Baby blues: smutek po narodzinach dziecka. Czym jest spowodowany?

Baby blues, czyli smutek poporodowy, to stan psychiczny, w którym może znaleźć się każda kobieta po narodzinach dziecka. Szacuje się, że smutek poporodowy dotyka nawet 80 proc. kobiet, które dopiero urodziły dziecko. Taki stan psychiczny charakteryzuje się poczuciem straty, mimo że jej nie doświadczono, smutkiem, przygnębieniem i płaczliwością.

Kobieta dotknięta syndromem baby blues ma problem, by dojść do siebie po porodzie i nawet jeśli czuje się dobrze pod względem fizycznym, to psychicznie jest rozbita. Baby blues objawia się także melancholią i uczuciem marazmu, kobieta nie ma ochoty zająć się sobą i własnym dzieckiem, a nowe obowiązki mogą być dla niej przykre. Dlaczego kobiety doświadczają smutku poporodowego?

Baby blues: hormony to nie wszystko

Baby blues to stan przejściowy, może pojawić się tuż po porodzie, ale najczęściej występuje w 3 do 5 dni po narodzinach dziecka. Po początkowym nasileniu objawy zanikają w miarę upływu czasu, by po ok. dwóch tygodniach odpuścić całkowicie. Do przyczyn występowania smutku poporodowego zalicza się przede wszystkim wahania hormonalne po porodzie, jak i psychikę kobiety i jej doświadczenia.

Za zły nastrój po porodzie może odpowiadać kortykotropina (CRH), czyli hormon wydzielany przez przysadkę mózgową, który pobudza korę nadnerczy do wydzielania kortyzolu, hormonu wydzielanego w odpowiedzi na stres oraz kortyzonu, który utrzymuje w normie ciśnienie krwi i pozwala normalnie funkcjonować w chwilach napięcia. W ostatnim trymestrze ciąży poziom kortykotropiny znacznie wzrasta, by przygotować organizm na chwile ogromnego stresu i napięcia, jakie łączą się z wydaniem dziecka na świat. Natomiast tuż po porodzie poziom CRH gwałtownie spada, co według ekspertów przyczynia się do złego nastroju kobiety i uczucia pustki. Po kilku tygodniach od porodu organizm zaczyna produkować wystarczające ilości kortykotropiny, uzupełnia niedobory i nastrój kobiety się stabilizuje.

Za smutek po porodzie odpowiadają jednak nie tylko hormony. W przypadku wielu kobiet nawet gdy dziecko było wyczekiwane, zmiana sytuacji życiowej po porodzie wydaje się przytłaczająca. Opieka nad niemowlęciem, której trzeba się nauczyć, bywa frustrująca. Nie pomagają także dobre rady i komentarze ze strony rodziny lub znajomych. Zły nastrój po urodzeniu dziecka bywa także wynikiem traumy po ciężkim porodzie lub strachu o zdrowie noworodka. Na psychikę młodej mamy wpływają także problemy z karmieniem piersią lub laktacją. Ciągłe zmęczenie, brak snu i nowe obowiązki mogą pogłębiać zły stan psychiczny, dlatego tak ważna jest pomoc i wsparcie partnera oraz bliskiej rodziny.

Smutek poporodowy może towarzyszyć każdej mamie, ale za czynniki ryzyka występowania baby blues uważa się:

• wczesną lub późną ciążę,
• niechcianą ciążę,
• urodzenie wcześniaka, dziecka chorego lub wymagającego specjalistycznej opieki,
• zła sytuacja rodzinna lub finansowa,
• brak wsparcia i pomocy ze strony najbliższych,
• problemy zdrowotne matki, ciężki poród z powikłaniami.

Szacuje się, że u 10-20 proc. kobiet objawy baby blues nie mijają, tylko pogłębiają się, prowadząc do depresji.

Baby blues: przykre objawy

Objawy syndromu baby blues przypominają depresję. Rozchwianie emocjonalne, płaczliwość, a czasami wściekłość i nieuzasadniona agresja to typowe objawy smutku po porodzie. O ile objawy nie są silne i nie trwają dłużej niż 2-3 tygodnie, nie wymagają konsultacji ze specjalistą. Przedłużający się zły stan psychiczny, a tym bardziej negatywne myśli na temat swój lub dziecka są sygnałem do natychmiastowej konsultacji z psychologiem.

Typowe objawy smutku poporodowego:

• płacz bez wyraźnego powodu,
• niecierpliwość,
• drażliwość,
• niepokój,
• zmęczenie i uczucie wyczerpania,
• smutek i uczucie pustki,
• zmiany nastroju,
• problemy z koncentracją.

Baby blues: ważne jest wsparcie bliskich

Nikt nie rodzi się z umiejętnością opieki nad niemowlęciem. Gdy osesek przychodzi na świat, całe życie kobiety wywraca się do góry nogami. W opinii publicznej podtrzymuje się wizerunek wiecznie zadowolonej, szczupłej i aktywnej mamy, która oprócz opieki nad maleństwem, spełnia się w pracy i realizacji własnych pasji. W prawdziwym życiu jednak rzadko jest czas na sen i odpoczynek, dlatego młoda mama może mieć problem z odnalezieniem się w nowej sytuacji.

Gdy kobieta zostaje w domu sama jak palec z płaczącym i wymagającym maleństwem i zmaga się z problemami dnia codziennego, może czuć się więźniem własnego życia. Mimo że takie uczucia nie dotyczą wszystkich kobiet, to poczucie przytłoczenia jest powszechne. Nacisk społeczny na bycie „dobrą matką” wpływa na kobietę, która często stara się sprostać oczekiwaniom otoczenia.

