SIBO – dolegliwość, która objawia się wzdęciami, bólem brzucha, śmierdzącymi gazami

SIBO to skrót od angielskiego Small Intestinal Bacterial Overgrowth i oznacza zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. Dolegliwość ta jest efektem zaburzeń równowagi bakteryjnej w przewodzie pokarmowym. W dużym uproszczeniu: w układzie pokarmowym żyją zarówno bakterie dobroczynne, jak i potencjalnie chorobotwórcze. Jeśli zachowana jest pomiędzy nimi równowaga, wszystko jest w porządku. Problem pojawia się, gdy zaczynają dominować "złe" bakterie, a zwłaszcza, gdy znajdą się one w niewłaściwym miejscu... na przykład w jelicie cienkim. SIBO to właśnie stan, w którym dochodzi do nadmiernego namnożenia się tych "złych" bakterii. Powodują one stan zapalny jelita, a także przyczyniają się do fermentacji treści pokarmowych. Problem z tym, że jelito cienkie nie jest do tego przystosowane (normalnie fermentacja powinna zachodzić dopiero w jelicie grubym), bo ma cienkie ścianki i delikatną błonę śluzową. Jego główną funkcją jest przecież trawienie i wchłanianie wartości odżywczych.

Jakie są objawy SIBO?

Typowe objawy SIBO to:

• nadprodukcja gazów jelitowych i związane nią wzdęcia,
• wydalanie gazów jelitowych o wyjątkowo nieprzyjemnych zapachu, np. siarkowodoru,
• biegunki, czasami zaparcia (w zależności od gazu, jaki powstaje w jelitach; nadmiar metanu generuje zaparcia, siarkowodoru raczej biegunki),
• bóle brzucha,
• uczucie przelewania się w brzuchu,
• nadwrażliwość trzewna,
• niekontrolowane bekanie.

Dolegliwości te dla chorego są uporczywe, uciążliwe i przede wszystkim krępujące.

Zobacz także

Wzdęcia powiększają brzuch i sprawiają dyskomfort. Skąd się biorą wzdęcia brzucha?

Brzuch tarczycowy - jak go rozpoznać i jak się go pozbyć?

Jakie są przyczyny SIBO?

Przyczyn pojawienia się SIBO, czyli zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, może być bardzo wiele. Można wymienić:

• Przyjmowanie niektórych leków, np. antybiotyków bez wsparcia probiotycznego, przeciwdepresyjnych, z grupy NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. ibuprom), IPP (inhibitory pompy protonowej) stosowane do leczenia zgagi. Leki te mają wpływ na mikrobiom jelitowy, mogą go zaburzać.
• Dieta bogata m.in. w szybko fermentujące węglowodany, żywność przetworzoną czy niezdrowe tłuszcze.
• Stres, bo hamuje pracę układu trawiennego.
• Spowolniona motoryka, z którą mamy np. do czynienia w przebiegu choroby Hashimoto czy choroby Parkinsona.
• Niewystarczające wydzielanie kwasu solnego, np. przy leczeniu refluksu.
• Przewlekłe zakażenie Helicobacter pylori, skutkujące zanikiem śluzówki żołądka.
• Dysbioza, czyli zaburzenia flory jelitowej.

Jak diagnozuje się SIBO?

Najbezpieczniejszą i najskuteczniejszą metodą diagnozowania SIBO, czyli zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, jest test oddechowy. Polega on na analizie, przez specjalną maszynę, wydmuchiwanego powietrza. Do badania trzeba się przygotować, m.in. przez kilka dni stosować specjalną dietę (nie wolno jeść warzyw, owoców, nabiału, pieczywa, makaronów), a na 12 godzin przed badaniem nie można nic pić, jeść, myć zębów, płukać ust, ćwiczyć czy palić papierosów. Pacjent najpierw dmucha powietrze przez ustnik do specjalnego woreczka na czczo, potem po umyciu zębów pastą bez cukru, potem po wypiciu roztworu laktulozy. W sumie badanie trwa 3 godziny.

Testy oddechowe wykorzystuje się również do diagnostyki nietolerancji laktozy, fruktozy czy zakażenia Helicobacter Pylori. Dlatego najlepiej byłoby, gdyby to lekarz wystawił skierowanie na to badanie, wskazując co dokładnie chce sprawdzić.

Lekarz może również zlecić zrobienie gastroskopii lub kolonoskopii, ale te badania są inwazyjne i niedoskonałe w diagnozowaniu tej dolegliwości, a ich wyniki nie są miarodajne. W przypadku gastroskopii lekarz może dotrzeć najdalej do dwunastnicy, a w przypadku kolonoskopii do jelita grubego i końcówki jelita cienkiego. Tymczasem SIBO może być zlokalizowane na każdym odcinku jelita cienkiego, które ma przecież kilka metrów.

W diagnostyce dolegliwości ze strony jelit pomocne jest także badanie kału w celu sprawdzenia stężenia kalprotektyny. Wynik przekraczający normę wskazuje na stan zapalny w obrębie jelit, który może towarzyszyć zakażeniom przewodu pokarmowego lub chorobie zapalnej jelit.

