Gastroskopia to badanie przewodu pokarmowego. Na czym polega?
Gastroskopia polega na badaniu przewodu pokarmowego za pomocą giętkiej rurki wprowadzanej przez usta i gardło. Badanie umożliwia lekarzowi ocenę stanu zdrowia człowieka. Uważane jest za jedną z najskuteczniejszych metod diagnozowania chorób przewodu pokarmowego. Wskazaniem do gastroskopii jest podejrzenie chorób żołądka, przełyku czy dwunastnicy. Badanie nie należy do przyjemnych, ale nie jest bolesne. Warto zgłosić się na gastroskopię, gdy zmuszają do tego okoliczności. To badanie skuteczne i wyjątkowo przydatne w ocenie zdrowia. Sprawdź, na czym polega gastroskopia.
Gastroskopia, inaczej panendoskopia, to badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego. Należy do grupy badań endoskopowych, czyli polegających na badaniu wnętrza ciała. Dzięki gastroskopii lekarz może zbadać przełyk, żołądek i dwunastnicę. Badanie zaliczane jest to najskuteczniejszych metod diagnozowania chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. Pozwala nie tylko na obejrzenie wnętrza ciała, ale także na ewentualne pobranie wycinków do badania histopatologicznego. W trakcie gastroskopii można ocenić obecność Helicobacter pylori w przewodzie pokarmowym, a także poszerzyć zwężenia przewodu pokarmowego, zatamować krwawienie lub usunąć polipy.
Jak przygotować się do gastroskopii? Badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego nie wymaga zwykle specjalnego przygotowania. Na badanie należy jednak zgłosić się na czczo. Jeśli gastroskopia wykonywana jest w ciągu dnia, to zaleca się powstrzymanie od jedzenia przynajmniej na 6-8 godzin przed badaniem i picia na 4 godziny przed badaniem. Ponieważ gastroskop wprowadzany jest przez usta, zaleca się usunięcie protezy zębowej przed badaniem. Jeśli pacjent przyjmuje regularnie leki, może je zażyć o stałej porze, popijając niewielką ilością wody. Przed samym badaniem nie wolno także żuć gumy, ssać cukierków i palić papierosów. W przypadku niektórych chorób konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań przed gastroskopią. O dodatkowych zaleceniach informuje lekarz prowadzący, który zleca wykonanie badania.
Gastroskopia: przebieg badania
Gastroskopia nie jest badaniem przyjemnym, ale wykonana poprawnie nie powinna być bolesna. Pacjent w czasie badania może odczuwać dyskomfort, może pojawiać się także odruch wymiotny, gdy giętka rurka pokonuje kolejne dystanse przewodu pokarmowego. Pacjent proszony jest o położenie się na lewym boku. Po zastosowaniu miejscowego znieczulenia gardła w aerozolu (lidokaina), zakłada się między szczęki specjalny plastikowy ustnik.
Następnie lekarz wprowadza powoli do gardła gastroskop, czyli giętką rurkę. Pacjent może być w tym czasie poproszony o wykonywanie ruchu połykowego, by umożliwić wprowadzanie narzędzia, nie zaleca się jednak połykania śliny. To moment wyjątkowo nieprzyjemny, ale właściwa współpraca i wskazówki przekazywane przez lekarza mogą w dużym stopniu usprawnić ten proces. Aby zmniejszyć odruch wymiotny, zaleca się uspokojenie i regularny oddech. Skupienie się na oddechu pozwala odwrócić uwagę od badania. Czasami konieczne jest podanie leków uspokajających przed zabiegiem, stosuje się to najczęściej przy terapeutycznych zabiegach endoskopowych.
Gastroskop ma formę giętkiej rurki zakończonej źródłem światła oraz sterylnymi szczypczykami, które służą do ewentualnego pobrania wycinków. Miękkie i giętkie przyrządy do badania umożliwiają bardzo szeroki zakres obserwacji. Zmniejszają także ryzyko powikłań.
Badanie trwa od kilku do kilkunastu minut. W jego trakcie, ze względu na wprowadzanie do żołądka niewielkiej ilości powietrza, mogą pojawić się wzdęcia i odbijanie.
Zobacz także
Gastroskopia: wskazania do badania
Wskazaniem do badania jest podejrzenie choroby układu pokarmowego. Gastroskopia umożliwia rozpoznanie choroby lub jej wykluczenie, pozwala także na ocenę stopnia zaawansowania schorzenia, daje także możliwość pobrania wycinka do analizy laboratoryjnej. Gastroskopię wykonuje się także w celu oceny postępów leczenia.
