Coraz więcej dzieci ma alergię po antybiotykach. Oto alarmujące objawy
Uczulenie na antybiotyki trudno zdiagnozować, ponieważ często objawy mogą wynikać również z choroby podstawowej. Jaki antybiotyk uczula najczęściej i o czym pamiętać w trakcie leczenia dziecka? Wyjaśnia dr Michał Sutkowski.
Antybiotykoterapię należy stosować w ostateczności. Tymczasem wśród Polaków antybiotyki są bardzo popularne i chętnie stosujemy je profilaktycznie, często bez konsultacji z lekarzem. To prowadzi do groźnej antybiotykooporności. Ale odporność na antybiotyki to nie jedyne ryzyko. Coraz częstszym problemem jest uczulenie na antybiotyki wśród najmłodszych.
– Niewątpliwie w ostatnich latach jest coraz więcej reakcji alergicznych po podaniu antybiotyków u dzieci. Potwierdzam takie zjawisko ze swojego doświadczenia zawodowego. Nie można powiedzieć, że to rośnie z dnia na dzień czy masowo, ale rośnie - alarmuje dr Michał Sutkowski.
W jego ocenie bardzo ważne jest, aby lekarze stosowali antybiotykoterapię tylko wtedy, gdy jest ona konieczna i wskazana. W innym razie nie pomaga się, a można zaszkodzić.
– Antybiotyki w Polsce są bardzo często podawane. Co tu dużo mówić - wydaje się, że zbyt często. Mamy skłonności do wypisywania antybiotyków, a pacjenci - czy rodzice młodych pacjentów, do nalegania na antybiotykoterapię. To nadużywanie jest prostą drogą do rozwoju alergii w populacji, ale także do obniżenia skuteczności antybiotyków, bo bakterie się na nie uodparniają – tłumaczy dr Sutkowski.
W jego ocenie, aby nie pogarszać sytuacji trzeba - wzorem Skandynawii - prowadzić politykę "ochrony antybiotyków". Co to oznacza? Chodzi przede wszystkim o właściwe wykorzystanie możliwości, jakie dają antybiotyki.
Stosowanie ich wtedy, gdy nie jest to zalecane, to poważny błąd.
– Najpierw dobra diagnostyka oparta o testowanie. Tak, aby nie podawać antybiotyków na wirusy. Trzeba bowiem chronić tę zdobycz medycyny. Ona jest dla nas konieczna, żeby walczyć z różnego rodzaju, często bardzo groźnymi bakteriami. Musimy jednak korzystać z tego narzędzia umiejętnie. Tak, aby pacjentowi pomóc, a nie zaszkodzić. W przypadku nadużywania antybiotyków reakcji alergicznych będzie coraz więcej, ale też skuteczność tej formy leczenia będzie spadała. Wówczas trzeba sięgać po antybiotyki z innej półki, które też mają swoje skutki uboczne. Jak wszystko. Coraz trudniej będzie też antybiotyki dobierać, bo wcale nie jest tak, że łatwo jest stworzyć nowe leki tego rodzaju – ostrzega ekspert.
Jakie antybiotyki uczulają?
Specjalista, jako przykład substancji, która wywołuje reakcje alergiczne wyjątkowo często, wskazuje amoksycylinę.
– To antybiotyk bardzo pierwotny, o szerokim zastosowaniu. To pochodna penicyliny. To także antybiotyk najbardziej charakterystyczny, jeżeli chodzi o alergię, ale to antybiotyk pierwszego rzutu, bo w miarę bezpieczny. Penicylina jest bardzo pierwotnym antybiotykiem, skutecznym. Jeżeli ktoś jednak jest uczulony na amoksycylinę, to stosunkowo często występuje też krzyżowa alergia na cefalosporyny pierwszej czy drugiej generacji – wyjaśnia ekspert.
Rozpoznanie alergii na antybiotyki jest bardzo utrudnione, m.in. ze względu na porę roku. Co powinno zaniepokoić i kiedy zgłosić się do lekarza?
Alergia na antybiotyki: zwróć uwagę na te objawy
Alergia na antybiotyki może być zróżnicowana, jeśli chodzi o symptomy. Częstym objawem jest miejscowa wysypka (zwykle na rękach i klatce piersiowej, ale może wystąpić też w innych miejscach). Inne objawy to nudności, wymioty, W skrajnych przypadkach może dojść do wstrząsu anafilaktycznego.
– Wysypka swędząca - nawet na całym ciele - to przykry, nieprzyjemny, ale z medycznego punktu widzenia niegroźny epizod. Zdarzały się jednak i ciężkie reakcje nadwrażliwości, anafilaktyczne - także po doustnym podaniu takich leków. Dlatego w karcie pacjenta po wystąpieniu takiej reakcji konieczne jest jej odnotowanie i zaprzestanie stosowania antybiotyków z danej grupy" – mówi dr Sutkowski.
Rodzic obserwując u dziecka objawy alergii na lek, czy też podejrzenie takiej reakcji, powinien skonsultować się z lekarzem. To on zadecyduje, czy antybiotyk odstawić. Tak, aby nie zaszkodzić w leczeniu choroby.
W diagnostyce uczulenia na antybiotyki stosuje się metody in vitro (w wybranych klinikach) i in vivo. Najczęstszym sposobem są testy skórne oraz test prowokacji lekiem (polegające na podawaniu leku punktowo, dożylnie, w niegroźnym stężeniu). Punktowe testy skórne odczytuje się według tych samych zasad co testy na alergeny wziewne. Alergia na antybiotyk jest nadal dość rzadkim zaburzeniem, dlatego nigdy nie należy stawiać diagnozy samodzielnie i rezygnować z terapii: takie działanie może mieć poważne skutki uboczne.
Źródło:
- Blumenthal KG, Peter JG, Trubiano JA, Phillips EJ. Antibiotic allergy. Lancet. 2019 Jan 12;393(10167):183-198. doi: 10.1016/S0140-6736(18)32218-9. Epub 2018 Dec 14. PMID: 30558872; PMCID: PMC6563335.
- dr n. med. Marta Krawiec, Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego WUM, Wysypka po antybiotyku, podyplomie.pl
Tu się dzieje
