Marskość wątroby nie jest chorobą alkoholików. Jak rozpoznać objawy marskości?
Marskość wątroby jest konsekwencją wielu przewlekłych, poważnych chorób wątroby. Na wczesnym etapie marskość jest jednak trudna do rozpoznania, bo przebiega zazwyczaj bezobjawowo. Gdy objawy już się pojawią, świadczą niestety o zaawansowaniu choroby. Rokowania w marskości wątroby są mało optymistyczne, bo pacjenci zwykle zgłaszają się z tym problemem zbyt późno. Dowiedz się, jakie objawy mogą wskazywać na marskość wątroby.
Marskość wątroby może wystąpić w każdym wieku. Stanowi często stan przewlekły i nierzadko jest przyczyną śmierci.
Do marskości prowadzi wiele czynników, a rozpoznanie jej na wczesnym etapie rozwoju jest bardzo trudne, bo wątroba jest organem bardzo specyficznym. Ma duże zdolności regeneracji i potrafi utrzymywać swoje funkcje nawet wtedy, gdy dochodzi do jej uszkodzenia. Z tego względu marskość rozwija się latami i długo pozostaje bezobjawowa. Natomiast pojawienie się objawów, szczególnie pełnych objawów marskości, świadczy zazwyczaj o dużym zaawansowaniu choroby.
Marskość wątroby jest stanem, w którym włóknienie macierzy komórkowej osiąga tak duże natężenie, że dochodzi do całkowitego zatarcia struktury tego narządu. Zdrowa wątroba składa się ze zrazików, natomiast w marskości miąższ tego narządu składa się z tzw. guzków regeneracyjnych, czyli skupisk komórek wątrobowych otoczonych gęstymi pasmami tkanki łącznej. Guzki te nie mają odpowiedniego kontaktu z naczyniami krwionośnymi i drogami żółciowymi. Z tego powodu dochodzi do niedokrwienia, a następnie martwicy komórek wątrobowych, postępującej utraty czynnego miąższu, a w ostateczności do zaburzeń czynności wątroby.
Natomiast zupełna dezorganizacja układu naczyniowego prowadzi do zastoju i nadciśnienia krwi w naczyniach doprowadzających, co określa się tzw. nadciśnieniem wrotnym.
- marskość alkoholową;
- marskość zastoinową;
- marskość pozapalną;
- marskość żółciową;
- marskość uwarunkowaną genetycznie.
Marskość wątroby ma wieloletni przebieg, w którego czasie występują trzy fazy: marskość bezobjawowa (rozwija się „po cichu”), marskość wątroby z niecharakterystycznymi objawami oraz marskość wątroby z zagrażającymi życiu powikłaniami.
Przyczyny marskości wątroby
Każdy czynnik, który przyczynia się do okresowej lub trwałej śmierci hepatocytów (komórek wątrobowych), może prowadzić do marskości wątroby. Najczęstsze przyczyny marskości to wirusowe zapalenie wątroby i przewlekłe nadużywanie alkoholu.
Do marskości prowadzi także przedłużone uszkodzenie dróg żółciowych lub ich niedrożność, a także przewlekła blokada odpływu krwi żylnej z wątroby (np. choroba żylno-okluzyjna).
Przyczyny marskości wątroby:
- nadużywanie alkoholu;
- przewlekłe stosowanie niektórych leków;
- przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby (B lub C);
- niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby;
- cukrzyca;
- otyłość;
- autoimmunologiczna choroba wątroby;
- mukowiscydoza;
- pierwotna marskość żółciowa;
- hemochromatoza (choroba genetyczna);
- Choroba Wilsona (genetyczna).
Objawy marskości wątroby
Objawy marskości wątroby różnią się znacznie i mogą obejmować kombinację wielu objawów. Chorzy skarżą się zazwyczaj na osłabienie, męczliwość, skurcze mięśni, niewytłumaczalne zmniejszenie masy ciała, nieswoiste dolegliwości ze strony układu pokarmowego – utratę łaknienia, nudności, wymioty i dyskomfort w górnej części jamy brzusznej (nadbrzusze).
Powiększenie wątroby jest częste w chorobie alkoholowej wątroby i hemochromatozie. W przypadku innych przyczyn marskości wątroby postępująca destrukcja hepatocytów i włóknienie stopniowo zmniejszają rozmiar tego narządu w miarę postępowania choroby.
Zmniejszenie wątroby jest szczególnie powszechne, gdy przyczyną marskości jest wirusowe zapalenie wątroby lub autoimmunologiczna choroba wątroby.
W zależności od stopnia zaawansowania choroby mogą pojawiać się róże objawy. Są one zazwyczaj połączone z przyczyną, która wywołała marskość.