Wskazaniem do gastroskopii są:
- częste zgagi;
- objawy refluksu żołądkowo-przełykowego, na przykład problemy ze swobodnym przełykaniem;
- bóle w nadbrzuszu;
- nudności i wymioty;
- odbijanie i uczucie pełności po posiłku;
- przewlekłe zapalenie żołądka;
- krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego (smoliste stolce, wymioty z krwią, dodatni wynik testu na krew utajoną w kale, niedobór żelaza);
- podejrzenie celiakii;
- występowanie w rodzinie nowotworów górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Badanie jest wskazane, szczególnie gdy wymienionym wyżej objawom towarzyszy niewyjaśniona utrata masy ciała, brak apetytu, niedokrwistość.
Przeciwwskazaniem do gastroskopii są ciężkie choroby, takie jak: ciężka niewydolność serca, niewydolność oddechowa, ostry zespół wieńcowy, zawał serca. Przeciwwskazaniem jest także podejrzenie perforacji przewodu pokarmowego.
Gastroskopia: powikłania po badaniu
Gastroskopia uważana jest za badanie inwazyjne. Jak każde badanie endoskopowe, gastroskopia również obarczona jest możliwością wystąpienia powikłań. Skutki niepożądane po gastroskopii dotyczą głównie zastosowanego znieczulenia: uczulenia na podany środek, krwiaka w miejscu wkłucia (przy znieczuleniu dożylnym) lub bólu gardła po podaniu znieczulenia miejscowego. Skutkiem zastosowania leków uspokajających może być depresja ośrodka oddechowego, tachykardia, obniżenie ciśnienia, są to jednak powikłania stosunkowo rzadkie. Powikłania sercowo-naczyniowe występują częściej u osób chorujących na choroby serca, osób starszych i z niskim ciśnieniem.
Powikłaniem po gastroskopii może być uszkodzenie ściany przewodu pokarmowego, jest to jednak rzadka komplikacja, występująca częściej podczas procedur zabiegowych, nie samego badania. Innym powikłaniem może być krwawienie z przewodu pokarmowego lub czasowe problemy z przełykaniem związane z zastosowaniem znieczulenia miejscowego lub podrażnienia ścian przewodu pokarmowego. Miejscowe znieczulenie gardła niesie za sobą także ryzyko zadławienia, dlatego bezpośrednio po zabiegu nie wolno jeść i pić.
Wszelkie niepokojące objawy i powikłania po gastroskopii należy niezwłocznie zgłaszać pielęgniarce lub lekarzowi przeprowadzającemu badanie.
Zobacz na obrazku, jak wygląda gastroskopia:
Gastroskopia, czyli badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego, polega na wprowadzenia gastroskopu do wnętrza ciała przez gardło i przełyk. Grafika przedstawia, jak dokładnie wygląda badanie po wprowadzeniu gastroskopu.
Fot. Fotolia
Gastroskopia: zmora pacjentów
Gastroskopia budzi u pacjentów niepokój związany z przebiegiem samego badania i ewentualnymi powikłaniami. Pacjenci boją się nie tylko bólu i dyskomfortu, czują także obawę przed wystąpieniem wzdęć, odbijaniem czy oddawaniem gazów. Kluczowa jest zatem szczera rozmowa pacjenta z lekarzem, który odpowie na wszystkie pytania i wytłumaczy, na czym polega badanie. Lekarz powinien wyjaśnić cele gastroskopii, nakreślić przebieg badania, poinformować o możliwych dolegliwościach towarzyszących. To ważne, bo właściwa współpraca pomiędzy lekarzem a pacjentem, a także obniżenie stresu osoby badanej bardzo pozytywnie wpływają na odczucia. Stosowanie się do zaleceń usprawnia badanie i pozwala w dużym stopniu ograniczyć dyskomfort.
Rozlicz PIT i pomóż dzieciom z Fundacji Radia ZET. Ściągnij darmowy program
Bibliografia: Piotr Jarzynkowski, Renata Piotrkowska, Janina Książek, Marek Dobosz, Satysfakcja pacjentów z badań endoskopowych górnego odcinka przewodu pokarmowego, Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Gdański Uniwersytet Medyczny Oddział Chirurgii Ogólnej, Borgis - Medycyna Rodzinna 2/2017, s. 90-97/czytelniamedyczna.pl
dr n. med. Anna Mokrowiecka, Gastroskopia, Medycyna Praktyczna (gastrologia.mp.pl)
Tu się dzieje
