Oceń
- Na czym polega hipotermia?
- Objawy wychłodzenia organizmu (hipotermii)
- Pierwsza pomoc podczas hipotermii
- Jak się leczy pacjentów w stanie hipotermii?
Hipotermią, czyli zachodzącym szybciej niż zdolność do wytwarzania ciepła spadkiem temperatury ciała, zagrożeni jesteśmy nie tylko, jeśli wpadniemy do lodowatej wody. Stan ten może zachodzić również podczas przebywania na powierzchni. Zimno powoduje, że wszystkie procesy życiowe — od metabolizmu po tempo bicia serca — ulegają zwolnieniu. Dlaczego?
Na czym polega hipotermia?
Hipotermia powoduje zmniejszenie zużycia tlenu potrzebnego w procesach biochemicznych, co wpływa na obniżenie się efektywności działania wszystkich narządów. Jeśli temperatura ciała staje się niższa niż 36°C (uznawanej za minimum normy fizjologicznej), zaczynamy być osłabieni. Organizm stara się temu zapobiec poprzez dreszcze.
To fizjologiczna reakcja, która pozwala wygenerować więcej ciepła. W normalnych warunkach dzięki zdolnościom termoregulacyjnym potrafimy utrzymać stałą temperaturę ciała. Wszelkie odstępstwa od tej normy powodują anomalię, zwłaszcza jeśli wpadniemy do wody, która — z czego nie wszyscy zdają sobie sprawę — ochładza organizm aż 20 razy szybciej niż powietrze. W ekstremalnych przypadkach w następstwie zbyt niskiej temperatury mózgu i serca może dojść nawet do śmierci. Wszystko zależy jednak od tego, jak długo i w jakich warunkach mamy do czynienia z mrozem lub lodowatą wodą oraz w jakiej ogólnej kondycji w danym momencie jest nasz organizm.
Woda ochładza organizm 20 razy szybciej niż powietrze!
Zakłada się, że czas przeżycia w wodzie poniżej 10°C zależy od tego, ile minut w niej przebywamy. Ratownicy przyjmują, że osoba, która wpadnie do wody o temperaturze 4°C, może w niej przeżyć około 4 minut (w temp. 6°C - 6 min itp.). Szanse przetrwania mogą zależeć także od tego, w jakim jesteśmy stanie (czy jesteśmy wycieńczeni po przepłynięciu jakiegoś odcinka, czy doskwiera nam głód) oraz od warunków atmosferycznych. Uczucie chłodu może wzmagać np. wiatr.
- Jeśli siła wiatru przekracza 3 stopnie w skali Beauforta, to temperatura naszego ciała obniża się o 5°C do 10°C.
- Jeśli siła wiatru przekracza 7 stopni w skali Beauforta, to temperatura naszego ciała może się obniżyć nawet o 20°C.
Wychładzaniu organizmu może także sprzyjać przyspieszone parowanie powierzchni skóry na wietrze (tzw. efekt windchill), w rezultacie czego dochodzi do ograniczenia dopływu krwi do nadmiernie wychładzanych kończyn. W sytuacji krytycznej system termoregulacji ogranicza się bowiem do tego, by zapewnić wystarczającą ochronę mózgu. Redukowany jest więc dopływ krwi do dolnych partii naszego ciała na rzecz korpusu i głowy.
Objawy wychłodzenia organizmu (hipotermii)
W zależności od tego, do jakiej temperatury zostanie wychłodzone nasze ciało, możemy zaobserwować objawy, które klasyfikuje się według czterostopniowej skali:
ŁAGODNE OBJAWY HIPOTERMII (temperatura ciała ok. 34-35°C, spore szanse na przeżycie)
- dreszcze
- drżenie mięśni
- zimne kończyny dolne i górne
- osłabienie ramion i nóg
- dezorientacja
- zawroty głowy
- niepokój
UMIARKOWANE OBJAWY HIPOTERMII (temperatura ciała ok. 30-34°C, ograniczone szanse na to, by przeżyć bez pomocy innych osób)
- wzmocnienie odczuwania wszystkich łagodnych objawów hipotermii
- spadek wrażliwości na bodźce
- odczuwanie bólu z powodu wychłodzenia
- apatia
- zaburzenia świadomości
- utrata poczucia upływającego czasu
- skurcze mięśni
OSTRE OBJAWY HIPOTERMII (temperatura ciała ok. 28-30°C, niemal brak szans na przeżycie bez pomocy)
- ustanie drżenia mięśni
- bolesna sztywność mięśni
- utrata świadomości
- bełkot, zaburzenia mowy (na powierzchni)
- objawy przypominające stan nietrzeźwości
- brak zdolności do samodzielnego poruszania się
KRYTYCZNE OBJAWY HIPOTERMII (temperatura ciała poniżej 28°C, stan krytyczny)
- stan agonalny
- utrata świadomości
- niewyczuwalny lub bardzo słaby puls
- ustawanie zdolności do oddychania
- niedotlenienie mózgu
- źrenice przestają reagować na światło
- zmiana koloru skóry (ciało zaczyna sinieć lub przyjmować zielonkawą barwę)
- zimna, zesztywniała skóra
Zwykle uznaje się, że sytuacja zaczyna być poważna, jeśli podczas hipotermii dochodzi do ustania dreszczy. Stajemy się zdezorientowani i tracimy zdolność do kontroli własnego organizmu. Jeśli przestajemy odczuwać potrzebę uratowania się z tej sytuacji, bez pomocy innych możemy nie przeżyć. Do zgonu dochodzi zwykle w momencie, w którym temperatura ciała spadnie poniżej 24°C.