Zobacz także

Co Twoje ciało chce Ci powiedzieć? Trądzik, wzdęcia i problemy z oczami to ważne sygnały

Niedoczynność tarczycy a zaparcia – jak sobie z nimi radzić?

Dlaczego należy leczyć SIBO?

Nasz organizm styka się ze środowiskiem zewnętrznym przez powierzchnię jelit – ich obszar jest większy niż powierzchnia skóry. Zadaniem jelita cienkiego jest trawienie i wchłanianie substancji odżywczych. Przenikają one przez ścianki jelita do krwi. Gdy bariera jelitowa funkcjonuje nieprawidłowo, do krwi zaczynają przenikać związki, które nie powinny się tam znaleźć. To powoduje aktywację układu odpornościowego, który generuje stan zapalny w jelicie i całym organizmie.

Stan zapalny w jelitach obniża wchłanianie mikroelementów, takich jak: żelazo, cynk, selen, witamin z grupy ADEK, witaminy B12, koenzymu Q10. Dodatkowo osoby z problemami jelitowymi wprowadzają liczne ograniczenia dietetyczne, które te niedobory pogłębiają, a to może prowadzić do wielu chorób.

Jak wygląda leczenie SIBO?

Należy podkreślić, że leczenie SIBO powinno się odbywać pod opieką lekarza, najlepiej gastrologa. To on decyduje, jakie leki należy stosować.

Podstawą leczenia jest antybiotykoterapia. W jej przypadku wykorzystuje się głównie preparaty działające w obrębie przewodu pokarmowego. Takim antybiotykiem jest ryfaksymina, która likwiduje w jelicie przede wszystkim chorobotwórcze szczepy bakterii, natomiast oszczędza te fizjologiczne, czyli korzystne dla zdrowia. Bardzo dobrze radzi sobie z redukcją bakterii proteolitycznych odpowiedzialnych za nadprodukcje gazów oraz produkujących obciążające wątrobę metabolity. Czasami konieczne bywa włączenie innych antybiotyków, ale decyzję o tym podejmuje jedynie lekarz.

SIBO może wynikać z zaburzenia motoryki, czyli zbyt wolnego przesuwania się treści pokarmowej w jelitach, dlatego lekarz może podjąć decyzję o podaniu leków prokinetycznych, które pobudzają perystaltykę. Przy tej dolegliwości można również wykorzystać prokinetyczne działanie imbiru lub mieszanek ziołowych.

Istotne w leczeniu SIBO są również probiotyki, ale tylko te, które mają udowodnione działanie kliniczne w tej chorobie, czyli zawierające szczepy bakterii probiotycznych, takich jak:

• Bifidobacterium infantis 35624,
• Sacharomyces boulardii CNCMI-745,
• Lactobacillius rhamnosus GG,
• określone szczepy Bacillus.

SIBO a choroba Hashimoto

SIBO ma ścisły związek z Hashimoto. Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego stwierdza się u 50 proc. osób z chorobą Hashimoto. Ma to związek z zaburzeniami motoryki oraz zaburzeniem funkcjonowania bariery jelitowej. Dlatego w przypadku pojawienia się objawów SIBO warto zrobić badanie hormonów tarczycy.

Zobacz także

Bąk rzecz ludzka... czyli wszystko o wydalaniu gazów jelitowych

Badania na hormony tarczycy: jakie wykonać? Diagnostyka chorób tarczycy

SIBO a dieta

W leczeniu SIBO bardzo dużą rolę odgrywa również dieta. Powinna ona być bogata w błonnik zawarty w warzywach oraz produktach pełnoziarnistych, bo bakterie jelitowe, zwłaszcza te "dobre" żywią się nim. Dietą polecaną w przypadku leczenia tej dolegliwości jest low-FODMAP. W menu należy wyeliminować szybko fermentujące węglowodany, czyli:

• owoce, takie jak banany, jabłka, gruszki, śliwki, nektarynki, brzoskwinie, arbuz, mango, i kokos,
• cukry, takie jak miód, fruktoza, syrop glukozowo-fruktozowy, słodziki (sorbitol, mannitol, ksylitol),
• warzywa, takie jak: cebula, czosnek, brokuły, kalafior, kapusta, brukselka, soczewica, zielony groszek, por, buraki, szparagi, soja, cieciorka,
• zboża, takie jak: kasza gryczana niepalona, kasz bulgur, makaron pszenny, makaron jajeczny, płatki kukurydziane, płatki owsiane błyskawiczne, otręby pszenne, amarantus ekspandowany.

Z menu powinny też zniknąć: żywność przetworzona, niezdrowe tłuszcze, które nasilają proces zapalny, mocna kawa, herbata, alkohol.

SIBO u dzieci

SIBO występuje także u dzieci. Niestety wciąż brakuje standardu diagnostyki i leczenia SIBO u dzieci.

Objawy SIBO u dzieci to:

• dolegliwości ze strony układu pokarmowego
• nadmierne zmęczenie
• zahamowanie wzrostu.

Zobacz także

Dieta FODMAP, a zespół jelita wrażliwego. Co kryje ten skrót?

Dzień na diecie FODMAP - przepisy

Źródło: "Moje życie z Hashimoto i SIBO", Kasia Dziurska, Wydawnictwo Burda Media Polska, Warszawa 2019, zdrowegeny.pl