Próby wątrobowe sprawdzają stan wątroby. Jak odczytać wynik badania?

Próby wątrobowe to badanie krwi polegające na oznaczeniu enzymów, dzięki którym stwierdzić można, w jakim stanie jest wątroba. Najczęściej oznaczane próby wątrobowe to: aminotransferazy ASPAT i ALAT oraz gamma-glutamylotranspeptydaza (GGTP).

Wątroba jest największym gruczołem w organizmie człowieka. Leży w prawym podżebrzu pod przeponą, częściowo przechodząc do górnego nadbrzusza i lewego podżebrza. Składa się z czterech płatów, pokryta jest w większości przez otrzewną, a sam miąższ – przez włóknistą błonę zwaną torebką wątrobową.

Wątroba pełni przeróżne funkcje. Zachodzi w niej przemiana wielu substancji: lipidów, węglowodanów i białek. Jest też narządem o istotnych wartościach odpornościowych. Wątroba ma duże zdolności regeneracyjne i przez długi czas może zachować swoje funkcje pomimo uszkodzeń.

Jednakże wszelkie jej uszkodzenia wpływają znacząco na pracę organizmu i zdrowie człowieka.

Próby wątrobowe: na czym polega badanie?

Próby wątrobowe polegają na oznaczeniu enzymów i bilirubiny w osoczu. Pacjent musi zgłosić się na pobranie krwi, która jest następnie poddana badaniu biochemicznemu.

Gdy wyniki poszczególnych wskaźników odbiegają od normy, może to świadczyć o zaburzeniach w pracy wątroby, a nawet jej chorobie.

Lekarz może zlecić wykonanie badania, gdy pacjent zgłasza:

• ciągłe zmęczenie, osłabienie;
• utratę łaknienia, nieuzasadnioną utratę masy ciała;
• bolesne skurcze mięśni;
• zaburzenia ze strony układu pokarmowego (wzdęcia, nudności, odbijanie się, wymioty);
• ból w prawej okolicy pod żebrami;
• problemy z wypróżnianiem: biegunki, odbarwione stolce;
• zażółcenie skóry lub białkówek;
• świąd skóry.

Wskazaniem do badania są:

• ostre i przewlekłe choroby wątroby
• żółtaczka
• marskość wątroby
• alkoholizm
• zatrucia
• ból w prawym podbrzuszu, przewlekłe osłabienie, utrata łaknienia, utrata masy ciała

Próby wątrobowe oznaczane są także w celu monitorowania przebiegu choroby wątroby.

Próby wątrobowe: jak przygotować się do badania?

Krew do badania pobierana jest na czczo. Oznacza to, że nie można jeść przez 12 godzin przed badaniem. Odzwierciedleniem tłustej i nieprawidłowej diety są wyniki badania. Jeśli dzień wcześniej spożyje się tłusty posiłek lub wypije alkohol, wyniki ALAT i AspAt będą zawyżone.

Aby wyniki badania były miarodajne, najlepiej na tydzień przed planowanym pobraniem krwi zrezygnować z tłustych, ciężkostrawnych posiłków, alkoholu, kawy i czekolady.

Próby wątrobowe: jak odczytać wynik badania?

Wyniki badania najlepiej interpretować, biorąc pod uwagę podane w opisie normy. Ponieważ normy mogą się różnić, najlepiej interpretować wynik, posługując się normami podanymi przez dane laboratorium, w którym wykonywane było badanie. Normy są zawsze zawarte w opisie badania, znajdują się tuż obok wyników poszczególnych wskaźników.

• PODWYŻSZONE AlAT i AspAT

Najczęstszą przyczyną podwyższonego AIAT jest chora wątroba, wtedy wzrost AIAT związany jest ze wzrostem AspAT. Taką wzajemną relację AspAt i AlAt w chorobach wątroby określa tzw. wskaźnik de Ritisa. Stosunek AspAt do AlAt > 1 wskazuje na alkoholowe stłuszczenie wątroby lub marskość. Wskaźnik < 1 występuje w przypadkach: wirusowego zapalenia wątroby, autoimmunologicznego zapalenia wątroby, niealkoholowego stłuszczenia wątroby, hemochromatozy lub uszkodzenia toksycznego.

• 3–4-krotny wzrost AlAt może świadczyć o marskości lub przewlekłym zapaleniu wątroby;
• 4–10-krotny wzrost AlAt jest charakterystyczny dla ostrego zapalenia wątroby;
• ponad 100-krotny wzrost AlAt wskazuje na ostre wirusowe zapalenie wątroby lub toksyczne działanie leków.

• 2–3-krotny wzrost AspAt może wskazywać na cholestazę;
• 10-krotny wzrost AspAt świadczy o ostrym zapaleniu wątroby;
• ponad 100-krotny wzrost AspAt towarzyszy toksycznemu uszkodzeniu wątroby.

W chorobach wątroby wzrost AspAt towarzyszy wzrostowi AlAt.

• FOSFATAZA ZASADOWA (ALKALICZNA) (ALP)

Całkowita zawartość ALP w surowicy to suma stężeń frakcji: kostnej, wątrobowej, nerkowej i jelitowej. U dorosłych przeważa frakcja wątrobowa, a u dzieci kostna.

Normy ALP zależne są od płci i wieku. Podwyższony ALP związany jest ze wzrostem GGTP i świadczy o zastoju żółci. Natomiast izolowany wzrost ALP wskazuje zazwyczaj na choroby kości.

• GGTP (Gammaglutamylotranspeptydaza)

GGTP jest enzymem związanym z błonami komórkowymi wątroby i dróg żółciowych. Zmiany stężenia GGTP są najczęściej związane ze zmianą stężenia ALP. Wysokie GGTP wskazuje na zastój żółci, choroby trzustki lub nadużywanie alkoholu.

Warto wiedzieć, że ta próba wykorzystywana jest do śledzenia abstynencji u alkoholików podczas terapii.

• BILIRUBINA

Bilirubina jest produktem rozpadu hemoglobiny uwalnianej z krwinek czerwonych, której dezaktywacją zajmuje się wątroba.

Podwyższona bilirubina z przewagą bilirubiny wolnej może występować w hemolizie czerwonych krwinek, wirusowym zapaleniu wątroby i wrodzonych zaburzeniach wychwytu bilirubiny przez wątrobę.

Przewaga bilirubiny sprzężonej stwierdzana jest w blokadzie dróg żółciowych i wewnątrzwątrobowym zastoju żółci.

• LDH (dehydrogenaza mleczanowa, LD)

To niespecyficzny enzym, którego aktywność wzrasta w ostrym uszkodzeniu mięśnia sercowego, krwinek czerwonych, nerek, a także mięśni szkieletowych, wątroby oraz płuc.

Znaczny jego wzrost obserwuje się także w niedokrwistościach hemolitycznych, niedokrwistościach spowodowanych niedoborem witaminy B2 lub kwasu foliowego.

Podwyższone LDH może świadczyć m.in. o zapaleniu wątroby, chorobach dróg żółciowych, zapaleniu mięśnia sercowego.

Zobacz także

Raka wątroby trudno rozpoznać. Jakie objawy wskazują na raka?

Jakie objawy świadczą o niewydolności wątroby?

Źródło: twojawatroba.pl; port-zdrowia.pl