Oceń
Odwodnienie organizmu to stan zagrażający zdrowiu i życiu człowieka. Powodowany jest utratą i niedoborem wody oraz elektrolitów w organizmie, co skutkuje zachwianiem równowagi wodno-elektrolitowej. To stan szczególnie groźny dla dzieci, u których utrata wody następuje szybko i gwałtownie.
Do odwodnienia dochodzi, gdy organizm traci więcej wody, niż pobiera. Wraz z wodą „uciekają” z organizmu elektrolity, czyli wodne roztwory jonów soli, takie jak sód, potas, magnez czy wapń. Elektrolity regulują pracę organizmu i są niezbędne do prawidłowego przebiegu większości funkcji życiowych. Gdy równowaga wodno-elektrolitowa zostania zachwiana, może dojść do zaburzenia pracy układów wewnętrznych, w tym zaburzenia rytmu serca, utraty przytomności, drżenia mięśni, obrzęków.
Przyczyny odwodnienia organizmu
Do odwodnienia organizmu dochodzi zazwyczaj latem, gdy temperatury powietrza są bardzo wysokie. Zapominamy wtedy o tym, że ciągle się pocimy. Tracimy wodę także poprzez samo oddychanie.
Jeśli nie dochodzi do stałego uzupełnienia płynów i elektrolitów, organizm zaczyna się odwadniać, na co narażeni są głównie plażowicze, osoby uprawiające sport na świeżym powietrzu, a nawet turyści poruszający się po mieście w pełnym słońcu. Nie można także zapominać o dzieciach, które łatwo tracą wodę w czasie zabawy na plaży, na placu zabaw i w domowym ogródku. Osoby starsze i niepełnosprawne również znajdują się w grupie ryzyka – samo przebywanie w nagrzanym mieszkaniu, bez dostępu do świeżego powietrza lub klimatyzacji i odpowiedniej ilości płynów może prowadzić do odwodnienia, przegrzania i udaru cieplnego.
Odwodnienie organizmu bywa również konsekwencją biegunek, wymiotów, gorączki. W grupie ryzyka znajdują się osoby, które przyjmują leki moczopędne lub chorują na choroby nerek lub chorobę Parkinsona, która może utrudniać połykanie i powodować niechęć do przyjmowania płynów i pokarmów.
Pocenie się (parowanie potu) to naturalna reakcja organizmu mająca na celu pozbycie się nadmiaru ciepła (schłodzenie się). Jednak w sytuacji, gdy temperatura otoczenia jest bardzo wysoka, a płyny nie są regularnie uzupełniane, gruczoły potowe zmniejszają aktywność. Z tego powodu może łatwo dojść do odwodnienia i przegrzania organizmu.
Objawy odwodnienia organizmu
Pierwszym symptomem, który powinien skłonić do reakcji, jest już samo uczucie pragnienia. To sygnał, że organizm domaga się uzupełnianie płynów. Wzmożonemu pragnieniu towarzyszy zazwyczaj rzadsze oddawanie moczu, który zaczyna mieć ciemnożółtą barwę. Następnie pojawia się suchość śluzówek jamy ustnej i języka, brak apetytu, wzdęty brzuch i ogarniająca senność (rzadziej pobudzenie).
Jeśli nie dojdzie do szybkiego uzupełnienia płynów w organizmie, pojawiają się znacznie poważniejsze objawy:
- przyspieszenie akcji serca;
- utrata elastyczności skóry (tzw. skóra plastelinowata);
- gorączka;
- spowolnienie procesów myślowych – problemy z koncentracją i zapamiętywaniem;
- zmniejszenie pocenia, uczucie suchości w okolicach pachowych i pachwinowych;
- zaparcia, wzdęcia i kłopoty z trawieniem – brak wody spowalnia metabolizm;
- zmniejszenie napięcia gałek ocznych.
W ekstremalnej sytuacji utrata wody może zagrażać życiu człowieka. Skrajne odwodnienie wywołuje drgawki, spadek ciśnienia tętniczego krwi w pozycji stojącej (hipotermia ortostatyczna) i utratę przytomności.
Objawy odwodnienia u dzieci: suche wargi, język, błona śluzowa jamy ustnej, płacz „bez łez” i chrapliwy głos, senność i rozdrażnienie, zmniejszone napięcie skóry, ciemne zabarwienie moczu (przy czym jest go mało). Objawy odwodnienia u niemowląt: zapadnięte ciemiączko i gałki oczne.
Zapobieganie odwodnieniu organizmu
Aby uniknąć nadmiernej utraty wody i odwodnienia, należy regularnie uzupełniać płyny i przede wszystkim nie lekceważyć uczucia pragnienia. Ile wody lub innych płynów należy spożywać w ciągu dnia? Na ten temat krąży wiele mitów i teorii. Uważa się jednak, że zapotrzebowanie na płyny wynika zarówno z wieku, jak i aktywności fizycznej, kondycji organizmu i na przykład temperatury otoczenia.
Zakłada się, że dzieci w wieku 14-19 lat i dorośli powinni spożywać dziennie ok. 30 ml płynów na każdy kilogram ciała (według zaleceń Europejskiej Agencji ds. Bezpieczeństwa i Żywności). Jednak zapotrzebowanie wzrasta wraz ze wzrostem temperatury. Latem, szczególnie w czasie upałów, zaleca się zwiększenie ilości spożywanych płynów – o 250 ml na każdy stopień powyżej 37 st. C. W upalne dni należy także uzupełniać nie tylko samą wodę, ale także sole minerałów (głównie sód i potas).
Płyny uzupełniać można nie tylko poprzez picie wody, ale wszystkich innych napojów (z wyjątkiem kawy, mocnej herbaty i alkoholu). Źródłem wody są także owoce i warzywa, które dodatkowo dostarczają minerały wytracane z organizmu wraz z wodą oraz zupy. Warto zatem w czasie upałów stosować lekką, ale bogatą w płyny dietę warzywno-owocową.
Leczenie odwodnienia polega na uzupełnieniu niedoborów wody i elektrolitów w organizmie. Należy jednak pamiętać, aby niedoborów płynowych nie uzupełniać zbyt gwałtownie, a stopniowo. W skrajnych przypadkach odwodnienia konieczne jest leczenie szpitalne i dożylne podawanie glukozy lub chlorku sodu i chlorku potasu.
Jak uniknąć odwodnienia?
- Pij dużo i często, najlepiej wodę niegazowaną lub naturalne soki (np. pomidorowy, który uzupełnia poziom potasu).
- Unikaj przebywania w pełnym słońcu w godzinach, w których grzeje najbardziej.
- Unikaj spożywania napojów, które mają działanie moczopędne i odwadniają organizm, tj. napoje z kofeiną, alkohol.
- Zadbaj o najbliższych, którzy mogą mieć problem z regularnym uzupełnianiem płynów – dzieci, osoby starsze, chorzy i niepełnosprawni mogą potrzebować pomocy, by uniknąć groźnego dla zdrowia i życia odwodnienia.
Źródło: zdrowie.pap.pl; poradnikzdrowie.pl
Oceń artykuł
