Aborcja w Polsce: na co pozwala prawo? Najważniejsze informacje
Aborcja jest w Polsce tematem bardzo kontrowersyjnym. Kwestia zmian w przepisach powraca cyklicznie do publicznej dyskusji. Swoje pomysły próbują forsować zarówno przeciwnicy, jak i zwolennicy aborcji. Warto zatem wiedzieć, jak dokładnie wygląda sprawa aborcji w Polsce. Na co pozwala prawo, a co jest bezwzględnie zakazane? Jak wygląda prawo aborcyjne po wyroku Trybunału Konstytucyjnego?
Aborcja to termin określający zamierzone przerwanie ciąży w wyniku zewnętrznej interwencji, na przykład w wyniku działań lekarskich. Przerywanie ciąży jest w większości krajów regulowane prawnie, w niektórych aborcja jest dozwolona, w innych całkowicie zabroniona, a w pewnych krajach dozwolona jest wyłącznie w niektórych przypadkach. Sama aborcja, jak i metody jej przeprowadzania, są przedmiotem wielu kontrowersji.
Aborcja w Polsce do 1932 roku była całkowicie zabroniona. Natomiast od 1932 roku, z przerwą w okresie okupacji niemieckiej, przerywanie ciąży jest w Polsce dozwolone tylko w określonych przypadkach.
ZOBACZ: Spór o aborcję w Polsce. Historia praw i zakazów w pigułce
Liczba dokonywanych w Polsce aborcji jest trudna do ustalenia, bo wiele z zabiegów przerywania ciąży wykonywanych jest w ukryciu. Z badania CBOS „ Doświadczenia aborcyjne Polek” z 2013 roku wynika, że co trzecia kobieta w wieku produkcyjnym przyznaje, że co najmniej raz w życiu przerwała ciążę. Ocenia się również, że nawet 15 proc. wszystkich aborcji może być dokonywanych poza granicami Polski.
Aborcja w Polsce: kiedy dozwolone jest przerwanie ciąży?
Ustawa z 7 stycznia 1993 o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. z 1993 r. nr 17, poz. 78) ograniczyła dostęp do zabiegów przerywania ciąży, określając wyłącznie trzy przypadki (wskazane powyżej), w których dopuszczalne jest przerwanie ciąży.
W Polsce kobieta może dokonać aborcji, czyli przerwać ciążę, gdy:
- ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej (bez ograniczeń ze względu na wiek płodu)
- badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu (do chwili osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej) - ten przepis zmienia wyrok TK z dnia 22.10.2020.
- zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego (do 12 tygodni od początku ciąży)
O tym, czy ciążą jest wynikiem czynu zabronionego i może zostać przerwana, stwierdza prokurator. W przypadku kobiet nieletnich zgodę na przerwanie ciąży w każdym z przypadków muszą wyrazić rodzice, opiekunowie prawni lub sąd rodzinny.
Chociaż przerywanie ciąży jest w Polsce dozwolone tylko w niektórych przypadkach, to faktem jest, że Polki dokonują aborcji także z innych powodów. Jak wskazują liczne organizacje (w tym Amnesty International), jednym z głównych powodów aborcji jest niechciana ciąża. Z tego powodu funkcjonuje tzw. podziemie aborcyjne. Aborcje wykonywane nielegalnie, po kryjomu, w niepewnych warunkach stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia kobiety. Pomimo ryzyka niektóre kobiety z wielu powodów decydują się na nielegalne przerwanie ciąży.
Zakaz aborcji w Polsce. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok
We wniosku, który trafił do TK już trzy lata temu, zaskarżono przepis, który stanowi, że aborcja jest dopuszczalna, gdy badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu, a także przepis doprecyzowujący tę regulację.
22 października 2020 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż przepis o dopuszczalności aborcji z powodu przesłanki embriopatologicznej jest niezgodny z konstytucją.
Co to oznacza? Decyzja Trybunału Konstytucyjnego w rzeczywistości zaostrza prawo aborcyjne w Polsce.
Aborcja w Polsce: dane
W 2019 roku przeprowadzono w Polsce 1110 aborcji, z czego 1074 zabiegi przeprowadzono po tym, gdy badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazały na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu.