Pierwsza pomoc podczas hipotermii
Najważniejszą zasadą obowiązującą podczas udzielania pierwszej pomocy osobom, u których dochodzi do gwałtownego wychłodzenia organizmu, jest uważanie na to, by poszkodowany unikał zbędnych ruchów. Każdy wysiłek może utrudniać przepływ krwi, co może sprzyjać niewydolności narządów i stać się bezpośrednią przyczyną śmierci.
Jeśli do wychłodzenia doszło na zewnątrz — podczas udzielania pierwszej pomocy należy starać się znaleźć miejsce osłonięte od wiatru (na tyle, na ile jest to możliwe). Ratowanego należy dotykać delikatnie, jeśli jest to konieczne. Powinno się zdjąć przemoczone ubranie. Poszkodowanemu powinno się w pierwszej kolejności zacząć ogrzewać plecy, następnie szyję i głowę.
- Przy łagodnych objawach hipotermii, kiedy nie doszło do utraty przytomności, należy poszkodowanego rozebrać i okryć płachtą ratunkową (okryciem wierzchnim lub śpiworem). Można podać ciepłe, słodkie napoje (gorącą herbatę z miodem). Absolutnie należy unikać alkoholu, który daje złudne uczucie ciepła i prowadzi do jeszcze szybszego wychłodzenia organizmu. Nie powinno się też podawać takim osobom gorącej kawy. Po ostrożnym wysuszeniu ratowanego powinno się ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Unikajmy gwałtownego ogrzewania, by nie spowodować dodatkowych szkód.
- Przy umiarkowanych objawach hipotermii, kiedy u poszkodowanego dochodzi do zesztywnienia mięśni i apatii, nie powinno się zdejmować z niego ubrań. Najlepiej ułożyć go z podkurczonymi kończynami, by zapobiec dodatkowemu spadkowi temperatury ciała. Jeśli mamy możliwość transportu — bezpieczna jest tylko pozycja leżąca. Gorące płyny podajemy tylko, jeśli poszkodowany jest w stanie je wypić.
- Przy objawach ostrych i krytycznych hipotermii, kiedy poszkodowany traci przytomność, należy postępować podobnie jak w przypadku objawów umiarkowanych, nie wolno jednak podawać mu żadnych płynów. W takim przypadku niezbędna jest jak najszybsza pomoc medyczna wykwalifikowanych specjalistów. Niestety w przypadku skrajnej hipotermii często bardzo trudno jest odróżnić osobę żywą od martwej, co tylko utrudnia reanimację, której nie powinno się rozpoczynać zbyt wcześnie (zanim dojdzie do zatrzymania krążenia).
- Pamiętajmy o tym, by nie pocierać poszkodowanym dłoni ani stóp, ponieważ wbrew pozorom wcale nie ogrzejemy wystarczająco wychłodzonych kończyn, a możemy doprowadzić do poważnych uszkodzeń skóry.
Jak się leczy pacjentów w stanie hipotermii?
W przypadku hipotermii najbardziej powszechną metodą ratowania poszkodowanych jest krążenie pozaustrojowe. Na czym to polega?
Za pomocą wenflonów (kaniuli) podłączonych do żył i tętnic pacjentów, krew doprowadzana jest do specjalnego aparatu (ECMO) działającego jak płuco-serce. Dzięki temu krew może być utleniona i podgrzewana o 6 do 9°C na godzinę, co umożliwia stopniowe podnoszenie temperatury wychłodzonego ciała oraz pobudzenie organizmu do tego, by samodzielnie dążył do stanu równowagi.
Źródło: Hipotermia — pierwsza pomoc: Nowosądeckie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe
Oceń artykuł