Objawy marskości wątroby:
- powiększenie wątroby lub jej zmniejszenie;
- żółtaczka;
- wodobrzusze;
- zaburzenia krążenia – naczyniaki gwiaździste, rumień dłoniowy, sinica;
- zaburzenia pamięci, orientacji i nastroju;
- zaburzenia endokrynologiczne – utrata libido, łysienie, u kobiet: zanik piersi, nieregularne miesiączki lub brak miesiączki, u mężczyzn: ginekomastia, zanik jąder, impotencja;
- skłonność do krwawień – siniaki, plamica, krwawienie z nosa, krwotoki miesiączkowe;
- obrzęki stóp, kostek i podudzi nasilające się w ciągu dnia;
- nadciśnienie wrotne – powiększenie śledziony, krążenie oboczne, żylaki przełyku i odbytu, cuchnięcie wątrobowe (fetor hepaticus);
- encefalopatia wątrobowa (wrotno-układowa);
- inne cechy – nadmierna pigmentacja, pałeczkowatość palców.
Należy pamiętać, że pełne objawy marskości wątroby (jak te wymienione powyżej) pojawiają się zasadniczo z dwóch powodów: zmniejszającej się objętości czynnego miąższu wątroby, co uniemożliwia jej prawidłowe funkcjonowanie, oraz narastania zaburzeń krążeniowych w dorzeczu żyły wrotnej. Wystąpienie pełnych objawów świadczy o zaawansowaniu choroby i niestety źle rokuje.
Marskość może być także bezobjawowa i wykryta przypadkiem na przykład podczas operacji. Może łączyć się także z minimalnymi objawami, takimi jak izolowane powiększenie wątroby.
Rozpoznanie marskości wątroby
Marskość wątroby w okresie niewyrównania nie sprawia dużego problemu diagnostycznego. Oprócz badań laboratoryjnych i obrazowych o marskości świadczy zazwyczaj wygląd pacjenta i dokuczające mu dolegliwości.
Osoba chora na marskość wątroby w okresie niewyrównania:
- sylwetka tzw. kasztanowego ludzika, czyli wychudzone nogi i ręce przy wydętym brzuchu;
- skóra o ziemisto-woskowym zabarwieniu lub nienaturalnie zwiększonej pigmentacji;
- zażółcone białkówki (objaw żółtaczki);
- nienaturalnie czerwone wargi i śluzówki jamy ustnej;
- gwiaździste naczyniaki na skórze klatki piersiowej i kończyn górnych;
- zaczerwienione dłonie;
- zanik mięśni twarzy objawiający się m.in. przez obwisłe policzki;
- powiększone gruczoły piersiowe u mężczyzn i zanik owłosienia;
- zmniejszenie piersi u kobiet, zaburzenia miesiączkowania.
Funkcję wątroby monitoruje się za pomocą enzymów wątrobowych i bilirubiny, dlatego osoby, u których podejrzewa się chorobę wątroby, proszone są o wykonanie tzw. prób wątrobowych. Oprócz tego wykonuje się badanie USG jamy brzusznej i elastografię, czyli ocenę włóknienia, która pozwala potwierdzić lub wykluczyć marskość.
Lekarz może zlecić także biopsję wątroby, czyli pobranie wycinków z tego narządu do badania histopatologicznego.
Leczenie marskości wątroby
Leczenie marskości wątroby polega głównie na leczeniu czynników, które marskość wywołały. Leczenie obejmuje także utrzymywanie zdrowej diety i leczenie ewentualnych powikłań.
Przewlekła niewydolność wątroby wywołana marskością może być leczona przeszczepieniem wątroby.
- Chorzy na marskość wątroby mają bezwzględny zakaz spożywania alkoholu pod wszelkimi postaciami!
Nie ma możliwości, by w jakikolwiek sposób cofnąć marskość wątroby. Można natomiast spowolnić proces chorobowy lub wyeliminować czynnik, który wpływa na pogarszanie się stanu tego narządu.
Rokowania w marskości wątroby
Ogólne rokowanie w marskości wątroby jest złe. Pacjenci zazwyczaj zgłaszają się zbyt późno, z zaawansowaną chorobą i/lub poważnymi jej powikłaniami.
Rokowania są bardziej pomyślne, jeśli można rozpoznać i wyeliminować czynnik wywołujący marskość (na przykład alkoholizm).
Jednak statystyki nie są zbyt optymistyczne. Ogólnie tylko 25 proc. pacjentów przeżywa 5 lat od rozpoznania marskości wątroby. Przy dobrej czynności tego narządu 50 proc. pacjentów po rozpoznaniu przeżywa 5 lat. Jedynie 25 proc. osób przeżywa 10 lat po rozpoznaniu marskości.
Źródło: gastrologia.mp.pl; gastryczne.pl
Nicholas A.Boon, Nicki R. Colledge, Brian R. Walker, John A.A. Hunter, Choroby wewnętrzne Davidsona, wyd. Elsevier, Wrocław 2009
Tu się dzieje
