Ciąża bliźniacza: skąd się biorą bliźnięta jedno- i dwujajowe?

Ciąża bliźniacza to ciąża mnoga, która występuje wtedy, gdy w macicy rozwijają się jednocześnie dwa płody.

Bliźnięta jednojajowe

Bliźnięta jednojajowe to bliźnięta monozygotyczne powstające z jednej zygoty, która dzieli się na dwa zarodki podczas pierwszych 14 dni ciąży. W uproszczeniu: ciąża bliźniacza jednojajowa powstaje w wyniku zapłodnienia pojedynczej komórki jajowej przez jeden plemnik.

Większość bliźniąt jednojajowych (nawet 75 proc.) powstaje przez rozdział blastomerów na etapie węzła zarodkowego, czyli początku implantacji. Takie bliźnięta mają wspólną kosmówkę, ale oddzielne owodnie.

ciążę bliźniaczą jednojajową dwukosmówkową dwuowodniową: podział zygoty następuje do 4 dnia od zapłodnienia - bliźnięta te są do siebie najbardziej podobne 

ciążę bliźniaczą jednojajową jednokosmówkową dwuowodniową: zygota dzieli się między 4 a 7 dniem od zapłodnienia

ciążę bliźniaczą jednojajową jednokosmówkową jednoowodniową: podział zygoty następuje po 7 dniu od zapłodnienia - przeważają tu płody płci żeńskiej.

Bliźnięta jednojajowe wyglądają niemal identycznie. Ich DNA jest bardzo do siebie podobne. Bliźnięta monozygotyczne mają zawsze taką samą płeć.

Rozwój ciąży bliźniaczej jednojajowej jest zawsze dziełem przypadku. Nie ma na to wpływu dziedziczność ani czynniki środowiskowe. Bliźnięta jednojajowe, ze względu na specyfikę ciąży i niebywałe podobieństwo, często uznawane są cud. 

Istnieje jeszcze inny rodzaj ciąży bliźniaczej jednojajowej. Zdarza się, że komórka jajowa ulega podziałowi, a następnie zapłodnieniu dwoma plemnikami. Mówi się wtedy o ciąży bliźniaczej jednojajowej dwuplemnikowej. Obie części komórki jajowej po podziale są identyczne genetycznie i mogą zostać zapłodnione przez dwa różne plemniki. Geny matki są jednakowe, ale geny ojca mogą się różnić. Ponieważ płeć jest determinowana przez geny ojca, bliźnięta takie mogą się nią różnić. Bliźnięta z ciąży tego typu wciąż są do siebie bardzo podobne.

Bliźnięta dwujajowe

Bliźnięta dwujajowe (dizygotyczne) to dzieci urodzone z ciąży bliźniaczej heterozygotycznej. Ciąża bliźniacza dwujajowa to najczęstsza postać ciąży wielopłodowej u człowieka.

Bliźnięta dwujajowe przychodzą na świat w wyniku zapłodnienia dwóch komórek jajowych, jednocześnie wyprodukowanych przez jajniki i zapłodnionych przez dwa osobne plemniki. Od samego początku powstają zatem dwa oddzielne i różne embriony. Mają osobne worki owodniowe oraz łożyska (kosmówki). Warunkiem rozwoju ciąży bliźniaczej dizygotycznej jest poliowulacja, czyli jednoczesne uwolnienie co najmniej dwóch komórek jajowych, a taka sytuacja zdarza się tylko raz na jakiś czas.

Dzieci urodzone z ciąży bliźniaczej dwujajowej nie są do siebie podobne, a przynajmniej ich podobieństwo nie jest większe niż u rodzeństwa urodzonego z dwóch oddzielnych ciąż. Mogą mieć różną płeć.

Które kobiety mają szansę na urodzenie bliźniąt dwujajowych?

• kobiety, które same pochodzą z ciąży bliźniaczej;
• kobiety, u których rodzinie występowały bliźnięta;
• kobiety, które długo brały hormonalne tabletki antykoncepcyjne,
• kobiety, które urodziły już bliźnięta;
• kobiety, które mają ponad 35 lat;
• kobiety, które leczyły się na niepłodność - gonadotropina, stosowana w leczeniu niepłodności, wpływa na stymulację owulacji.

Powikłania ciąży bliźniaczek

Powikłania związane z ciążą mnogą są takie same, jak w przypadku ciąży pojedynczej, ale występują częściej. 

Ciąża wielopłodowa jest ciążą wysokiego ryzyka, ponieważ w tym przypadku zmiany adaptacyjne w organizmie matki są znacznie nasilone i mogą prowadzić do nieprawidłowości.

Najczęstsze powikłania ciąż mnogich to:

• nadciśnienie,
• niedokrwistość,
• wielowodzie,
• łożysko przodujące,
• poród przedwczesny,
• krwotoki poporodowe,
• nieprawidłowe ułożenie płodów.

Kobieta w ciąży mnogiej objęta jest specjalną opieką lekarza. Zazwyczaj musi zgłaszać się na częstsze wizyty kontrolne. 

Najczęstszym zagrożeniem dla płodów w ciąży mnogiej jest poród przedwczesny. Istotnym zagrożeniem jest również zespół przetoczenia krwi między płodami (zwany zespołem podkradania).

Największym ryzykiem obarczona jest ciąża bliźniacza jednoowodniowa, której zagrażają przede wszystkim: powikłania pępowinowe, wcześniactwo, wady rozwojowe płody niecałkowicie rozdzielone (bliźniaki syjamskie), płody pasożytujące.

Ciąża bliźniacza jednojajowa jednoowodniowa powinna być prowadzona przez ośrodek specjalistyczny, gdzie także po porodzie zapewniona będzie wysoko wykwalifikowana opieka neonatologiczna.

Zobacz także

Poród naturalny czy cięcie cesarskie? Zalety i wady

Zapłodnienie in vitro to szansa na dziecko. Na czym polega sztuczne zapłodnienie?

Źródło: blizniaki.net, mamaginekolog.pl,