Oceń
Wymioty to inaczej gwałtowne wyrzucanie treści pokarmowej żołądka przez jamę ustną. Są zazwyczaj poprzedzone przez nudności, czyli chęć wymiotowania i złe samopoczucie. Wymioty są objawem, nie chorobą. Ich występowanie jest zazwyczaj sygnałem ostrzegawczym lub symptomem pewnych chorób i stanów. Mimo że wymioty są wyjątkowo nieprzyjemnym objawem, ich występowanie nie zawsze świadczy o rozwoju choroby. Wymiotować można na skutek zatrucia pokarmowego, alkoholowego lub w pierwszych tygodniach ciąży.
Wymioty są przeważnie poprzedzone przez nudności i inne nieprzyjemne objawy, takie jak zwiększona potliwość, zawroty głowy i osłabienie, bladość skóry, tachykardia (przyspieszone bicie serca), a także nieskuteczne odruchy wymiotne połączone ze skurczami brzucha.
Do samych wymiotów doprowadza szereg skoordynowanych działań, które rozpoczyna wzrost ciśnienia w jamie brzusznej i klatce piersiowej na skutek skurczu mięśni brzucha, mięśni międzyżebrowych i przepony. Część początkowa żołądka jest rozluźniona, natomiast odcinek końcowy ulega skurczom. Wszystkie czynności skoordynowane są przez dwa ośrodki: wymiotny, znajdujący się w rdzeniu przedłużonym i podwójną strefę chemowrażliwą zlokalizowaną na dnie komory czwartej. Ośrodki te są stymulowane przez impulsy nerwowe i czynniki toksyczne. Ośrodek wymiotny jest natomiast na bieżąco informowany przez strefę chemoreceptorową (chemowrażliwą) i po uzyskaniu odpowiedniego sygnału odpowiada za odruch wymiotny.
W efekcie wywołania odruchu wymiotnego, treść pokarmowa żołądka zostaje zwrócona do jamy ustnej, a następnie wydalona na zewnątrz. U osób zdrowych i przytomnych, zwracana treść pokarmowa nie dostaje się do dróg oddechowych, ponieważ w czasie wymiotowania dochodzi do zatrzymania wdechu i zamknięcia głośni. Dzięki tej doskonale skoordynowanej akcji, wymioty nie stanowią większego zagrożenia. Co więcej, mają na celu usunięcie szkodliwej, toksycznej treści pokarmowej żołądka. Dlatego w wielu przypadkach tuż po zwymiotowaniu odczuwa się ulgę.
Obfite wymioty mogą powodować znaczną utratę wody i elektrolitów prowadząc do odwodnienia i licznych zaburzeń, np. w pracy serca.
Przyczyny wymiotów
Do najczęściej występujących przyczyn wymiotów zalicza się zatrucie pokarmowe, nadużywanie alkoholu, stres i wczesną ciążę. Są to przyczyny, które wywołują stosunkowo niegroźne wymioty trwające zazwyczaj przez krótki okres czasu, jako jeden lub kilka epizodów. Są jednak przyczyny znacznie poważniejsze, zalicza się do nich choroby, w tym ciężkie i przewlekłe.
ZATRUCIE TOKSYNAMI/LEKAMI: najczęściej spotykane zatrucia dotyczą alkoholu i grzybów, a także leków stosowanych podczas chemioterapii. Do leków, których skutkiem ubocznym mogą być wymioty zalicza się: niektóre niesteroidowe leki przeciwzapalne, niektóre leki na serce, antybiotyki, hormonalne środki antykoncepcyjne, niektóre leki przyjmowane przez chorych na cukrzycę typu 2.
CHOROBY BŁĘDNIKA: powodują zawroty głowy, którym mogą towarzyszyć wymioty, nie zawsze poprzedzone nudnościami.
CHOROBY OSTRE I PRZEWLEKŁE: w przebiegu niektórych poważnych chorób mogą występować wymioty. Sam rozwój choroby może wywoływać dolegliwości żołądkowe, czy zwracanie się treści pokarmowej. Na pojawianie się wymiotów mogą także wpływać leki stosowane w leczeniu tych chorób lub terapie, w tym chemioterapia.Wymioty mogą pojawiać się w przebiegu:
- chorób jelit (zapalenie wyrostka robaczkowego, choroba Leśniowskiego-Crohna)
- chorób dróg żółciowych (kamica)
- chorób nerek (kamica nerkowa, zapalenia kłębuszkowe, odmiedniczkowe)
- chorób żołądka (choroba wrzodowa, rak żołądka)
- chorób dwunastnicy (choroba wrzodowa)
- chorób wątroby (zapalenie wątroby, marskość)
- chorób trzustki (zapalenie trzustki, rak trzustki)
CHOROBY OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO: wymioty mogą być powodowane każdym stanem, który łączy się ze wzrostem ciśnienia wewnątrz czaszki. Wymioty mogą być powodowane przez migreny, urazy głowy, guza mózgu, udar lub krwotok podpajęczynówkowy.
