Dlaczego dzieci źle się zachowują, gdy są zmęczone? Już wiadomo
Czy czujesz irytację, gdy wracasz do domu po bardzo intensywnym dniu pracy? Podobnie jest z dziećmi, gdy są znudzone lub zmęczone, zachowują się nieadekwatnie do sytuacji. Płacz, marudzenie, rzucanie zabawkami to mogą być konsekwencje zmęczenia. Dlaczego tak się dzieje?
- Zmęczenie – jak jest definiowane?
- Co kontroluje nasze zachowanie?
- Nieracjonalne zachowania – jaka jest ich przyczyna?
Każdy rodzic wie, że gdy przegapi się moment na odpoczynek/drzemkę dziecka, maluch zamieni się w potwora. Kochanego, ale jednak potwora. Płacz, marudzenie, wściekłość, nieadekwatne do sytuacji zachowania. Dlaczego się tak dzieje? Zdaniem prof. Davida Bueno i Torrensa, pracującego w Zakładzie Genetyki Biomedycznej, Ewolucyjnej i Rozwojowej na Uniwersytecie w Barcelonie, to nie wynik "charakteru", ale reakcji zachodzących w organizmie. Szczegółowo to opisał w artykule "Why children misbehave when they are tired", opublikowanym w serwisie "The Conversation".
Zmęczenie – jak jest definiowane?
Zmęczenie to uczucie, którego bardzo często doświadczamy. Jest ono definiowane jako brak sił po pracy fizycznej czy intelektualnej, a nawet po bardzo wyczerpujących emocjonalnie zdarzeniach (m.in. sytuacjach, w których czuliśmy się czymś bardzo rozczarowani, zirytowani, a nawet znudzeni). Okazuje się, że zmęczenie ma ogromny wpływ na nasze zachowanie – mamy problemy z jego kontrolowaniem. Jest to szczególnie widoczne u dzieci, choć irytacja wynikająca ze zmęczenia u osób dorosłych też jest trudna do ukrycia.
Co kontroluje nasze zachowanie?
Nasze zachowanie jest kontrolowane przez mózg, a dokładnie przez obszar zwany korą przedczołową (to najbardziej wysunięta do przodu część mózgu). Prof. David Bueno i Torrensa porównał ten obszar do lotniska, aby wytłumaczyć przebieg tych procesów.
– Kora przedczołowa jest odpowiedzialna za zarządzanie złożonymi zadaniami poznawczymi, które są zgrupowane pod nazwą funkcji wykonawczych. Działają one jak wieże kontrolne na lotniskach, sprawiając, że cały ruch lotniczy przebiega płynnie w elastyczny, niestatyczny sposób. Dostosowują się do każdej sytuacji, jaka może się pojawić, np. zmiany warunków atmosferycznych, opóźnienia lotu itp. – tłumaczy naukowiec i dodaje: – Podobnie jest z naszymi emocjami. Funkcje wykonawcze obejmują zdolność do refleksji i planowania, podejmowania decyzji opartych na rozumowaniu oraz racjonalizacji, a także zarządzania naszym stanem emocjonalnym. Do tej grupy zalicza się również pamięć roboczą, która jest zbiorem procesów, które pozwalają nam przechowywać i tymczasowo przetwarzać informacje w celu wykonywania złożonych zadań poznawczych, takich jak rozumienie języka, czytanie, umiejętności matematyczne, uczenie się lub rozumowanie.
Nieracjonalne zachowania – jaka jest ich przyczyna?
Mózg ma do wykonania tytaniczną pracę nic więc dziwnego, że potrzebuje mnóstwo energii metabolicznej, nawet około 20-30 proc. Najwięcej jej zużywa jej właśnie kora przedczołowa. I tu zmierzamy do meritum: gdy brakuje energii całemu organizmowi, zmniejsza się również jej ilość dostarczana do mózgu. W konsekwencji mózg zaczyna wolniej działać, a gdy kora przedczołowa ma mniej paliwa, trudniej jest nam myśleć, planować, decydować, zarządzać emocjami czy przechowywać i przetwarzać informacje. Nasze myślenie jest mniej elastyczne i przez to jesteśmy mniej wydajni i kreatywni. W konsekwencji tracimy możliwość kontrolowania własnego zachowania. W takich sytuacjach mamy tendencję do mówienia rzeczy, których nie powinniśmy mówić, które mogą zranić inne osoby. Dotyczy to zarówno osób dorosłych, jak i dzieci. To właśnie w takich sytuacjach dzieci zaczynają zachowywać się inaczej i robią lub mówią rzeczy, których w normalnej sytuacji raczej by nie zrobiły/nie powiedziały.
Co więcej, zmiana zachowania u dziecka może być nie tylko wywołana zmęczeniem fizycznym, ale również... nudą. Gdy się nudzimy, nie wykonujemy żadnych intensywnych zajęć, czy to fizycznych, czy intelektualnych, organizm obniża poziom energii (dostosowując ją do sytuacji), a co za tym idzie, mózg też dostaje jej znacznie mniej.
Źródło: "Why children misbehave when they are tired", prof. David Bueno i Torrensa, "The Conversation" (theconversation.com).
Tu się dzieje
