Badanie TSH: interpretacja wyników. Kiedy TSH jest wysokie, a kiedy niskie?

TSH to hormon tyreotropowy produkowany przez przysadkę mózgową. TSH stymuluje tarczycę do produkcji i wydzielania hormonów tarczycy – trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4), stymuluje także wiele procesów metabolicznych w tarczycy, w tym wytwarzanie cyklicznego AMP, transport i przemianę glukozy, syntezę prostaglandyn. 

Stężenie TSH może zwiększać się z różnych powodów. Przysadka mózgowa zwiększa wydzielanie tego hormonu w odpowiedzi na małe stężenie hormonów tarczycy, a także w odpowiedzi na zimno i działanie adrenaliny oraz wazopresyny.

Normy TSH dla dorosłej osoby wahają się w przedziale 0,4–4,0 mlU/l. Jednak wartości referencyjne podane w opisach badań nie są wartościami stałymi. Ich wielkość zależy od takich czynników jak wiek, płeć i metoda oznaczania w laboratorium. Również wartości liczbowe mogą różnić się między sobą ze względu na laboratoria. Wynik badania należy zatem odnosić do normy podanej na wydruku i konsultować z lekarzem.

Wzrost TSH obserwuje się zwykle około godziny 21:00. Z tego względu poleca się wykonywanie badania w godzinach porannych lub w godzinach wskazanych przez lekarza.

Badanie TSH polega na pobraniu próbki krwi i oznaczeniu stężenia hormonu tyreotropowego (TSH).

Kiedy należy zbadać stężenie TSH?

Stężenie TSH należy oznaczyć, gdy istnieje podejrzenie nadczynności tarczycy. Mogą na to wskazywać takie objawy jak przyspieszony rytm serca, podwyższone ciśnienie tętnicze krwi, spadek masy ciała, bezsenność, pobudzenie, potliwość, ciągłe osłabienie i drżenie rąk.

Poziom TSH bada się również, gdy zachodzi podejrzenie niedoczynności tarczycy. Może na to wskazywać zwiększenie masy ciała, obniżenie nastroju, osłabienie, zaparcia, wolna akcja serca i ciągłe marznięcie.

• Uwaga! Wyniki badań powinien zawsze interpretować lekarz prowadzący!

Kiedy stężenie TSH jest zbyt wysokie?

Stan, w którym stwierdza się podwyższone TSH przy prawidłowych stężeniach hormonów tarczycy FT3 i FT4, nazywa się subkliniczną niedoczynnością tarczycy. O pełnej niedoczynności można mówić, gdy TSH jest podwyższone, a FT3 i FT4 obniżone.

Wysokie stężenie TSH może również wskazywać na zapalenie tarczycy typu Hashimoto, które jest najczęstszą przyczyną niedoczynność tarczycy. Choroba charakteryzuje się produkcją przeciwciał przeciwko enzymowi biorącemu udział w syntezie hormonów tarczycy, co prowadzi do ich niedoboru i zwiększonego stężenia TSH.

Rzadziej podwyższone stężenie TSH mówi o nadczynności przysadki mózgowej spowodowanej gruczolakiem wydzielającym hormon tyreotropowy (TSH).

Kiedy stężenie TSH jest zbyt niskie?

Niskie TSH świadczy o nadczynności tarczycy i może wskazywać na chorobę Gravesa i Basedowa, która jest najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy. Jest to choroba autoimmunologiczna, która polega na obecności w organizmie przeciwciał przeciwko receptorowi dla TSH, które łącząc się z tym receptorem, powodują jego nadmierną aktywację prowadzącą do nadmiernego wydzielania hormonów tarczycy. Z powodu nadmiaru hormonów przysadka mózgowa znacznie zmniejsza lub całkowicie przestaje produkować TSH.

Zbyt niskie TSH może również wskazywać na wole guzkowe toksyczne. Jest to przypadek, gdy do nadczynności tarczycy dochodzi z powodu jej guzkowego rozrostu.

Rzadziej niskie TSH wskazuje na choroby przysadki mózgowej, w tym guza przysadki mózgowej lub tkanek otaczających przysadkę. Guz uciska na przysadkę, co powoduje zaburzenia w wydzielaniu TSH i innych hormonów przysadki. Zaniżone TSH występuje również w zespole Sheehana, czyli martwicy przysadki wywołanej jej niedokrwieniem będącym następstwem utraty dużej ilości krwi podczas porodu.

Jakie są normy TSH dla kobiet w ciąży?

TSH w okresie życia płodowego odpowiada za właściwy rozwój ośrodkowego układu nerwowego i kostnego. Zdarza się, że przy prawidłowym TSH może być podwyższone FT3. Przyczyną nie jest jednak nadczynność tarczycy, a niedobór jodu, który może występować w ciąży. Innym problemem spotykanym w czasie ciąży jest zaburzenie stężenia hormonów FT3/FT4 z powodu podwyższenia poziomu białek wiążących hormony.

Ważne jest, by kobiety ciężarne konsultowały wyniki badania TSH z lekarzem prowadzącym, nie na forach internetowych. Lekarz, interpretując wynik, bierze pod uwagę ogólny stan zdrowia ciężarnej i wyniki innych badań.

Poziom TSH w ciąży nie jest stały:

• I trymestr — od 0,01 do 2,5 mIU/l
• II trymestr — od 0,1 do 3 mIU/l
• III trymestr — od 0,1 do 3 mIU/l

Zobacz także

Choroby tarczycy występujące najczęściej. Co trzeba wiedzieć?

Nadczynność tarczycy: gdy hormonów jest za dużo. Jak objawia się nadczynność?

Źródło: endokrynologia.mp.pl; tarczyca.info