Oceń
Ból kolana może być nagły, rwący, przeszywający. Może być także rozległy, pulsacyjny i ciągły. Ból może pojawiać się w ruchu, w czasie zginania lub wyprostowywania kończyny lub w czasie dłuższego stania czy siedzenia. Zdarzają się bóle występujące w ciągu dnia, uzależnione od aktywności i poruszania nogą. Są także bóle nocne, które uniemożliwiają spokojny sen i odpoczynek. Objawem towarzyszącym bólowi kolana może być także opuchlizna. To ważne, by zwracać uwagę na szczegóły, bo zapyta o nie lekarz podczas wizyty.
Bólu kolan nie wolno lekceważyć. Na kolanie opiera się nasze ciało, zatem przewlekły i silny ból może całkowicie wyłączyć z życia, utrudniając swobodny ruch. Staw kolanowy jest bowiem największym oraz jednym z najbardziej obciążonych stawów w ciele człowieka.
Staw kolanowy tworzą wypukłe kłykcie kości udowej, wklęsłe kłykcie kości piszczelowej i rzepka. Ich powierzchnie stawowe pokryte są chrząstką stawową przylegającą do zakończeń kości. Między kłykciami znajdują się łąkotki, a samo kolano stabilizowane jest przez więzadła oraz mięśnie uda i podudzia. Staw kolanowy to skomplikowana maszyna, która musi działać poprawnie, by podstawowe ruchy, takiej jak zginanie i prostowanie nogi, wykonywane były naturalnie bez bólu i dyskomfortu.
Zgłoś się do lekarza, gdy ból w kolanie pojawił się po upadku lub ciężkich ćwiczeniach. Konsultacji wymaga także opuchlizna stawu, której towarzyszy gorączka oraz zablokowanie kolana, ból i zasinienie kolana oraz łydki.
Ból kolana: uraz
Uraz stawu kolanowego to bardzo częsta dolegliwość. Najczęściej dochodzi do urazu łąkotek, więzadeł, chrząstki stawowej, a także stawu rzepkowo-udowego. Na urazy kolan narażone są osoby aktywne fizycznie, uprawiające na przykład narciarstwo, grające w tenisa, piłkę nożną lub biegające. To typowa dla tych sportów dolegliwość. Zdarza się, że niegroźna kontuzja kolana zaleczy się sama, ale najczęściej trzeba skorzystać z pomocy lekarza. Ból kolana spowodowany urazem jest zazwyczaj głęboki, tępy i narasta podczas aktywności fizycznej lub wykonywania ruchów nogą. Zdarza się, że oprócz bólu po urazie kolana pojawia się wysięk, czyli nadmierna ilość płynu stawowego, który określany jest także jako „woda w kolanie”.
Do objawów urazu kolana zalicza się:
- ból;
- obrzęk i ocieplenie okolicy stawu kolanowego;
- ograniczenie ruchów w stawie;
- zasinienie kolana;
- uczucie drętwienia, mrowienia lub zaburzenia czucia;
- zniekształcenie stawu;
- trzaski w kolanie.
Jeśli dojdzie do urazu kolana, trzeba niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Szczególnie silny ból i ograniczenia w poruszaniu się stanowią wskazanie do konsultacji ze specjalistą. Lekarz diagnozuje chore kolano za pomocą artroskopii stawu kolanowego. Od wyniku tego badania zależy, jaką metodę leczenia zaordynuje lekarz. Najczęściej trzeba jednak korzystać z rehabilitacji — w drastycznych przypadkach kolanem zajmie się chirurg.
Ból kolana: przeciążenia
Przeciążenia kolana pojawiają się często, ale nie zawsze spowodowane są ciężką pracą fizyczną. Przeciążenie może być wynikiem dużego wysiłku fizycznego lub pracy forsującej staw kolanowy. Kolano może być przeciążone także w wyniku długiego stania (praca stojąca), częstego kucania lub klęczenia. Do przeciążenia kolan przyczynia się otyłość, a nawet zaawansowana ciąża, gdy na kolana nałożony jest większy ciężar niż zwykle.
Przeciążenie kolana objawia się:
- stanem zapalnym;
- dyskomfortem i bólem kolana;
- ograniczoną ruchomością w stawie.
Ból kolana: skręcenie
Skręcenie kolana to częsta przypadłość u sportowców-amatorów, którzy nie dostosowują ćwiczeń fizycznych do swoich możliwości. Do skręcenia kolana może dojść także na skutek upadku. W wyniku skręcenia dochodzi do całkowitego lub częściowego uszkodzenia więzadeł (inaczej zerwanie lub naderwanie więzadła).
