Wodorowy test oddechowy na nietolerancję pokarmową. Wyjaśnia gastrolog
Bóle brzucha, biegunki, zaparcia, wzdęcia, nudności i inne dolegliwości żołądkowo-jelitowe to typowe objawy nietolerancji pokarmowych. Jak skutecznie ją wykrywać i jak z nią walczyć? Tłumaczy to lek. Andrzej Hebzda, specjalista gastroenterologii Centrum Medycznego SafiMed z Zabierzowa.
Choć nietolerancje pokarmowe towarzyszą ludziom od lat, dopiero od niedawna społeczeństwo zaczęło w pełni mieć świadomość tych problemów i zgłaszać się z nimi do lekarzy. Żeby móc rozpocząć skuteczną walkę z tą dolegliwością, warto wcześniej dokładnie ją zdefiniować.
Nietolerancja pokarmowa to nie alergia
Alergia pokarmowa jest patologiczną immunologiczną reakcją organizmu na spożywany pokarm, podczas gdy nietolerancja oznacza nadwrażliwość na określony składnik pokarmowy tolerowany przez większość ludzi. Z reguły nieco inne są też objawy.
W przypadku alergii najczęściej są to nudności, wymioty, biegunka, ból brzucha, obrzęk, pokrzywka bądź inne zmiany skórne, a także kaszel i nieżyt nosa, w skrajnych sytuacjach może ona doprowadzić również do wstrząsu anafilaktycznego. Tymczasem na nietolerancję pokarmową w pierwszej kolejności wskazują objawy związane z układem trawiennym, w postaci biegunki, wzdęć, gazów i bólów brzucha, które występują od kilku godzin do kilku dni po spożyciu pokarmu, na który występuje nietolerancja. Diagnostyka wszelkich objawów powinna być jednak wykonywana w sposób możliwie kompleksowy.
Jeśli u pacjenta występują dolegliwości związane bezpośrednio z układem trawiennym, w pierwszej kolejności sugeruje się konsultację gastrologiczną, w trakcie której wykluczane są inne możliwe choroby przewodu pokarmowego.
– Gastrolog zazwyczaj wykonuje diagnostykę endoskopową, chyba że objawy zdecydowanie przemawiają za chorobą czynnościową lub pacjent nie wyraża zgody na poddanie się badaniu – tłumaczy lek. Andrzej Hebzda, gastroenterolog Centrum Medycznego SafiMed. – Jeśli specjalista wyczerpie swoją diagnostykę, może skierować pacjenta do alergologa. Jeżeli jednak w wywiadzie z pacjentem uda się uzyskać informacje, że spożywanie określonych grup pokarmów – najczęściej produktów nabiałowych, a także zawierających laktozę, gluten i pszenicę – wywołuje nasilenie dolegliwości, wówczas jest to znak, że należy wykonać badania celem potwierdzenia nietolerancji. Jeśli z jakiegoś powodu pacjent nie chce poddać się badaniom, pozostaje jedynie zastosowanie diety polegającej na eliminacji podejrzanych składników z diety, a więc metoda empiryczna – wyjaśnia specjalista.
Wodorowe testy oddechowe na nietolerancję pokarmową
Wodorowe testy oddechowe to metoda istniejąca już od kilkunastu lat, choć długo nie była powszechnie dostępna. Zmieniło się to dopiero kilka lat temu. Testy można wykonywać bez skierowania, za stosunkowo niewysoką cenę. Dzięki temu rozpoznawalność nietolerancji pokarmowych znacząco wzrosła.
– Badanie rozpoczyna się od podania określonego preparatu, którego skład i forma zależne są od tego, co chcemy zdiagnozować – tłumaczy lek. Andrzej Hebzda. – Po przyjęciu preparatu pacjent wydycha powietrze do gastrolyzera, a urządzenie ocenia stężenie wodoru w wydychanym powietrzu. Kiedy po przyjęciu preparatu stężenie wodoru w wydychanym powietrzu zwiększa się, jest to znak, że mamy do czynienia z nietolerancją pokarmową – wyjaśnia gastroenterolog.
Powstający w trakcie trawienia wodór produkowany jest przez bakterie podczas zachodzącego w okrężnicy procesu fermentacji węglowodanów. Następnie gaz przedostaje się do krwi, a stamtąd do pęcherzyków płucnych, skąd jest wydalany z organizmu. Gdy trawienie węglowodanów nie odbywa się prawidłowo, dochodzi do ich nadmiernej fermentacji w jelicie grubym. W rezultacie powstają duże ilości wodoru, wydalane następnie wraz z wydychanym powietrzem.
Testy wodorowe nie są jedyną formą umożliwiającą diagnozowanie problemu nietolerancji pokarmowych. W przypadku nietolerancji laktozy diagnoza polega na ocenie aktywności enzymu laktazy w bioptacie ze śluzówki dwunastnicy. Jest to jednak test wykonywany niezwykle rzadko, nie jest bowiem pozbawiony wad: jest inwazyjny (wymaga przeprowadzenia gastroskopii i pobrania biopsji), a w porównaniu do testów oddechowych jest zdecydowanie droższy. – Istnieją też testy nieswoiste jak choćby badanie pH stolca czy badanie stężenia kwasu mlekowego w stolcu. Badania te nie są jednak w stanie potwierdzić nietolerancji pokarmowych w sposób jednoznaczny – tłumaczy lekarz.
Dieta przy nietolerancji pokarmowej
Pozostaje zatem odpowiedź na pytanie, jak postępować po uzyskaniu diagnozy o nietolerancji pokarmowej. Należy stosować się ściśle do zaleceń lekarza prowadzącego. Specjalista, który prawidłowo odczyta i zinterpretuje wynik przeprowadzonego testu, pomoże w ułożeniu odpowiednio dobranego jadłospisu wykluczającego szkodliwe produkty spożywcze z diety. Trzeba przy tym pamiętać, że po wyeliminowaniu niewskazanych produktów, dieta i tak powinna zawierać wszystkie niezbędne składniki odżywcze.
Gastroenterolog lek. Andrzej Hebzda wyróżnia podstawowe działania wspierające terapię nietolerancji pokarmowych.
– W zależności od stopnia nasilenia występujących objawów niepożądanych, trzeba stosować dietę eliminacyjną, polegającą na całkowitym usunięciu z jadłospisu szkodzących produktów spożywczych, jeśli występujące dolegliwości są szczególnie nasilone, lub dietę rotacyjną. Ta druga jest wskazana u osób zauważających u siebie lekkie reakcje, a polega na zamiennym spożywaniu pokarmów tolerowanych i alergizujących. Niezwykle ważne w przypadku tego schorzenia jest też stosowanie probiotyków, które wyrównują poziom pożądanych żywych kultur bakterii w mikroflorze jelitowej – dodaje doktor Hebzda.
Warto wiedzieć, że w większości przypadków nietolerancje pokarmowe są odwracalne. Jeśli więc pacjent stosuje się do zaleceń i przestrzega fachowo ułożonej diety, z reguły jest w stanie znacząco osłabić dręczące go objawy, a czasem nawet cofnąć to uprzykrzające codzienne funkcjonowanie schorzenie.
Tu się dzieje