Najczęstszym rozpoznaniem była trisomia 21, czyli zespół Downa. W wyniku takiego rozpoznania przerwano 271 ciąż bez współistniejących wad somatycznych i 164 z wadami somatycznymi.
W 200 przypadkach powodem przeprowadzenia aborcji były wady dwóch i więcej układów lub organów w przeprowadzonym badaniu obrazowym. Z kolei w 156 przypadkach lekarze rozpoznali wadę dotyczącą jednego układu lub organu.
W 88 przypadkach rozpoznanie wskazywało na trisomię 13 lub trisomię 18 ze współistniejącymi wadami somatycznymi, a w 60 przypadkach na trisomię 13 lub trisomię 18 bez współistniejących wad. Pozostałe rozpoznania to m.in. zespoły genetyczne z obrzękiem płodu i zespół Turnera ze współistniejącymi wadami somatycznymi.
W 33 przypadkach przeprowadzono zabieg, ponieważ ciąża zagrażała życiu lub zdrowiu kobiety.
W trzech przypadkach przeprowadzono aborcję, bo zachodziło uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego (jak gwałt lub kazirodztwo).
Aborcja w Polsce: jakie kary grożą za bezprawne przerwanie ciąży?
Informacja o tym, jaką karę ponieść można za bezprawne przerwanie ciąży, znajduje się w Kodeksie karnym z 1997 roku w osobnym artykule: bezprawne przerwanie ciąży.
„
Art. 152.
§ 1. Kto za zgodą kobiety przerywa jej ciążę z naruszeniem przepisów ustawy, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto udziela kobiecie ciężarnej pomocy w przerwaniu ciąży z naruszeniem przepisów ustawy lub ją do tego nakłania.
§ 3. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2, gdy płód osiągnął zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 153.
§ 1. Kto stosując przemoc wobec kobiety ciężarnej lub w inny sposób bez jej zgody przerywa ciążę albo przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza kobietę ciężarną do przerwania ciąży, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1, gdy płód osiągnął zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 154.
§ 1. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 152 § 1 lub 2 jest śmierć kobiety ciężarnej, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 152 § 3 lub w art. 153 jest śmierć kobiety ciężarnej, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
”
— Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 2018 r. poz. 1600, ze zm.)
Polskie prawo określa kary, jakie grożą za pomoc kobiecie w przerwaniu ciąży, za nakłanianie jej do tego czynu lub doprowadzenie do jej śmierci w wyniku aborcji, przy czym sama .
Aborcja w Polsce: jakie są metody przerywania ciąży?
Aborcji można dokonać na dwa sposoby: farmakologicznie lub chirurgicznie. Ostateczna decyzja zależy od wieku ciąży, stanu zdrowia kobiety, a także jej prywatnych przekonań. Każda kobieta, która zdecyduje się na przerwanie ciąży, odbywa najpierw rozmowę z lekarzem na temat możliwych powikłań poaborcyjnych. Lekarz powinien również poinformować kobietę o innych możliwościach, np. urodzeniu i oddaniu dziecka do adopcji. Co najważniejsze, kobieta nigdy nie powinna być nakłaniana do poddania się aborcji, ale z drugiej strony lekarz nie powinien również kwestionować jej decyzji, gdy ona ma do tego prawo.
Po rozmowie z lekarzem i upewnieniu się, że podejmuje świadomą decyzję, kobieta otrzymuje kilka dni do namysłu. Po upływie tego czasu może być przeprowadzona aborcja, ale wcześniej ciężarna potwierdza jeszcze raz swoją decyzję na piśmie.
Metody aborcji:
- Aborcja farmakologiczna umożliwia przerwanie wczesnej ciąży (przed upływem 9. tygodnia). Polega na podaniu środków farmakologicznych, które wywołują poronienie.
- Aborcja chirurgiczna polega na wyłyżeczkowaniu płodu (pomiędzy 10. a 22. tygodniem ciąży), rozszerzeniu szyjki macicy i aspiracji, czyli odessaniu pod ciśnieniem (możliwa w 7-12. tygodniu ciąży), wywołaniu akcji skurczowej za pomocą prostaglandyn lub oksytocyny (drugi trymestr: 12-22. tydzień ciąży).
Tu się dzieje
