Biegunka może być groźna. Jak radzić sobie z rozwolnieniem?

Biegunka to częste oddawanie obfitych stolców o rzadkiej konsystencji. Biegunka charakteryzuje się oddawaniem luźnego stolca przynajmniej trzy razy na dobę (łączna ilość oddanego stolca przekracza 250 g). Osoby cierpiące na biegunkę odczuwają silny ból brzucha i skurcze, które zmuszają do szybkiego oddania stolca.

Objawy biegunki:

• skurcze;
• ból brzucha;
• rzadkie, wodniste stolce;
• nagła potrzeba skorzystania z toalety;
• nudności, wymioty;
• częste oddawanie luźnych stolców;
• utrata kontroli nad wypróżnianiem;
• krew lub śluz w stolcu;
• gorączka;
• dreszcze;
• ogólne złe samopoczucie.

Biegunka potrafi być nieprzewidywalna w skutkach, dlatego lepiej nie czekać, aż sama przejdzie i zastosować dostępne preparaty hamujące rozwolnienie. Jeśli to nie pomoże, konieczna będzie wizyta u lekarza.

Biegunka — przyczyny

Inne przyczyny może mieć ostra biegunka, a inne przewlekła. W większości przypadków biegunka pojawia się nagle, ale stosunkowo szybko ustępuje. Można ją powstrzymać poprzez stosowanie lekkostrawnej diety i leków na biegunkę dostępnych bez recepty. Długa, przewlekła biegunka jest natomiast częstym objawem wielu chorób. Jest także wyjątkowo groźna dla zdrowia, ponieważ prowadzi do odwodnienia organizmu i zachwiania gospodarki elektrolitowej. Długotrwałe rozwolnienie może niestety prowadzić do śmierci. Utrzymujące się rozwolnienie w przypadku niemowląt i małych dzieci powinno skłonić do szybkiej konsultacji z lekarzem.

OSTRA BIEGUNKA

Biegunka może pojawiać się szybko i stosunkowo szybko mijać. O biegunce ostrej mówi się, gdy trwa maksymalnie 14 dni. Przyczyn biegunki jest wiele, ale najczęściej wymienia się infekcje lub stosowanie niektórych leków.

są najczęstszą przyczyną ostrego rozwolnienia. Wśród czynników najczęściej wywołujących ostrą biegunkę wymienia się: rotawirusy, adenowirusy, czynnik Norwalk, zakażenia bakteryjne — między innymi Salmonella, Shigella, E. coli, Klebsiella.

Biegunka wywołana jedzeniem lub wodą pitną skażoną bakteriami, wirusami lub pasożytami nazywana jest najczęściej biegunką podróżnych. Taki stan jest charakterystyczny dla osób, które często podróżują lub wyjeżdżają do krajów się rozwijających. Również drastyczna zmiana diety i rodzaju pożywienia może powodować sensacje żołądkowe w postacie rozwolnienia.

Przyczyną nagłej i szybkiej biegunki może być:

• nadużywanie alkoholu;
• jedzenie pokarmów, które zaburzają układ trawienny;
• zakażenie bakteryjne (przyczyna większości rodzajów zatruć pokarmowych);
• grypa żołądkowa (zakażenia rotawirusami).

PRZEWLEKŁA BIEGUNKA

Biegunka, która trwa dłużej niż 14 dni, nazywana jest z reguły przewlekłą. Na przewlekłą biegunkę cierpią na przykład osoby, które mają problemy z przewodem pokarmowym. Rozwolnienia są także objawem nietolerancji pokarmowych, alergii i długotrwałego stosowania niektórych leków. Przewlekłe biegunki towarzyszą także infekcjom, które przez dłuższy czas dręczą organizm. Niektóre zakażenia bakteriami (Salmonella, Campylobacter jejuni, Escherichii coli) lub pasożytami (np. zakażenie tasiemcem) powodują biegunkę, która trwa przez jakiś czas.

Przyczyną przewlekłej biegunki może być:

• cukrzyca;
• nietolerancja pokarmowa (celiakia);
• choroba jelit (taka jak choroba Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego);
• zakażenie niektórymi bakteriami lub pasożytami;
• nadużywanie środków przeczyszczających;
• długotrwałe stosowanie niektórych leków;
• nadczynność tarczycy;
• radioterapia i chemioterapia;
• niektóre nowotwory;
• problemy ze wchłanianiem niektórych składników odżywczych (zespół złego wchłaniania);
• przewlekły stres;
• zapalenie trzustki;
• zapalenie jelit;
• mukowiscydoza;
• zespół krótkiego jelita;
• zaburzenia odporności (w tym HIV);
• zatrucie toksynami.