Objawy skręcenia kolana to przede wszystkim:
- ból kolana;
- uczucie niepewności przy obciążaniu kończyny;
- ból tylnej strony kolana, szczególnie przy wyproście;
- płyn w stawie i jego niestabilność.
Leczenie nieoperacyjne skręcenia kolana polega najczęściej na czasowym unieruchomieniu kończyny, stosowaniu zimnych okładów, leczeniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym. Jeśli konieczne jest operacyjne leczenie uszkodzonych struktury kończyny, to wykonuje się artroskopię leczniczą lub otwartą rekonstrukcję więzadeł (w zależności od wskazania).
Ból kolana: zwyrodnienia
Zwyrodnienie stawu kolanowego, inaczej gonartroza, związane jest z degeneracją chrząstki stawowej. To proces postępujący, dlatego dolegliwości mu towarzyszące pojawiają się stopniowo i się nasilają. Przyczyną zwyrodnienia stawu kolanowego może być na przykład uraz, koślawość lub szpotawość, a także przewlekłe obciążanie kolan. Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych pojawia się najczęściej u osób po 50. roku życia. Występowaniu choroby sprzyjają także otyłość i brak aktywności fizycznej, choć do przyczyn choroby zwyrodnieniowej zalicza się także urazy powstałe m.in. podczas uprawiania sportu.
Zmiany zwyrodnieniowe w kolanie spowodowane są przez rozmiękanie, wycieranie i pękanie chrząstki stawowej, czyli przez zaburzenia w jej strukturze. Niestety, chrząstka stawowa nie ma zdolności regeneracyjnych, dlatego jej degeneracja jest procesem nieodwracalnym. Ból w kolanie przy chorobie zwyrodnieniowej pojawia się dopiero w momencie, gdy uszkodzenie chrząstki jest zaawansowane, a procesu nie da się odwrócić.
Objawy zwyrodnienia kolana:
- uczucie sztywności kolan po dłuższym staniu, siedzeniu lub po przebudzeniu;
- ból zlokalizowany w przedniej lub przyśrodkowej części kolana;
- nasilanie się dolegliwości w trakcie ruchu (przy wstawaniu, wchodzeniu po schodach, wstawaniu z przysiadu);
- chrupanie i trzeszczenie w kolanie;
- postępujące uczucie ograniczenia ruchomości w stawie;
- przykurcz zgięciowy (problem ze swobodnym wyprostowaniem nogi w kolanie);
- ból, obrzęk, zwiększenie ciepłoty stawu kolanowego (zaawansowane zwyrodnienie).
Leczenie zwyrodnienia stawu kolanowego jest najczęściej zachowawcze. Polega na podawaniu zastrzyków z kwasem hialuronowym, a w ostrych stanach na blokadzie sterydowej. Chorzy przyjmują leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, poleca się również stosowanie maści o tym samym działaniu. W przypadku, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi skutku, lekarz może zdecydować o leczeniu operacyjnym. To najczęściej artroskopia stawu kolanowego lub operacja polegająca na pobraniu przeszczepu chrząstki stawowej z nieobciążanej powierzchni stawu i wszczepieniu go w uszkodzone miejsce. Ostatecznością jest endoprotezoplastyka stawu kolanowego, czyli jego całkowita wymiana.
Postępujące zwyrodnienie stawu kolanowego wymaga rehabilitacji, która może wyhamować lub zatrzymać rozwój choroby. Stosowana w tym przypadku fizykoterapia nastawiona jest na poprawę jakości życia chorego i ulżenie w cierpieniu.
Ból kolana: choroby reumatyczne
Ból kolana może być objawem reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), które potrafi zaatakować kolana wcześniej niż nadgarstki. Ból i wysięk w kolanie mogą być także objawem zesztywniającego zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK). Gdy objawy powracają, warto zgłosić się do lekarza. Lepiej także zrezygnować z ciepłych kompresów i maści rozgrzewających.
Objawy reumatoidalnego zapalenia stawów, które obejmują staw kolanowy:
- powracający ból kolan, nawet w czasie normalnej aktywności;
- obrzęk kolana i zaczerwienie, zasinienie oraz ocieplenie;
- objawom towarzyszy poranna sztywność karku, a nawet stan podgorączkowy i ogólne rozbicie.
Podstawą leczenia, po postawieniu diagnozy, są leki hamujące lub zmniejszające zapalenie oraz środki przeciwbólowe. Chory nie uniknie także regularniej rehabilitacji i gimnastyki, która powinna być dostosowana przez rehabilitanta do indywidualnych potrzeb. W skrajnych przypadkach konieczna jest rekonstrukcja zniszczonego stawu (endoproteza).