Zainteresowanie kobietą mija, gdy dziecko przychodzi na świat. Nie wolno spychać kobiety i jej potrzeb na margines rodziny — szczęśliwa i dowartościowana mama ma więcej zapału, by sprostać nowym wyzwaniom.

Młoda mama nie jest samotną wyspą. Od czasu porodu bierze na siebie trudy opieki na maleńkim dzieckiem, dlatego partner i bliska rodzina powinni być dla niej wsparciem psychicznym. Zamiast krytyki i pouczania lepiej wesprzeć dobrym słowem. Po porodzie, gdy potrzeby dziecka są na pierwszym miejscu, wiele osób zapomina o samej kobiecie, która nadal wymaga zainteresowania. Dużym wsparciem może okazać się partner. Jego wrażliwość i cierpliwość w pierwszych tygodniach po porodzie mogą uchronić młodą mamę przed poważnym problemem psychicznym.

Jak może pomóc partner?

• Partner powinien możliwie pomagać, a nawet wyręczać kobietę w pracach domowych. Zamiast wymagać podania posiłków, może sam przygotować śniadanie lub obiad dla młodej mamy, która przecież najpierw dba o nakarmienie malucha.
• Miłe słowa, pochwały i komplementy powinny otaczać kobietę po porodzie. Dlaczego? By czuła, że jest kochana, że jest ważna także jako partnerka w związku.
• Partner powinien także uczestniczyć w opiece nad dzieckiem i możliwie często kąpać oseska, przewijać i karmić. Może także zaoferować karmienie dziecka w nocy, jeśli kobieta zdecyduje się odciągać pokarm, by partnerka mogła się wyspać.
• Po powrocie z pracy powinien przejąć obowiązki opieki nad dzieckiem, by ukochana mogła się odprężyć — pójść na spacer, do sklepu, wziąć kąpiel lub poczytać książkę. 

Jak może pomóc rodzina?

• Ważne, by młodej mamy nie pouczać i nie osądzać. Wsparcie i służenie dobrą radą nie powinno powodować, że kobieta czuje się złą matką.
• Odwiedzać kobietę po porodzie i dotrzymywać jej towarzystwa. Czasami kobiety czują się osamotnione, gdy zostają w domu z maleństwem. Obecność mamy, babci lub innej zaufanej osoby podnosi na duchu.
• Członkowie bliskiej rodziny mogą zaoferować opiekę nad dzieckiem, by mama mogła załatwić ważne sprawy lub odpocząć. To również miły gest, gdy świeżo upieczeni rodzice chcą zjeść razem kolację lub iść do kina.
• Bliska osoba powinna również oferować swoje towarzystwo na wspólnych spacerach lub być blisko kobiety, gdy ta potrzebuje porozmawiać. Poczucie wsparcia jest bardzo ważne, gdy wszystko w życiu się zmienia.

Jak pomóc samej sobie?

• Jeśli smutek i przygnębienie są bardzo mocno odczuwalne i nie przemijają z biegiem czasu, konieczna będzie wizyta u psychologa i rozpoczęcie terapii.
• Nie odmawiaj sobie przyjemności. Nie jesteś robotem, masz prawo do własnych potrzeb i zachcianek. Jedz to, co sprawia przyjemność, obejrzyj dobry film i przeczytaj książkę bez wyrzutów sumienia.
• Nie zadręczaj się! Nie porównuj się do innych matek, bo każda jest inna. Macierzyństwa i opieki nad dzieckiem trzeba się nauczyć.
• Nie porównuj własnego dziecka do dzieci koleżanek. Każde dziecko jest inne i wymaga innej opieki.
• Nie zamykaj się w domu. Jak najczęściej chodź na spacery, spotykaj się z innymi mamami, zapraszaj koleżanki i korzystaj z okazji, gdy partner chce zająć się dzieckiem. Czasami zwykłe wyjście do sklepu pozwala uspokoić myśli i się zrelaksować.
• Staraj się spać, kiedy tylko możesz. Bez wyrzutów sumienia zasypiaj, gdy ktoś inny opiekuje się dzieckiem lub razem z maleństwem ucinajcie sobie wspólne drzemki. Brak snu poważnie wpływa na nastrój.
• Dziel się z innymi swoimi myślami i przeżyciami. Wiele matek ma podobne doświadczenia, a ich wsparcie bywa bardzo cenne i pomaga przetrwać trudny okres.
• Staraj się dobrze odżywiać, jeść dużo warzyw i owoców, a przede wszystkim w miarę regularne posiłki. Możesz poprosić partnera, by wcześniej coś przygotował, żebyś mogła odgrzać sobie obiad w razie potrzeby.
• Ruch i ćwiczenia podnoszą poziom endorfin. Jeśli lekarz dał zielone światło, staraj się ruszać jak najwięcej. Jeśli nie masz czasu ćwiczyć w domu, chodź z dzieckiem na długie spacery, rozciągaj się, wolno biegaj, korzystaj z publicznych siłowni przy placach zabaw.

Zobacz także

Jak zmienia się kobieta po porodzie?

Depresja poporodowa u mężczyzn: smutek po narodzinach dziecka nie jest domeną kobiet

Źródło: Dorota Jaszczak-Kuźmińska, Baby blues, Czasopismo: Niebieska Linia, Numer: 2, Rok: 2004, Instytut Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego