Niewydolność oddechowa: ostra i przewlekła. Dlaczego brakuje tchu?
Niewydolność oddechowa to stan groźny, bo może prowadzić do uduszenia. Gdy w organizmie zaczyna brakować tlenu, przestaje on pracować prawidłowo. U chorych pojawia się zadyszka i duszności, które narastają z byle powodu lub nagła duszność i całkowita utrata tchu, która zagraża życiu. Niewydolność oddechowa nie pojawia się znikąd, towarzyszy konkretnym chorobom. Dlatego, gdy pojawi się niepokojąca zadyszka, lepiej zgłosić się na badania.
Niewydolność oddechowa to stan, który może wystąpić w przebiegu różnych chorób. Może pojawić się nagle lub rozwijać się i nasilać przez jakiś czas. Niewydolność oddechowa oznacza, że układ oddechowy nie działa prawidłowo i nie jest w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości tlenu, której potrzebuje organizm. Konsekwencją jest niedobór tlenu i nadmiar dwutlenku węgla, co prowadzić może do kwasicy oddechowej.
- ostrą niewydolność oddechową, która rozwija się w ciągu kilku godzin;
- przewlekłą niewydolność oddechową, która rozwija się w ciągu tygodni lub miesięcy.
Do objawów niewydolności oddechowej zalicza się przede wszystkim duszność, problemy z oddychaniem, przyspieszony oddech, nadmierne napięcie i pracę dodatkowych mięśni oddechowych, nieregularny oddech, zasinienie powłok skórnych. U niektórych chorych pojawiają się także objawy niedotlenienia ośrodkowego układu nerwowego, takie jak zaburzenia świadomości, niepokój, pobudzenie, drgawki, śpiączkę, a także wzrost lub spadek ciśnienia tętniczego, a nawet zatrzymanie krążenia.
Rozpoznanie niewydolności oddechowej jest możliwe po wykonaniu badania gazometrycznego krwi. Zleca się również badania dodatkowe, które pozwalają na ustalenie przyczyny niewydolności. Do badań dodatkowych zalicza się: morfologię krwi, CRP, RTG lub tomografię klatki piersiowej, EKG, echo serca, spirometrię.
Ostra niewydolność oddechowa
Ostra niewydolność oddechowa to stan zagrożenia życia. Występuje wtedy, gdy nagle dochodzi do pogorszenia zaopatrzenia organizmu w tlen. Czasami dochodzi również do zwiększenia się zawartości dwutlenku węgla we krwi.
- Niedrożność dróg oddechowych występuje często w przypadku zadławienia podczas jedzenia, a także połknięcia na przykład elementu zabawki przez dziecko. Zmniejszenie drożności dróg oddechowych może być również efektem zaostrzenia niektórych chorób przewlekłych, takich jak astma czy przewlekła obturacyjna choroba płuc.
- Upośledzenie wymiany gazowej w płucach występuje wtedy, gdy część płuc nie bierze udziału w oddychaniu, co może mieć miejsce na przykład w zapaleniu płuc, kiedy zmiany zapalne obejmują duże fragmenty płuc. Innym przypadkiem jest obrzęk płuc, gdy na skutek zaostrzenia niewydolności serca krew zalega w płucach i pęcherzyki płucne są wypełnione płynem przedostającym się z naczyń włosowatych płuc.
- Utrudnienie przepływu krwi przez płuca towarzyszy na przykład zatorowości płucnej, gdy dochodzi do zatkania tętnicy płucnej przez skrzepniętą krew.
- Zmniejszona wentylacja płuc ma miejsce wtedy, gdy płuca są sprawne, ale do mięśni oddechowych dochodzi zbyt mało sygnałów z mózgu, co ma zazwyczaj miejsce w przypadku chorób neurologicznych czy uszkodzenia mózgu.
Objawy ostrej niewydolności płuc
Objawem ostrej niewydolności oddechowej jest nagła, silna duszność. Chorzy nie mogą swobodnie oddychać, dlatego konieczna jest ich hospitalizacja i udzielenie szybkiej, fachowej pomocy. Chorzy muszą otrzymać tlen (zwykle przez maskę), a w najcięższych przypadkach konieczne jest wspomaganie oddychania za pomocą respiratora.
W przebiegu ostrej niewydolności oddechowej, gdy tlenu we krwi jest mało, może pojawić się sinica. Ten objaw poznać można po sinawym zabarwieniu nosa, uszu czy warg.
Leczenie ostrej niewydolności oddechowej uzależnione jest od choroby, która wywołała niewydolność.
Przewlekła niewydolność oddechowa
Do przewlekłej niewydolności oddechowej dochodzi wtedy, gdy zapotrzebowanie organizmu na tlen jest większe, niż faktyczna ilość tlenu. Inaczej mówiąc, ilość tlenu dostarczana przez płuca jest niewystarczająca, by pokryć zapotrzebowanie organizmu.
- Uszkodzenie płuc jest charakterystyczne dla przewlekłej obturacyjnej choroby płuc lub zwłóknienia płuc. Przewlekła obturacyjna choroba płuc jest najczęstszą przyczyną przewlekłej niewydolności oddechowej. POChP jest najczęściej powodowane nałogowym paleniem tytoniu oraz narażeniem na wpływ szkodliwych substancji, dymu, oparów. Do zwłóknienia płuc może jednak dojść w przebiegu wielu chorób płuc, w tym idiopatycznego zwłóknienia płuc lub alergicznego zapalenia pęcherzyków płucnych.
- Zmniejszona wentylacja płuc występuje na przykład u osób chorych na choroby neurologiczne (nerwowo-mięśniowe).
- Zmiany w budowie klatki piersiowej dotyczą na przykład chorych na zaawansowaną kyfoskoliozę.
Przewlekła niewydolność płuc jest wynikiem innych chorób, dlatego leczenie polega przede wszystkim na leczeniu choroby podstawowej.
Objawy przewlekłej niewydolności oddechowej
Głównym i najbardziej charakterystycznym objawem przewlekłej niewydolności oddechowej jest duszność. Zwykle narasta stopniowo, przez dłuższy czas. Początkowo może pojawiać się drobna zadyszka w czasie szybkiego chodzenia, szybsze męczenie się. Później duszność zaczyna towarzyszyć wysiłkowi fizycznemu, aż w końcu występuje nawet w spoczynku. Konsekwencją przewlekłego niedoboru tlenu jest także ciągłe zmęczenie, bóle głowy czy nietolerancja wysiłku.
Jeśli zawartość tlenu we krwi jest naprawdę mała, to u chorych może pojawić się sinica, objawiająca się sinym zabarwieniem warg, płatków uszu i koniuszka nosa.
Źródło: mp.pl; podyplomie.pl
Tu się dzieje
