sprawdzenie, czy obowiązująca od 2017 r. w Japonii zmiana prawa drogowego, która wprowadziła nakaz odnowienia prawa jazdy przez osoby po 75. roku życia oraz wykonania przez nie obowiązkowych badań przesiewowych funkcji poznawczych, wpłynęła na liczbę kolizji na drogach. Warto dodać, że w przypadku zdiagnozowania demencji uprawnienia takich kierowców były zawieszone lub cofnięte.
Badacze przeanalizowali dane policyjne, dotyczące wypadków drogowych z udziałem osób w wieku 70 lat lub starszych, do których doszło w okresie od lipca 2012 r. do grudnia 2019 r. Okazało się, że we wskazanym czasie miało miejsce blisko 603 tys. kolizji z udziałem pojazdów prowadzonych przez osoby po 70. roku życia i prawie 197 tys. wypadków z udziałem pieszych i rowerzystów z tej samej grupy wiekowej.
Naukowcy zauważyli jednak, że po zaostrzeniu polityki drogowej w 2017 r. liczba kolizji wśród kierowców płci męskiej wyraźnie się zmniejszyła, choć – co ciekawe – jednocześnie wzrosła liczba obrażeń i urazów wśród starszych pieszych i rowerzystów. Zdaniem specjalistów cofnięcie prawa jazdy niektórym osobom w podeszłym wieku doprowadziło do szukania przez nich alternatywnych sposobów poruszania się po mieście, np. na rowerze czy pieszo, stąd niespodziewany wzrost zdarzeń w tej grupie wiekowej.
Badania dla kierowców obowiązkowe dla osób starszych?
– Osoby starsze są podatne na schorzenia, które zwiększają ryzyko kolizji – napisał dr Haruhiko Inada, główny autor publikacji i dodał, że w Japonii w 2019 roku 41 śmiertelnych kolizji przypisano omyłkowemu naciśnięciu pedału gazu zamiast hamulca. Aż 68 proc. tego rodzaju wypadków zostało spowodowanych przez kierowców powyżej 75 lat. Jego zdaniem, aby zapobiec wypadkom, należy wprowadzić testy poznawcze przy odnawianiu prawa jazdy. Niektóre kraje, takie jak Dania, Japonia, czy regiony (Ontario, Tajwan) takie wymagania już wprowadziły.
Zwiększenie liczby wypadków drogowych powodowanych przez osoby starsze staje się coraz większym problemem, praktycznie na całym świecie. To efekt starzenia się społeczeństw. Niedawne badanie przeprowadzone w Wielkiej Brytanii wykazało, że ponad połowa kierowców powyżej 60. roku życia poparłaby nakaz odnawiania prawa jazdy co pięć lat po osiągnięciu wieku 70 lat. Obecnie kierowcy w tym kraju muszą odnawiać swoje uprawnienia co trzy lata, jednak proces ten nie wymaga od nich poddania się badaniom medycznym, a tym bardziej kontroli funkcji poznawczych.
W Polsce wydawane są tylko prawa jazdy z datą ważności. Nowy wzór obowiązuje od 19 stycznia 2013 r. Co prawda są jeszcze kierowcy, którzy mają dokumenty bez wpisanej daty ważności (wyrabiali prawo jazdy przed wejściem w życie nowych przepisów), ale i oni muszą w wyznaczonym przez ustawodawcę terminie wymienić taki dokument na nowy. Najdłużej prawo jazdy można mieć przez 15 lat, ale pod warunkiem, że kierowca w chwili badania przed otrzymaniem dokumentu był w pełni zdrowy, nie miał problemów ze wzrokiem czy innych przeciwwskazań do prowadzenia pojazdu.
Czy więc badania, także funkcji poznawczych, u osób starszych, chcących kierować pojazdami mechanicznymi, staną się standardem? Nie wiadomo. Jak słusznie zauważył dr Inada, samochód czy rower dają osobom starszym pewną niezależność i swobodę poruszania się. Rozmowy z nimi o ewentualnej rezygnacji z tego typu środka transportu mogą być bardzo trudne i naruszać ich godność. Utrata uprawnień może też uderzać w seniorów zamieszkujących obszary wiejskie – dosłownie może wiązać się z wykluczeniem komunikacyjnym.
Źródło: "Association between mandatory cognitive testing for license renewal and motor vehicle collisions and road injuries", Haruhiko Inada MD, PhD, Jun Tomio MD, PhD, Shinji Nakahara MD, PhD, Masao Ichikawa PhD, Journal of the American Geriatrics Society, 25 January 2023, https://doi.org/10.1111/jgs.18157.
Tu się dzieje
