Ubezpieczenie zdrowotne: wszystko, co musisz wiedzieć

Natalia Kovacs

5 min. czytania

Aktualizacja 18.11.2021

13.02.2018 13:02

Podziel się

Udostępnij przez:

Zareaguj Reakcja

Ubezpieczenie zdrowotne ma na celu ochronę zdrowia człowieka. W ramach ubezpieczenia każdy może korzystać ze świadczeń zdrowotnych — leczyć się, przebywać w szpitalu lub w uzdrowisku. W Polsce istnieje obowiązek ubezpieczenia, któremu podlegają wszyscy obywatele zatrudnieni na umowę o pracę, dzieci i studenci, emeryci i renciści. Jeśli nie ubezpiecza pracodawca, uczelnia lub rodzic — osoba dorosła może ubezpieczyć się we własnym zakresie. Dowiedz się, dlaczego warto opłacać składki na ubezpieczenie zdrowotne i czym grozi przerwanie ciągłości ubezpieczenia.

Ubezpieczenie zdrowotne gwarantuje każdemu człowiekowi dostęp do podstawowych świadczeń zdrowotnych. Dzięki opłacaniu składek na ubezpieczenie zdrowotne można korzystać na przykład z konsultacji lekarskich, opieki zdrowotnej w szpitalu, rehabilitacji, a nawet pobytu w uzdrowisku. Ważne ubezpieczenie zapewnia możliwość leczenia i korzystania z profilaktyki zdrowotnej: badań kontrolnych, laboratoryjnych.

W Polsce wyróżnia się

, czyli opłacane przez pracodawcę lub uczelnię i

, czyli opłacane w prywatnym zakresie. Warto jednak podkreślić, że brak ciągłości ubezpieczenia zdrowotnego ma poważne konsekwencje finansowe. Osoby, które przez dłuższy okres nie były ubezpieczone, muszą uregulować dług w NFZ.

Ubezpieczenie zdrowotne — rodzaje

Wyróżnia się dwa rodzaje ubezpieczeń zdrowotnych: obowiązkowe i dobrowolne. Ubezpieczenie obowiązkowe dotyczy między innymi osób, które zatrudnione są na umowie o pracę, są zarejestrowane jako bezrobotni lub przeszli na rentę, emeryturę. Dobrowolne ubezpieczenie przeznaczone jest dla osób, które nie mają innej możliwości uzyskania prawa do świadczeń zdrowotnych. Są to na przykład osoby, które pracują na podstawie umowy o dzieło lub nie są zarejestrowane jako bezrobotni i nie posiadają zatrudnienia.

Nie ma obowiązku opłacania składek na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne, ale osoby pozostające bez ważnego ubezpieczenia zmuszone są pokrywać wszystkie koszty leczenia na własną rękę. Ponadto, jeśli kiedyś zdecydują się ubezpieczyć, będą musiały słono zapłacić za przerwę w ciągłości ubezpieczenia.

Prawo do świadczeń zdrowotnych ustaje najczęściej dopiero po 30 dniach od dnia wygaśnięcia ubezpieczenia.

Ubezpieczenie zdrowotne obowiązkowe

Zgodnie z przepisami Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne dotyczy:

pracowników i zleceniobiorców — zatrudnionych na przykład na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenie;
osób prowadzących działalność gospodarczą;
dzieci, studentów, uczniów;
emerytów i rencistów;
bezrobotnych (osób zarejestrowanych w urzędzie pracy jako bezrobotni).

Dokładne wyszczególnienie osób, które podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, można znaleźć w art. 66 ust. 1 Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Osoba, która podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, nabywa prawo do świadczeń już od momentu, gdy zostanie zgłoszona do ubezpieczenia w ZUS, nie w momencie opłacenia pierwszej składki. Osoby ubezpieczone mają dodatkowy obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia członków rodziny, którzy nie mają ubezpieczenia — nie dotyczy to osób, które ukończyły 26. rok życia. Niestety, w momencie wygaśnięcia ubezpieczenia obowiązkowego (np. po rozwiązaniu umowy o pracę), prawo do świadczeń tracą także członkowie rodziny, których zgłosiło się wcześniej do ubezpieczenia.

Pracodawca ma obowiązek złożenia w Narodowym Funduszu Zdrowia wniosku o objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym danej osoby. Pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę nie mogą dobrowolnie zrezygnować z ubezpieczenia, ponieważ pracodawca ma obowiązek odprowadzania za nich składki. Można zrezygnować z ubezpieczenia, np. zmieniając charakter umowy na umowę o dzieło.

Jeśli studenta ubezpiecza uczelnia, to prawo do świadczeń zdrowotnych ustaje dopiero po 4 miesiącach od dnia wygaśnięcia ubezpieczenia (ukończenia studiów).

Ubezpieczenie zdrowotne dobrowolne

Po utracie pracy lub skończeniu edukacji, gdy dana osoba nie podjęła jeszcze zatrudnienia, konto w ZUS przestaje być zasilane składkami na ubezpieczenie zdrowotne. Wtedy należy zrobić szybki rachunek zysków i strat. Można ubezpieczyć się dobrowolnie i odprowadzać składki we własnym zakresie. Wtedy ciągłość ubezpieczenia jest zachowana i można swobodnie korzystać z publicznej służby zdrowia za darmo. Takie działanie chroni także przed odpowiedzialnością w przyszłości.