Zobacz także
Ból kolana: cysta Bakera, czyli torbiel pod kolanem
Torbiel Bakera to powiększona przestrzeń łącznotkankowa wypełniona płynem. Przypomina guzek, który można wyczuć palcami pod kolanem. To zmiana łagodna, która w większości przypadków nie wymaga interwencji chirurga. Torbieli towarzyszy zazwyczaj zaczerwienienie i ocieplenie skóry wokół zmiany, obrzęk stawu kolanowego, utrudnione zginanie nogi, ból stawu kolanowego, który nasila się podczas aktywności fizycznej, długiego stania i chodzenia.
Przyczyny powstawania torbieli Bakera nie są do końca znane, wiadomo jednak, że do utworzenia się cysty może dojść na skutek obrzęku kaletki maziowej mięśnia półścięgnistego lub przedostania się płynu ze stawu kolanowego ku tyłowi kolana w wyniku uszkodzenia torebki stawowej. Tym, co zwiększa szanse na wystąpienie torbieli, jest otyłość, a także częsty i nadmierny wysiłek fizyczny, choroby stawów, stany zapalne stawu kolanowego oraz przepuklina torebki stawu kolanowego.
We wczesnym stadium, gdy torbiel nie daje większych objawów, zaleca się odciążenie kolana. Ulgę przynosi także korzystanie z zabiegów fizjoterapeutycznych, ćwiczeń wzmacniających, masaży. Ciężkie przypadki wymagają jednak interwencji lekarza i nakłucia torbieli, a także odessania z niej płynu i wstrzyknięcia środka sterydowego, który złagodzi stan zapalny. Duże cysty usuwa się najczęściej operacyjne.
Ból kolana: koślawość i szpotawość
Koślawość i szpotawość kolan (stawów kolanowych) to wady kończyn dolnych, w których zaburzona zostaje ich oś. Na czym to polega? Prawidłowo oś kończyn dolnych przechodzi w dół w linii prostej. W przypadku kolan koślawych oś podudzia odchyla się względem osi uda na zewnątrz, to sprawia, że kolana ustawiają się w literę X. W przypadku kolan szpotawych mamy do czynienia z odwrotnością — oś podudzia odchyla się do wewnątrz, co sprawia, że kolana ustawiają się pod kątem otwartym do środka, tworząc literę O.
Przyczyną obu nieprawidłowości może być wada wrodzona stawów kolanowych, którą można zauważyć już u małych dzieci. Już wtedy najlepiej udać się z dzieckiem do ortopedy. Szybka interwencja może zapobiec pogłębianiu się wady w przyszłości. W czasie dorastania może dojść do nierównomiernego wzrostu kończyn, co powoduje nierówną długość nóg i nierównomierny rozkład ciężaru ciała — to sprzyja koślawości. Szpotawości sprzyja natomiast nadwaga, a także zbyt szybka nauka chodzenia z pominięciem etapu raczkowania. Występowaniu wad kolanowych sprzyja także: osłabienie napięcia mięśni, wady stóp, złamania i urazy nóg, choroby stawów.
Wady postawy, jakimi są koślawość i szpotawość kolan, powodują, że ciężar ciała rozłożony jest nienaturalnie i nierównomiernie. Z tego powodu osoby cierpiące na szpotawość lub koślawość mogą odczuwać bóle kolan.
Koślawość kolan wymaga rehabilitacji, regularnych ćwiczeń i noszenia wkładek ortopedycznych umieszczanych w butach. Zazwyczaj to postępowanie jest wystarczające, choć w wyjątkowych przypadkach zaleca się stosowanie aparatów ortopedycznych. W przypadku szpotawości również zaleca się rehabilitację, ćwiczenia korekcyjne i wkładki ortopedyczne. Natomiast, gdy wada się pogłębia, stosuje się metodę operacyjną polegającą na przecięciu kości oraz ich ponownym ustawieniu w poprawnym położeniu.
Kolano trzeszczy, chrupie lub strzela? Dowiedz się, o czym świadczą te dziwne odgłosy
Niepokojące odgłosy, które wydaje kolano w czasie kucania, biegania i prostowania nogi, mają swoje źródło. Gdy w stawie kolanowym dzieje się coś niedobrego lub gdy kolano jest przeciążone, może wydawać dźwięki podobne do chrupania, trzeszczenia i pękania. Tych odgłosów nie wolno lekceważyć, bo mogą być objawem rozwijającej się choroby.
Oceń artykuł
