Spirometria: proste badanie, które powinien zrobić każdy palacz
Do sprawdzenia, co się dzieje z naszymi płucami i układem oddechowym, używa się spirometru, przy pomocy którego wykonuje się bezbolesne badanie pozwalające ocenić ryzyko chorób obturacyjnych. Po 40. roku życia powinno się je wykonywać co 2 lata - częściej, jeśli jesteśmy uzależnieni od nikotyny, mamy świszczący oddech i dręczy nas kaszel. Wyjaśniamy, na czym polega spirometria!
Po łacinie słowo spirometria oznacza dosłownie: pomiar oddychania. Pierwsze urządzenie służące do wykonania tego najbardziej powszechnego badania czynnościowego płuc wynaleziono jeszcze w XIX wieku. Wtedy sprawdzano za jego pomocą, czy nie grozi nam gruźlica. Współcześnie uproszczono go do postaci niewielkiej rurki, podłączonej do komputera. Wdmuchuje się w nią z całej siły powietrze, dzięki czemu można ocenić naszą wydolność oddechową i pojemność naszych płuc oraz ocenić, czy nie grozi nam m.in. przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) - na którą aż 15 razy częściej chorują palacze, astma oskrzelowa a nawet toczeń czy miastenia. Spirometria stanowi też podstawowe kryterium w kwalifikacji do operacji raka płuc, rozedmy płuc lub w przypadku konieczności transplantacji tego organu.
Kto powinien wykonać spirometrię?
Jeśli od czasu do czasu miewasz kaszel, męczą Cię duszności i masz coraz większy problem z powróceniem do normy po nawet niewielkim wysiłku fizycznym, a na dodatek palisz papierosy - powinieneś koniecznie wykonać badanie spirometryczne. Zwykle poleca się je osobom około 40. roku życia, które są uzależnione od nikotyny.
Bez skierowania na bezpłatne badania, trzeba za nie zapłacić od 40 do 60 zł. Wykonuje się je na terenie całego kraju w przychodniach lekarskich, NZOZ oraz podczas zorganizowanych akcji w ramach ogólnopolskich kampanii.
Oprócz palaczy ze spirometrii korzystać mogą także sportowcy - biegacze, wielbiciele wspinaczek wysokogórskich, nurkowania lub innych dyscyplin wymagających doskonałej sprawności płuc. Badanie spirometryczne, które można połączyć z próbami wysiłkowymi i EKG, pozwala ocenić, w jakiej są kondycji i czy nie ma przeciwwskazań np. do startu w zawodach lub w innych przypadkach - do wykonywania specyficznego wysiłku fizycznego niezbędnego podczas pracy zawodowej w trudnych warunkach - wysokiego stężenia zanieczyszczeń powietrza, toksyn itp.
Spirometrii mogą także poddawać się kobiety w ciąży (brak przeciwwskazań).
natomiast pacjentom po: operacjach okulistycznych (do pół roku po zabiegu), odwarstwieniu siatkówki, niedawno przebytym zawale serca, udarze mózgu, z tętniakiem aorty lub tętnic mózgowych, dolegliwościami w obrębie klatki piersiowej i jamy brzusznej.
Objawy, które powinny nas skłonić do zrobienia spirometrii:
- kaszel (chroniczny)
- przewlekła chrypka
- duszności (zarówno w stanie spoczynku, jak i po wysiłku)
- trudności z oddychaniem po wysiłku fizycznym
- świszczący oddech
- bóle w klatce piersiowej
- podejrzenie chorób płuc (np. POChP)
- problemy z układem oddechowym
Jak się przygotować do badania spirometrycznego?
Choć badanie jest zupełnie bezbolesne i nie musimy się do niego wiele przygotowywać, to jednak najwięcej wysiłku z jego wykonaniem mogą mieć palacze. Odradza się im sięganie po papierosa minimum 2-4 godziny przed spirometrią. Najlepiej jednak, żeby przestali palić nawet jedną dobę wcześniej.
Nie powinno się też spożywać alkoholu, kawy, herbaty (do 4 godzin) oraz nie jeść obfitych posiłków (do 2 godzin wcześniej). Jeśli przyjmujemy leki, to koniecznie powinniśmy o tym poinformować personel.
Ponieważ objawy chorób płuc mogą towarzyszyć schorzeniom układu krążenia oraz chorobom neurologicznym, lekarze zalecają niektórym pacjentom dodatkowe próby wysiłkowe lub farmakologiczne polegające na podaniu leku w formie aerozolu, co pozwala na ocenę wrażliwości błony mięśniowej oskrzeli na dany lek.
Badanym zaleca się także ubranie w odzież niekrępującą ruchów oraz zaprzestanie intensywnego wysiłku fizycznego przynajmniej pół godziny przed wykonaniem pomiarów.
Jak wygląda spirometria?
Do przeprowadzenia badania spirometrycznego wykorzystuje się spirometr w postaci niewielkiej rurki podłączonej do komputera. Spirometrię można wykonać albo w pozycji wyprostowanej, albo siedząc na krześle. Zazwyczaj poleca się umieszczanie na nosie specjalnego klipsa ograniczającego dostęp powietrza, ale nie jest to konieczne.
Spirometria polega przede wszystkim na tym, by w odpowiednim momencie i we właściwy sposób nabierać i wydmuchiwać powietrze. Specjalista wykonujący badanie powinien czuwać nad tym, by wyegzekwować od nas prawidłowy wdech i wydech - w przeciwnym razie wyniki nie będą prawidłowe.
Jak odczytać wyniki spirometrii?
FEV1, czyli objętość wydychanego powietrza w ciągu pierwszej sekundy najmocniejszego wydechu (forced expiratory volume in one second) służąca do określenia stopnia ograniczenia sprężania i rozprężania płuc podczas oddychania na skutek ich nieprawidłowej pracy lub deformacji w obrębie klatki piersiowej.
- 70% łagodny stopień obturacji
- 60-69% umiarkowany stopień obturacji
- 50-59% umiarkowanie ciężki stopień obturacji
- 35-49% ciężka obturacja płuc
- poniżej 35% bardzo ciężka obturacja płuc
FVC – całkowita objętość wydmuchiwanego powietrza (forced vital capacity) od najgłębszego wdechu do najgłębszego wydechu zależąca od wielkości płuc oraz wysiłku włożonego w wykonanie spirometrii
FEVı/FVC (wskaźnik Tiffeneau) - iloraz FEV1 i FVC służący do określenia, czy zaburzenia zaobserwowane podczas spirometrii mają związek z obturacją (zwężeniem) oskrzeli czy ze zmniejszeniem objętości płuc. Jeśli jego wartość jest niższa niż 0,7 - może świadczyć o tym, że pacjent ma problemy z prawidłowym wydmuchiwaniem powietrza, co może się wiązać z nieprawidłowościami w obrębie płuc.
Wartość przepływu wydychanego powietrza można też zmierzyć za pomocą wskaźnika PEF (peak expiratory flow), którego dokładny pomiar wykonywany jest za pomocą pikflometru (urządzenia służącego do samokontroli astmy), określającego tzw. szczytowy przepływ wydechowy, jaki da się uzyskać wydmuchując powietrze z płuc.
_____
zdrowie.radiozet.pl/π
Tu się dzieje