OSTRY BRZUCH: to zespół objawów związanych z chorobami narządów jamy brzusznej, na przykład ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, ostre zapalenie przydatków, pęknięcie wrzodu żołądka lub dwunastnicy, zawał krezki, ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego, ostre zapalenie trzustki. Nudności i wymioty są częstymi objawami towarzyszącymi tym ostrym chorobom.
KOLKI: podczas napadu kolki nerkowej lub żółciowej wielu chorych odczuwa nudności i wymiotuje. Atakom towarzyszy także ostry ból, czasami wzdęcia.
Gdy żołądek jest pusty, w wymiotach stwierdza się sok żołądkowy z domieszką żółci.
Rozpoznanie przyczyny wymiotów polega na zebraniu wywiadu od pacjenta, badaniu fizykalnym oraz badaniach dodatkowych zleconych przez lekarza. W wielu przypadkach ustalenie przyczyny wymiotów możliwe jest już na pierwszej wizycie. Dotyczy to przeważnie zatrucia pokarmowego, rozpoznania ciąży lub niektórych chorób, w których przebiegu mogą występować wymioty i nudności. Lekarz zleca przeprowadzenie dodatkowych badań zazwyczaj wtedy, gdy przyczyna wymiotów jest niejasna. Do podstawowych badań ordynowanych przez lekarza w takich przypadkach należą: morfologia krwi, badanie glukozy, badanie hormonów tarczycy, badanie stężenia bilirubiny, a także badanie moczu.
W niektórych, stosunkowo rzadkich przypadkach, konieczne jest wykonanie bardziej skomplikowanych badań, takich jak badanie obrazowe czaszki, EKG, USG lub tomografia komputerowa brzucha, endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego, RTG klatki piersiowej, pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego.
- Skontaktuj się z lekarzem, gdy wymiotujesz krwią lub treścią ciemnozieloną, o zapachu lub wyglądzie kału. Natychmiastowej konsultacji wymagają także wymioty, którym towarzyszy spadek ciśnienia krwi, silne bóle brzucha, szczególnie z zaparciem i zatrzymaniem gazów, a także zawroty głowy, zaburzenia świadomości, skurcze mięśni i wysoka gorączka.
Wymioty w ciąży
To ciekawe zjawisko występuje we wczesnej ciąży, w okresie rozwoju płodu, gdy przeróżne substancje dostające się do organizmu kobiety mogłyby przedostać się do ustroju dziecka i spowodować uszkodzenie tworzących się tkanek i narządów. Układ chemoreceptorów zlokalizowany w komorze czwartej jest w tym okresie wyjątkowo wyczulony na docierające do niego bodźce napływające z krwi. Wymioty są zatem powodowane nieco profilaktycznie, na wszelki wypadek. To system obronny, który ma chronić rozwijający się płód przed ewentualnym niebezpieczeństwem.
Łagodzenie wymiotów
W wielu przypadkach nie ma sensu powstrzymywać wymiotów, ponieważ mają one na celu oczyszczenie organizmu z toksyn. Można jednak starać się zahamować wymioty przez głębokie, powolne oddychanie.
Osoby, u których została zdiagnozowana przyczyna wymiotów, powinny unikać sytuacji lub pokarmów, które mogą prowadzić do wywołania odruchu wymiotnego i zwracania się treści żołądka. Jeśli to możliwe, należy zrezygnować z leków, które wywołują wymioty.
- spożywanie lekkich posiłków;
- unikanie gorącego, tłustego i ostrego jedzenia;
- unikanie aktywności fizycznej bezpośrednio po jedzeniu;
- delikatne mycie zębów ograniczające odruch wymiotny;
- odpoczynek i sen;
- ograniczenie lub zaniechanie przyjmowania leków, które mogą wywoływać wymioty.
Źródło: dr hab. n. med. Piotr Kopiński, Nudności i wymioty, NZOZ "Atopia", Krakowska Wyższa Szkoła Promocji Zdrowia (gastrologia.mp.pl/objawy)
Oceń artykuł