Jeśli dana osoba nie przedłuży ubezpieczenia i za jakiś czas będzie chciała lub będzie musiała skorzystać ze świadczeń służby zdrowia, to zostanie jej wystawiony spory rachunek. Co więcej, chcąc się ponownie ubezpieczyć, ZUS naliczy odpowiednią „karę” za okres, kiedy nie było ciągłości ubezpieczenia zdrowotnego. Warto zatem odpowiednio przemyśleć swoje zamiary i jeśli pozwalają na to finanse, płacić składki jako osoba prywatna.

Uwaga! Osoba nie posiadająca ubezpieczenia zdrowotnego zmuszona jest pokrywać samodzielnie wszystkie koszty leczenia!

Kto może ubezpieczyć się dobrowolnie?

Osoby, które nie są objęte obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce, w Unii Europejskiej oraz w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), jeżeli mieszkają na terytorium Polski.
Osoby, które nie są objęte obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu wykonywanej pracy (np. umowy o pracę), nie są ubezpieczone przez uczelnie lub w innym miejscu. Nie są także zgłoszone do ubezpieczenia jako członkowie rodziny osoby ubezpieczonej.
Wolontariusze.

Jak ubezpieczyć się dobrowolnie?

Osoba, która chce przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego, zobowiązana jest do podpisania umowy z NFZ na czas nieokreślony. Taką umowę można w każdej chwili rozwiązać, poprzez złożenie rezygnacji w oddziale NFZ. Umowa wygasa w momencie, gdy dana osoba uzyska obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne (np. zostanie zgłoszona przez pracodawcę).
Do podpisania umowy wymagane są: dokument tożsamości, dokument potwierdzający ostatni okres ubezpieczenia (świadectwo pracy) lub decyzja o zawieszeniu/zakończeniu działalności gospodarczej.
Po podpisaniu umowy w NFZ ubezpieczający się jest zobowiązany dokonać zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego do ZUS. Zostanie wyliczona wysokość składki, która zmienia się co kwartał. Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne ustanie, gdy narosną zaległość w opłacaniu składek przez minimum miesiąc.

Osoba ubezpieczona dobrowolnie ma obowiązek zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny, którzy nie posiadają tytułu do tego ubezpieczenia. Nie powoduje to konieczności opłacenia dodatkowej składki.

Ubezpieczenie zdrowotne: kara za brak ubezpieczenia

Osoba, która chce przystąpić do ubezpieczenia zdrowotnego po dłuższej przerwie, zobowiązana jest do wpłacenia opłaty dodatkowej na konto NFZ. Wysokość opłaty uzależniona jest od długości przerwy w ubezpieczeniu. W niektórych uzasadnionych przypadkach NFZ może odstąpić od pobrania opłaty lub rozłożyć ją na raty. Osoba mająca podstawy do uniknięcia opłaty powinna wypełnić specjalny wniosek i złożyć go w oddziale NFZ.

w przypadku przerwy od 3 miesięcy do roku — 20% dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki, opłata musi być wpłacona w całości,
w przypadku przerwy od roku do 2 lat — 50% dochodów, opłata może być rozłożona na maksymalnie 3 raty,
w przypadku przerwy od 2 do 5 lat — 100% dochodów, możliwość rozłożenia na 6 rat,
w przypadku przerwy od 5 do 10 lat — 150% dochodów, opłata może być rozłożona na 9 rat,
w przypadku przerwy powyżej 10 lat — 200% dochodów, możliwość rozłożenia na 12 rat.

NFZ daje możliwość ponownego ubezpieczenia, gdy zostaną uregulowane wszelkie należności względem Funduszu.

od 3 miesięcy do roku — opłata wynosi nie mniej niż 947,98 zł (20% podstawy wymiaru) i jest wnoszona w całości;
powyżej roku do 2 lat — opłata wynosi nie mniej niż 2369,96 zł (50% podstawy wymiaru) i możliwe jest rozłożenie jej na 3 raty;
powyżej 2 do 5 lat — opłata wynosi nie mniej niż 4739,91 zł (100% podstawy wymiaru) i możliwe jest rozłożenie jej na 6 rat;
powyżej 5 do 10 lat — opłata wynosi nie mniej niż 7109,87 zł (150% podstawy wymiaru) i możliwe jest rozłożenie jej na 9 rat;
powyżej 10 lat — opłata wynosi nie mniej niż 9479,82 zł (200% podstawy wymiaru) i możliwe jest rozłożenie jej na 12 rat.

Dlaczego NFZ nalicza dodatkową opłatę? Dodatkowa opłata jest zabezpieczeniem w sytuacji, gdy ktoś chciałby się ubezpieczyć tylko wtedy, gdy na przykład dowie się o chorobie i zrezygnuje z ubezpieczenia tuż po wyleczeniu. Duża część osób mogłaby zawierać umowy wyłącznie na okres leczenia szpitalnego lub rehabilitacji. Niestety rezygnacja z opłat dodatkowych naliczanych za okres przerwy w ciągłości ubezpieczenia oznaczałaby konieczność podwyższenia składek dla osób ubezpieczonych obowiązkowo na rzecz leczenia osób ubezpieczonych dobrowolnie.

Zobacz także