Biegunka — wygląd stolca

Wygląd stolca oddawanego w czasie biegunki jest kluczową informacją w procesie diagnostycznym. Warto zwrócić na to uwagę, bo to podstawowe pytanie, jakie zada lekarz.

• Stolec smolisty, czarny może świadczyć o tym, że doszło do krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego.
• Stolec wodnisty może wskazywać na zaburzenia wchłaniania jelitowego.
• Stolec z domieszką śluzu i krwi wskazuje na hemoroidy, nowotwór lub zapalenie jelita grubego. Taki wygląd stolca może być też spowodowany alergią pokarmową lub nieswoistym zapaleniem jelit.
• Stolec duży o konsystencji ciastowej może wskazywać na zaburzenia trawienia spowodowane niewydolnością trzustki.
• Stolec z domieszką ropy świadczy o schorzeniach zapalnych i bakteryjnych jelita grubego.

Biegunka — leczenie

Biegunka najczęściej jest objawem innej choroby, dlatego leczenie powinno polegać na leczeniu choroby podstawowej. Leczenie objawowe jest jednak konieczne, ponieważ przedłużająca się biegunka jest po prostu groźna dla zdrowia. Obniża także jakość życia i wyłącza z codziennych zajęć i obowiązków.

W przypadku ostrej biegunki wystarczy najczęściej zażywać leki hamujących perystaltykę jelit dostępne bez recepty. Należy także pić dużo płynów i uzupełniać elektrolity, by nie dopuścić do odwodnienia. Zaleca się stosowanie lekkostrawnej diety i spożywanie małych porcji. Niektóre pokarmy mogą zaostrzyć biegunkę, ból brzucha i skurcze. W trakcie biegunek najczęściej obserwuje się nietolerancję cukrów i białka zawartego w mleku, dlatego najlepiej unikać tych produktów przez cały okres trwania biegunki. Konieczne może być także podawanie środków przeciwbakteryjnych.

Biegunka przewlekła wymaga konsultacji z lekarzem, który ustali postępowanie. Bardzo często odstawienie niektórych leków, zmniejszenie dawki lub po prostu wdrożenie leczenia chorób powoduje, że biegunka jako objaw po prostu ustępuje. Niestety, czasami biegunka towarzyszy człowiekowi przez długi czas lub regularnie powraca. Tak jest na przykład w przypadku radio- i chemioterapii, po których często występuje biegunka. Wtedy stosuje się najczęściej leki hamujące perystaltykę jelit.

Kiedy zgłosić się do lekarza? Gdy biegunka się przedłuża i jest wyjątkowo uciążliwa, gdy występuje bardzo mocny ból brzucha, gorączka i dreszcze, a także gdy w kale pojawia się krew, śluz lub ropa.

Zobacz także

Myślisz, że prawidłowo nawadniasz organizm? Sprawdź!

Zaparcia utrudniają normalne funkcjonowanie. Jak się ich pozbyć?

Biegunka — diagnoza lekarska

Ostra biegunka z reguły szybko mija. Pacjenci zgłaszają się do lekarza, gdy rozwolnienie się przedłuża lub gdy towarzyszą mu niepokojące dolegliwości. Lekarz przeprowadza wywiad mający na celu ustalenie ważnych informacji:

1. Kto choruje? (wiek, płeć, zawód)
2. Jak choruje? (jakie są objawy)
3. Gdzie choruje? (w domu, w podróży)
4. Z kim choruje? (sam, z rodziną)

Wywiad obejmuje również pytania dotyczące czasu trwania biegunki, wyglądu stolca i ewentualnej powtarzalności takiego stanu. Pacjent musi opowiedzieć o przebytych chorobach, podać informacje na temat stosowanych leków lub stylu życia. Lekarz przeprowadza także badanie węzłów chłonnych, bada śledzionę i wątrobę. Jeśli przyczyna biegunki pozostaje nieznana, może zlecić dodatkowe badania laboratoryjne: analizę kału pod mikroskopem, posiew kału, morfologię krwi. Badania specjalistyczne obejmują natomiast kolonoskopię lub gastroskopię. Można także wykonać USG lub RTG oraz rezonans magnetyczny.

Co jeść w czasie rozwolnienia? Zobacz, jaką dietę stosować przy biegunce:

Zobacz także

Czym jest nietolerancja laktozy i jak sobie z nią radzić?

Te objawy sugerują nadwrażliwość na gluten. 11 ważnych sygnałów

Bibliografia: Jan Krzak, Biegunki i zaparcia, Borgis - Medycyna Rodzinna 1/2000, s. 32-33/czytelniamedyczna.pl