Przemoc w rodzinie. Jak założyć Niebieską Kartę?

Agata Kulesza złożyła pozew rozwodowy. Według doniesień tygodnika „Na żywo” w rodzinie była założona Niebieska Karta. O przemocy w związku z byłym partnerem, na łamach „Wysokich Obcasów”, poinformowała też Weronika Rosati. Zgodnie z działaniami podjętymi w procedurze Niebieska Karta wyłącznie przez Policję (bez danych z działalności innych, upoważnionych do zwalczania przemocy domowej, podmiotów pozapolicyjnych), w 2018 ofiarami przemocy domowej padło ponad 88 tys. osób, w tym 65 tys. kobiet, 10 tys. mężczyzn i 12 tys. dzieci.

Niebieska Karta – jak założyć

Procedura założenia Niebieskiej Karty wszczynana jest na podstawie Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Na jej mocy wydane zostało Rozporządzenie z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskiej Karty oraz wzorów stosowanych w niej formularzy.

Podmiotami uprawnionymi do założenia Niebieskiej Karty są:

• policjant,
• pracownik socjalny,
• lekarz,
• pielęgniarka,
• położna,
• ratownik medyczny,
• nauczyciel,
• psycholog szkolny.

Założenie Niebieskiej Karty następuje poprzez wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A”. Znajdują się w nim rubryki dotyczące danych osób pokrzywdzonych i osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, są także szczegółowe pytania o formę i częstość stosowanej przemocy, a także miejsce na udokumentowanie historii przemocy w rodzinie.

Zgodnie z zapisami rozporządzenia rozmowa z ofiarą przemocy przeprowadzana jest „w warunkach gwarantujących swobodę wypowiedzi i poszanowanie godności tej osoby oraz zapewniających jej bezpieczeństwo”.

Jeśli sprawa dotyczy dziecka, rozmowa przeprowadzana jest w obecności rodzica, opiekuna prawnego lub faktycznego. Jeśli podejrzanymi o przemoc są opiekunowie, rozmowę „przeprowadza się w obecności pełnoletniej osoby najbliższej” w rozumieniu Kodeksu karnego. Działania z udziałem dziecka „powinny być prowadzone w miarę możliwości w obecności psychologa”.

Przemoc w rodzinie – definicja

Po wypełnieniu formularza „Niebieska Karta — A” osoba, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, dostaje formularz „Niebieska Karta — B”. Zawiera on m.in. definicję przemocy w rodzinie: „jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą”.

Warto wiedzieć, że przemoc w rodzinie to nie tylko przemoc fizyczna czy seksualna, ale także m.in.

• wyśmiewanie;
• szydzenie;
• lżenie;
• poddawanie stałej krytyce,
• kontrolowanie i ograniczanie kontaktu z bliskimi;
• zmuszanie do oddawania uzyskiwanych środków finansowych;
• uniemożliwienie podjęcia pracy;
• niezaspakajanie podstawowych potrzeb materialnych;
• niszczenie rzeczy osobistych;
• demolowanie mieszkania;
• wynoszenie sprzętów domowych i ich sprzedawanie;
• pozostawianie bez opieki osoby, która z powodu choroby, niepełnosprawności bądź wieku nie może samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb.

Warto podkreślić, że ofiarami przemocy w rodzinie, w rozumieniu przepisów o Niebieskiej Karcie, mogą być także partnerzy pozostający w związkach nieformalnych.

Niebieska Karta – konsekwencje

Po założeniu Niebieskiej Karty powoływany jest zespół, który ma na celu wdrożenie konkretnych działań. Jest to m.in.: udzielenie pomocy osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie; podjęcie działania w stosunku do osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie; zaproszenia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, na spotkanie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej; opracowanie indywidualnego planu pomocy.

Na spotkaniu grupy roboczej zostaje wypełniony formularz „Niebieska Karta — C”, w którym zawarta jest diagnoza sytuacji oraz indywidualny plan pomocy wraz z harmonogramem wizyt odpowiednich przedstawicieli.

Natomiast z podejrzanym sprawcą przemocy wypełnia się formularz „Niebieską Kartę – D”. Znajdują się w nim pytania m.in. o uprzednią karalność, dozór kuratora sądowego, nadużywanie alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub leków.

Działania, jakie mogą być zlecone wobec podejrzanego, to m.in.:

• udział w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie;
• złożenie wniosku do sądu w celu uruchomienia procedury zobowiązania do leczenia odwykowego;
• złożenie przez kuratora sądowego stosownego wniosku do sądu w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa.

Warto wiedzieć, że założenie Niebieskiej Karty może nastąpić bez wiedzy osoby pokrzywdzonej. Nie jest również równoznaczne ze złożeniem zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa. Podstawą prawną do złożenia zawiadomienia o znęcaniu się jest art. 207. Kodeksu karnego.

Zobacz także

Złość jest zdrowa i potrzebna. Dlaczego nie warto jej tłumić?

Syndrom sztokholmski: toksyczna więź ofiary ze sprawcą

Źródło: Rozporządzenie z dnia 13 września 2011r. w sprawie procedury „Niebieskiej Karty” oraz wzorów stosowanych w niej formularzy; infor.pl